Pan-Kızılderilicilik
 | Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. (Aralık 2020) Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
| Bu madde, Fransızca Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. (Aralık 2020) Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
| Bu madde, Lehçe Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. (Aralık 2020) Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
 | Bu madde konu hakkında evrensel bir bakış açısı yansıtmamaktadır. (Aralık 2024) |
 | Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Pan-Kızılderilicilik (İngilizce: Pan-Indianism), aşiret, kabile ve kültürel farklılıkları göz ardı ederek farklı Amerikan yerlileri arasında birliği ve bir dereceye kadar kültürel homojenizasyonu destekleyen bir felsefi ve siyasi yaklaşımdır.[1]
Siyasi örgütlenmeye olan bu yaklaşım, ağırlıklı olarak Kıtasal ABD'de sosyal adalet ve kültürel yeniden canlanma için örgütlenen Yerli Amerikalılar ile ilişkilidir, ancak özellikle Kanada'da olmak üzere kıtadaki diğer Kızılderili topluluklarına da yayılmıştır. Kanada'daki İnuitler ve Métisler, kendilerini daha geniş pan-Aborijin topluluğunun veya bunun bir çeşidinin parçası olarak görebilirler.[2] Bazı akademisyenler, bu konseptin diğer halklarla ilişkilendirilmesinden kaçınmak için (İngilizcede "Indian" terimi hem Kızılderililer, hem de Hintleri ifade eder) pan-Amerika Yerliciliği (İngilizce: Pan-Amerindianism) terimini kullanmaktadır.[3] Bazı pan-Kızılderici örgütler, Kızılderili gruplarının kaynaklarını tek bir yerde toplayarak dünya çapındaki yerli grupların çıkarlarını korumayı amaçlar.[4]
Erken tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Tecumseh'in Konfederasyonu, pan-Kızıldericiliğin ilk örneklerinden biri olarak görülür.[5] Amerikan genişlemeciliğine karşı Kızılderili birliği temelinde kurulan konfederasyon, Büyük Göller bölgesindeki birçok kabileyi birleştirdi. Tecumseh ve o zamanlar Indiana Toprağı'nın valisi olan William Henry Harrison'ın Vincennes'de yaptığı bir görüşmede Tecumseh, toprağın herkese ait olduğunu iddia ederek bu topraklar için kolektif sahiplik çağrısında bulundu.
1912'de Genel Tahsis Yasası'na olan muhalefetleri konusunda birleşen Krikler, Çoktavlar, Çerokiler ve Çikasovlar, ortak siyasi eylem için Dört Anneler Topluluğu'nu kurdu. Aynı yıl, Alaska Kızılderili Kardeşliği ve Kız Kardeşliği, Kızılderili kaynaklarını koruma konusundaki ortak amaçları merkezinde birleşti.[4] 1934'te ABD Kongresi, Kızılderili Yeniden Yapılanma Yasası'nı geçirerek asimilasyon ve toprak tahsisi politikalarına son verdi.[4] Bu yasa, "kabilelere mülkiyetlerine sahip olmalarına yasal izin verdi, satılmamış tahsis edilen toprakları kabilelere geri verdi, yeni toprakların satın alımı için hükümler verdi, kabileleri kendi anayasaları, hukuk sistemleri ve işletmelerini kurmaları konusunda teşvik etti; yeni tesisler ve krediler yoluyla eğitim olanaklarını genişletti [...]; Kızılderililerin Kızılderili İşleri Ofisi tarafından işe alınmasını savundu [...]; Kızılderili Vesayet Statüsü'nü uzattı; ve Kızılderililere inanç özgürlüğü verdi."[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Robbins, Dorothy M. (30 Temmuz 1997). "A Short History of Pan-Indianism" [Pan-Kızıldericiliğin Kısa Bir Tarihi]. Native American Information Service (İngilizce). 21 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024.
- ^ Robbins, Dorothy M. "ABORIGINAL IDENTITY IN THE CANADIAN CONTEXT" [Kanada Bağlamında Aborijin Kimliği] (PDF) (İngilizce). 21 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024.
National loyalties and identities characterize the modern nation-state but in Aboriginal communities, identities are often not region-wide and are not ethnic in the sense of "pan-Indian" identities.... To be sure, initially these individuals were not acting in consort with one another, evidencing some grand plan to transform the cultural landscape of Canada or to create a pan-Canadian Aboriginal identity. [Ulusal sadakat ve kimlikler modern ulus devleti karakterize eder, ancak Aborijin topluluklarında kimlikler çoğu zaman bölge çapında değil ve "pan-Kızılderili" kimlikleri anlamında etnik değildir [...] Emin olmak gerekirse, başlangıçta bu bireyler birlikte davranmıyordu, ki bu da Kanada'nın kültürel yapısını değiştirme veya bir pan-Kanada Aborijini kimliğinin yaratılması konusunda büyük bir planın varlığını işaret ediyordu.]
- ^ Achankeng, Fonkem (2015). Nationalism and Intra-State Conflicts in the Postcolonial World [Sömürgecilik Sonrası Dünyada Milliyetçilik ve Devlet İçi Çatışmalar] (İngilizce). s. 434.
- ^ a b c d Waldman, Carl (2009). "Atlas of The North American Indian" [Kuzey Amerika Kızılderilileri Atlası] (3. cilt), ss. 262, 264, 241 (İngilizce). Checkmark Books., New York 978-0-8160-6859-3
- ^ Sugden, John (1986). "Early Pan-Indianism; Tecumseh's Tour of the Indian Country, 1811-1812" [Erken Pan-Kızıldericilik; Tecumseh'in Kızılderili Topraklarına Gezisi, 1811-1812]. American Indian Quarterly (İngilizce). 10 (4): 273-304. doi:10.2307/1183838. JSTOR 1183838. 7 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024.