Hıfzu'r-Rahman
 Hıfzu'r-Rahman, II. Abdülhamid arşivi | |
| Tarihçe | |
|---|---|
 Osmanlı İmparatorluğu
| |
| Adı | Hıfzu'r-Rahman |
| Sipariş | 1867 |
| İnşa eden | Forges et Chantiers de la Gironde |
| Kızağa konuluşu | 1868 |
| Denize indirilişi | 1869 |
| Görevlendirme | Mart 1870 |
| Akıbet | 11 Kasım 1909'da hurda olarak satıldı |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | Lütf-i Celil sınıfı |
| Deplasman | 2.540 t (2.500 emperyal ton; 2.800 küçük ton) |
| Uzunluk | 64,4 m (211 ft 3 in) (loa) |
| Genişlik | 13,6 m (44 ft 7 in) |
| Su çekimi | 4,4 m (14 ft 5 in) |
| Kurulu güç |
|
| İtme gücü |
|
| Hız | 12 knot (22 km/sa; 14 mph) |
| Kişi kapasitesi |
|
| Silah donanımı |
1870:[1]
1875:[1]
1891:[1]
|
| Zırh |
|
Hıfzu'r-Rahman (Osmanlı Türkçesi: حفظ الرحمن Anlamı: Merhametli Koruyucu),[2] Osmanlı Donanması için 1860'ların sonlarında inşa edilen Lütf-i Celil sınıfı zırhlı korvetlerin ikincisi olan demir zırhlı savaş gemisidir. Başlangıçta Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı özerk vasal devlet olan Mısır Hidivliği tarafından sipariş edilen gemi, Osmanlı hükûmetinin Mısır'ı zorlaması ile henüz Fransa'daki Forges et Chantiers de la Gironde tersanesinde yapım aşamasındayken Osmanlı donanmasına devredildi. Taretli gemi türündeydi ve ön taretinde iki 229 mm Armstrong top, arka taretinde ise iki 178 mm Armstrong top taşıyordu.
Hıfzu'r-Rahman, 1877-1878 Rus-Osmanlı Savaşı (93 Harbi) esnasındaki çatışmalarda yer aldı. Rus kuvvetlerinin Tuna'yı geçmesini engelleme görevini yerine getirdi. Sulina limanını savunurken, Rus gambotlarıyla sonuçsuz bir çatışmaya girdi. Osmanlı filosunun kötüleşen durumunu ortaya koyan 1897'deki Osmanlı-Yunan Savaşı'nın patlak vermesine kadar yirmi yıl boyunca Haliç'te atıl durumda kaldı. Yeniden yapılanma programı kapsamında 1890'ların başlarında Tersane-i Amire'de yeniden inşa edildi. Bununla birlikte başka bir önemli görevde yer almadı ve 1909'da hurda olarak satıldı.
Tasarım
[değiştir | kaynağı değiştir]Tam boyu 64,4 m, genişliği 13,6 m olan Hıfzu'r-Rahman'ın su çekimi 4,4 metreydi. Gövdesi demirden yapılmıştı ve burunda bir mahmuz yer alıyordu. Geminin deplasmanı normal yükte 2.540 metrik tondu. Mürettebatı 12 subay ve 110 denizciden oluşuyordu.[3][4]
Gemi, iki vida pervaneyi çeviren tek bir yatay bileşik buhar motoruna sahipti. Buhar, gemi ortasında bulunan tek bir bacaya bağlı iki adet kömürle çalışan lokomotif kazanı tarafından sağlanıyordu. Motor 2.000 belirtilen beygir (1.500 kW) gücündeydi ve gemiyi en çok saatte 12 deniz mili (22 km/sa) hıza ulaştırabiliyordu; ancak kötü bakım sebebiyle 1877'de gemi sadece 10 deniz miline (19 km/sa) ulaşabilmekteydi. Hıfzu'r-Rahman 300 metrik ton kömür taşıyabiliyordu. Gemide ilave bir barka yelken teçhizatı da yer almaktaydı.[3][4]
Gemi, iki adet yivli 229 mm ve iki adet 178 mm Armstrong ağızdan dolma top ile silahlandırılmıştı. Her silah çifti geminin orta hattına monte edilmiş döner bir silah taretinde yer alıyordu. 229 mm toplar ön tarette, 178 mm toplar ise ana direğin arkasındaki arka taretteydi. Geminin zırhlı kemeri dövme demirden yapılmıştı. Ortasında 140 mm kalınlıkta olan zırh, baş ve kıça doğru incelerek 120 mm'ye düşüyordu. Ana kemerin üzerinde 76 mm kalınlığında zırhlı borda kaplamaları taret tabanlarını, cephanelikleri ve makine odalarını koruyordu. Taretler 140 mm'lik demir zırhla kaplıydı.[3][4]
Hizmet geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Hıfzu'r-Rahman, Bordeaux'daki Forges et Chantiers de la Gironde tersanesinden 1867 yılında sipariş edildi ve geminin inşasına ertesi yıl başlandı.[1] Gemi, aslen Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı bir özerk devlet olan Mısır Hidivliği tarafından sipariş edilmişti; ancak Mısır'ın bağımsız çabalarına karşı bir hamle olarak Padişah Abdülaziz, 5 Haziran 1867'de Mısır'ın yabancı tersanelere sipariş ettiği tüm zırhlıların teslim edilmesini talep etti. Müzakerelerin ardından gemi, 29 Ağustos 1868'de resmen Osmanlı İmparatorluğu'na devredildi.[5] Geminin tamamlanan gövdesi 1869 yılında denize indirildi, donatımı ve deniz denemeleri 1870 yılında tamamlandı. Aynı yılın Mart ayında Osmanlı filosu katıldı.