K-19
| |
| Tarihçe | |
|---|---|
.svg){kind=small} SSCB
| |
| Adı | K-19, KS-19, BS_19 |
| Kızağa konuluşu | 17 Ekim 1958 |
| Denize indirilişi | 8 Nisan 1959 |
| Bitirilişi | 12 Kasım 1960 |
| Görevlendirme | 30 Nisan 1960 |
| Hizmetten çıkışı | 19 Nisan 1990 |
| Takma adı | Widowmaker, Hiroshima |
| Akıbet | Tersane 85 Nerpa'ya çekilerek parçalandı. |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | Hotel sınıfı denizaltı |
| Deplasman | 4,095 ton |
| Uzunluk | 114 m |
| Genişlik | 9.2 m |
| Su çekimi | 7.1 m |
| İtme gücü | 2 × 70 MW nükleer reaktör,2 dişli türbin, 2 şaft, 39.200 shp (29 MW) |
| Hız |
15 kn (28 km/s) su yüzeyi, 26 kn (48 km/s) sualtı |
| Menzil | 57,500 (26 kn (48 km/s)) |
| Dayanıklılık | 60 gün(gıda ve fiziksel sağlık ile sınırlı) |
| Test derinliği |
250 m (test) 300 m (tasarlanan) |
| Kişi kapasitesi | 125 subay ve denizci |
K-19 Sovyet 658, 658м, 658с sınıfı (NATO rapor adı Hotel sınıfı) denizaltılardan ilk nesil nükleer denizaltı olup nükleer balistik füzeler (özellikle R-13 füzeleri) ile donatılmış denizaltıdır. 1958'de kızağa konulup, 1959'da denize indirilmiş, 12 Temmuz 1960'ta ilk kez donanma bayrağı çekilmiş ve tüm teslim edilme testleri 12 Kasım 1960 tarihinde tamamlanmıştır. Inşaat ve hizmet ömrü boyunca geçirdiği çok sayıdaki kazalar nedeniyle, denizciler ve subaylar arasında resmi olmayan "Hiroşima" takma adını almıştır.[1]
Zaman Çizelgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- 16 Ekim 1957: Sovyet Donanması tarafından sipariş edildi.[2]
- 17 Ekim 1958: Severodvinsk tersanesinde balistik füzeler ile donatılmış bir nükleer denizaltı olarak kızağa konuldu.
- 1959: balast tanklarının inşası sırasında çıkan yangın sonucu üç kişi öldü.
- 11 Ekim 1959: isimlendirilmesi ve başlatma töreni. Şampanya şişesi 5. Acil Birimden 3.Kaptan V.V. Panov tarafından atılır. Kauçuk kaplı gövde yüzünden şişe kırılmadan geri sıçrar.
- Ocak 1960: Saat değişikliği sırasındaki karışıklıktan dolayı mürettebat, bir reaktör kontrol çubuğunun eğilmesine neden olur. Hasar çok geniş kapsamlıdır, reaktörun tamir için ayrılması gerekir. Sonuç olarak, sorumlu subay görevden alınır ve Kaptan Panov'un da rütbesi düşürülür.
- 30 Nisan 1960: Görevlendirme.
- 12 Temmuz 1960:Denizaltı'nın sancağı ilk defa çekilir.
- 13-17 Temmuz 1960:İlk deniz denemeleri.
- 12 Ağustos-8 Kasım 1960:Toplam 10.779 mil boyunca çeşitli deniz denemeleri yürütüldü.
- 12 Kasım 1960:Denizaltı görevlendirildi ve 2. Kaptan Nikolay Vladimiroviç Zateyev denizaltının ilk komutanı oldu.
- Aralık 1960: Soğutucudaki problemler sebebiyle ana devre pompası arızalandı. Severodvinsk'ten uzmanlar çağrıldı ve denizde bir hafta tamir yapıldı.
- 1961:Füzeler yüklenip, kapağının kapanırken çarpması ile bir denizci öldü.
- 3 ve 4 Temmuz 1961:Nükleer kaza.
- 6 Ağustos 1961:26 Mürettebata kaza sırasında gösterdikleri cesaretten dolayı madalya verildi.
