Hayganuş Mark
| Hayganuş Mark | |
|---|---|
| Doğum | 1885 Ayaspaşa, Beyoğlu, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1966 Şişli, İstanbul, Türkiye |
| Meslek | Yazar · dergi editörü |
Hayganuş Mark (d. 1885, İstanbul - ö. 1966, İstanbul), Türkiye Ermenisi feminist yazar ve dergi editörüdür. Osmanlı kadın hareketinin en uzun soluklu kadın dergisi Hay Gin'in editörlüğünü yaptı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hayganuş Mark, 1885 yılında İstanbul'un Beyoğlu ilçesine bağlı Ayaspaşa mahallesinde doğdu. Babası Van'lı Markar, annesi İstanbullu Yebrakse Topuzyan'dı.[1] Soyadı Kanunu ile Mark soyadını aldı.[1]
Feminizmin öncülerinden gördüğü annesi sayesinde okula giden Mark, Esayan Ermeni Lisesi'nde okurken Ermeni dilbilimci Hagop Kurken'den beş sene boyunca Ermenice dersleri aldı.[1] Yedikule Ermeni Hastane Yetimhanesi'nde dört yıl yardımcı öğretmenlik yaptı.[1]
Ermenice harflerle Türkçe basılan Manzume-i Efkâr dergisinde ilk yazılarını yazdı.[1] Masis dergisinin düzenlediği şiir yarışmasında ikinci oldu.[1] 1905 yılında Dzağig (Çiçek) adlı haftalık dergiyi çıkarttı.[1] Fransa'daki feminist hareketlerden etkilenerek bu derginin "sadece kadınlarla ve kadınlar için" çıkmasını istedi.[1] O dönemdeki kadın yazar azlığından dolayı dergide erkek çalışanlar çoğunlukta olsa da, dergide kadın isimleriyle yazdılar.[1] İki yıl boyunca çıkan dergi, Mark'ın evlenmesi ve eşi Vahan Toşigyan (Manzume-i Efkâr dergisinin yayın yönetmeni) ile birlikte İzmir'e gitmesi sonucu kapandı.[1] Mark, İzmir'deki Arşaluys (Şafak) ve Arevelk (Doğu) dergilerinde kadın çalışmalarını sürdürdü.[1]
1909'da İstanbul'a dönüşüyle Milletperver Ermeni Kadınlar Birliği'nin Edebiyat Komisyonu'nun başkanı oldu ve taşradaki Ermeni kızların okuması için okulların açılmasını sağladı.[1] Bu sayede Anadolu'da açılan Ermeni okul sayısı 32'yi buldu.[1] 1910'da Heranuş Arşagyan'ın yaşamı ve eserleri hakkında bir eser yazdı.[2]
1919'da Hay Gin (Ermeni Kadın) adındaki ikinci dergisini çıkartan Mark, bu dergide tamamen kadınları yazmaktan vazgeçip erkekleri de yazmaya başladı ve eşitlik adına yazılarını 13 sene boyunca bu dergide sürdürdü.[1]
Mark, kadınların ekonomik özgürlüklerini kazanması gerektiğini düşünüyordu ve eğitim müfredatının hazırlanmasında erkeklerin olduğu kadar kadınların da katkıda bulunması gerektiğini savundu.[1]
1966'da Yedikule Ermeni Hastanesi'nde öldü.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ekmekçioğlu, Lerna; Bilal, Melisa, (Ed.) (2006). Bir Adalet Feryadı (PDF). İstanbul: Aras Yayıncılık. ISBN 9789757265849. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Nisan 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hayganuş Mark (Markar) 28 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ermeni Feminist Yazarlar Söyleşisi 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sessizleştirilmiş 'İsyan-ı Nisvan'
- "Yög: İlk feminist Ermeni Hayganuş Mark'ın (1885-1966) hayatı, düşünceleri ve etkinlikleri". HyeTert. 23 Aralık 2003. 9 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
