Kabakulak aşısı
Kabakulak aşısı, kabakulak hastalığını güvenli bir şekilde önler. Çoğunluğa uygulandığında toplum çapında komplikasyonları azaltır.[1] Toplumun % 90'ı aşılandığında, aşının etkinliğinin % 85 düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir.[2] Uzun vadede önlemek için iki doz gereklidir. İlk dozun 12 - 18 aylık iken verilmesi önerilir. İkinci doz ise genellikle 2- 6 yaşları arasında verilir.[1] Halihazırda bağışık olmayanlarda hastalıktan sonra kullanılması yararlıdır.[3]
Güvenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Kabakulak aşısı çok güvenlidir ve genellikle hafiftir.[1][3] Hafif ateşe ve iğne yapılan noktada hafif ağrı ve şişkinliğe neden olabilir. Önemli bir yan etkisi pek görülmemiştir.[1] Aşıyı nörolojik etkiler gibi komplikasyonlar arasında yeterli ilişki bulunmamıştır.[3] Hamile olanlara veya yoğun bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavi görenlere uygulanmamalıdır.[1] Hamilelik sırasında aşı vurulan annelerin çocuklarında kötü sonuçlar belgelendirilmemiştir.[1][3] Aşı tavuk hücrelerinde gelişse de, yumurta alerjisi olanlara uygulanmasında sakınca yoktur.[3]
Kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Gelişmiş ülkelerin çoğu ve birçok gelişmekte olan ülke bu aşıyı kızamık ve MMR olarak bilinen rubella aşısı ile birlikte aşı programlarına dahil etmişlerdir.[1] Önceki üç aşı ve MMRV olarak bilinen su çiçeği aşısı ile birlikte formülasyonu da mevcuttur.[3] 2005 yılı itibarıyla, 110 ülke aşıyı bu şekilde sunmuştur. Aşı, uygulandığı bölgelerde hastalığı % 90'ı aşan oranda azaltmıştır. Aşının bir çeşidi yaklaşık yarım milyardan fazla insana uygulanmıştır.[1]
Geçmiş, toplum ve kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Kabakulak aşısı ilk kez 1948 yılında lisanslandırılmış fakat sadece kısa dönemli etki göstermiştir.[3] Geliştirilmiş aşılar ticari olarak 1960'lı yıllarda piyasaya çıkmıştır. İlk aşı Etkisiz olmasına karşın sonraki hazırlıklar canlı virüsün zayıflatılması şeklinde gerçekleşmiştir.[1] Temel bir sağlık sisteminde bulunması gereken en önemli ilaç olarak Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesinde yer almaktadır.[4] 2007 yılı itibarıyla bir dizi farklı türü mevcuttur.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j "Mumps virus vaccines" (PDF). Weekly epidemiological record. 82 (7). 16 Şubat 2007. ss. 49-60. PMID 17304707. 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2016.
- ^ Hviid A, Rubin S, Mühlemann K (Mart 2008). "Mumps". The Lancet. 371 (9616). ss. 932-44. doi:10.1016/S0140-6736(08)60419-5. PMID 18342688.
- ^ a b c d e f g Atkinson, William (Mayıs 2012). Mumps Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (12 bas.). Public Health Foundation. ss. Chapter 14. ISBN 9780983263135. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016.
- ^ "WHO Model List of EssentialMedicines" (PDF). World Health Organization. Ekim 2013. 11 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2014.