- 14 Aralık 1961:Hotel II (658м) sınıfına yükseltildi.
Nükleer Kaza
[değiştir | kaynağı değiştir]4 Temmuz 1961 tarihinde birinci kaptan Nikolay Vladimiroviç Zateyev komutasındaki K-19, Güney Grönland yakınlarında talimler yaparken reaktör soğutma sistemindeki önemli bir sızıntıdan dolayı, arka tarafta bulunan reaktörde su basıncı sıfıra düştü ve soğutma pompalarının iflasına neden oldu. Başka bir kazadan dolayı uzun menzilli telsiz sistemi zaten devre dışı olduğundan Moskova ile bağlantı kurulamadı. Reaktör sıcaklığı kontrolsüz bir şekilde 800 °C'ye (yaklaşık olarak yakıt çubuklarının erime noktası) ulaştı ve zincirleme reaksiyonlar SCRAM(acil reaktör kapatma) mekanizması üzerinden takılan kontrol çubuklarına rağmen devam etti. Kapatma mekanizması, iflas etmiş olan soğutma sistemine ihtiyaç duyduğundan reaktör ısınmaya devam etti. Zateyev ve başka görevlilerin daha önceki taleplerine rağmen, denizaltıya herhangi bir yedek soğutma sistemi konulmamıştı.
Ölen mürettebat üyeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı mürettebat üyeleri reaktörün soğutma sistemini onarımı sırasında ölümcül radyasyon dozlarına maruz kaldılar. Kazadan sonraki üç hafta içinde ağır radyasyon rahatsızlığından bu üyelerin hepsi öldü.
- Kısa bir süre zarfında 4 ila 5 Sv (yaklaşık 400-500 rem) doz radyasyon alan bir kişinin, sonraki 30 gün içinde %50 yaşam-ölüm şansı olduğu kabul edilir.[3]
| İsim | Rütbe | Radyasyon dozu | Ölüm tarihi |
|---|---|---|---|
| Boris Korchilov | Teğmen | 54 Sv (Sievert)[4] = 5400 rem [5] | 10 Temmuz 1961 |
| Boris Ryzhikov | Starshina (Astsubay kıdemli çavuş) | 8.6 Sv = 720 röntgen | 25 Temmuz 1961 |
| Yuriy Ordochkin | Starshina, 1. sınıf (Çavuş) | 11 Sv = 990 röntgen | 10 Temmuz 1961 |
| Evgeny Kashenkov | Starshina, 2. sınıf | 10 Sv = 845 röntgen | 10 Temmuz 1961 |
| Semyon Penkov | Er | 10 Sv = 890 röntgen | 18 Temmuz 1961 |
| Nicolai Savkin | Er | 11 Sv = 930 röntgen | 13 Temmuz 1961 |
| Valery Charitonov | Er | 11 Sv = 935 röntgen | 15 Temmuz 1961 |
| Yuriy Povstyev | Kıdemli yüzbaşı, Harekât bölümü komutanı |
7.5 Sv = 629 röntgen | 22 Temmuz 1961 |
Diğer birçok mürettebat da izin verilen seviyeleri aşan dozlarda radyasyon aldı ve tıbbi tedavi gördü. Takip eden iki yıl içinde on beş denizci daha yan etkilerden dolayı öldü.[6]
Popüler kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]K-19: Tehlikeli Saatler (2002), Harrison Ford ve Liam Neeson oynadığı, temel olarak K-19'un ilk felaket hikâyesine dayanan film.
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ «Own truth» 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (September 2003) (Rusça)
- ^ Historical overview 4 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
- ^ "Amerika Birleşik Devletleri Nükleer Düzenleyici Komisyonu "Öldürücü doz" tanımı". 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2017.
- ^ "Convert from Roentgen (R) to rad or from Roentgen (R) to rem?". 17 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2017.
- ^ СУБМАРИНА, СБЕРЕГШАЯ МИР 6 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TPYд. 21 November 2002. (Rusça)
- ^ "Vasili Arkhipov: Cold War Russian hero -- Sott.net". SOTT.net (İngilizce). google.com/+SottNet. 17 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2015.