[1] Tamamlandıktan sonra, İngiltere ve Fransa'da inşa edilen diğer zırhlılar ile birlikte, 1866-1869 Girit İsyanı sonrasında adanın sükunete kavuşturulması için Girit'e gönderildi. Bu dönemde, Hobart Paşa yönetimindeki Osmanlı filosu, tercüme edilen İngiliz talimat kılavuzlarını okumakla sınırlı eğitim dışında büyük ölçüde hareketsiz kaldı.[6] Hıfzu'r-Rahman; kardeş gemisi Lütf-i Celil, Avnillah ve Muin-i Zafer ile birlikte Asya Filosu'nun II. Tümen'ine atandı.[7] 1875 yılında gemiye Krupp tarafından üretilen 120 mm bir top takıldı.[1]
Osmanlı filosu, Eylül 1876'da Rusya ile olası bir savaşa hazırlanmak üzere seferber olmaya başladı. Rusya ile gerginlikler birkaç yıldır büyüyordu; 1875'in ortalarında Bosna'da bir isyan başlamış, Temmuz 1876'da ise Sırbistan Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmişti. 93 Harbi, 24 Nisan 1877'de Rusya'nın savaş ilanı ile başladı.[8] Savaşın başında, Hıfzu'r-Rahman ve Lütf-i Celil, Tuna Filosuna atandı[7] ve Rus kuvvetlerinin nehri geçmesini önlemekle görevlendirildi.[9] Hıfzu'r-Rahman, Muin-i Zafer ve Asar-ı Şevket ile birlikte Tuna'nın ağzındaki Sulina limanına konuşlandı. Gemilere üç sahil tahkimatını destekleme ve limana denizden yaklaşımı savunma görevi verildi.[10] Kasım ayından başlayarak, küçük gemilerden oluşan bir Rus filotillası, Osmanlı gemilerini engellemek için Sulina'ya bir mayın tarlası yerleştirmeye çalıştı. Mukaddeme-i Hayr'ın 8 Kasım'da Rus mayın gemilerini kovalamasının ardından, Ruslar ertesi gün havan donanımlı gambotlarla yeniden saldırdı. Bu çatışmada Hıfzu'r-Rahman, kazanlarından birine isabet eden bir top mermisi ile vuruldu ve geri çekilmek zorunda kaldı.[11]
Gemi, donanmanın geri kalanıyla beraber 1878'de İstanbul'da Haliç'e çekildi ve sonraki yirmi yıl üzerinde bir işlem yapılmadı. 1891-1894 yılları arasında Tersane-i Amire'de modernize edildi. Silahları revize edilerek iki orijinal 229 mm topu çıkarıldı ve yerine iki 150 mm Krupp top takıldı. Ayrıca dört adet 37 mm Hotchkiss top ve iki 25,4 mm Nordenfelt top ilave edildi.[1]
Osmanlı-Yunan Savaşı başlangıcında, Şubat 1897'de II. Filo'ya atandı.[7] Osmanlılar filoyu teftiş ettiklerinde Avnillah da dahil olmak üzere neredeyse tüm gemilerin, üç modern Hydra sınıfı zırhlıya sahip olan Yunan Donanması'na karşı savaşmaya uygun olmadığını tespit etti. Gemilerin çoğu çürümüş gövdelere sahipti ve mürettebatları iyi eğitilmemişti. Filo, Nisan ve Mayıs ayları boyunca mürettebatın moralini yükseltmek amacıyla Ege Denizi'ne birkaç kez sortiye çıksa da, Osmanlıların Yunan kuvvetlerine saldırmaya niyeti yoktu. Bu operasyonlar sırasında Hıfzu'r-Rahman, Çanakkale Boğazı'nın ağzındaki Morto Koyu'na yerleştirilirken zırhlı korvetlerin geri kalanı güvenli bir şekilde boğazın içinde kaldı. Nihayet Padişah II. Abdülhamid'i gemilerin yabancı tersanelerde modernize edilmesini öneren bir yeniden inşa programına izin vermeye zorladı.[12] Hıfzu'r-Rahman bu programa dahil edilmedi. Gemi 1909'da hizmet dışı bırakıldı ve 31 Temmuz'da imha listesine alındı. Aynı yılın 11 Kasım'ında hurda olarak satıldı ve daha sonra söküldü.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b c d e f g h Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 137.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 198.
- ^ a b c Gardiner 1979, s. 390.
- ^ a b c Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 138.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 3.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 3,5.
- ^ a b c Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 194.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 5.
- ^ Greene & Massignani 1998, s. 358.
- ^ Wilson 1896, ss. 289,295.
- ^ Wilson 1896, ss. 296-297.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 8-11.
- Genel
- Gardiner, Robert, (Ed.) (1979). Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5.
- Greene, Jack; Massignani, Alessandro (1998). Ironclads at War: The Origin and Development of the Armored Warship, 1854–1891. Pennsylvania: Combined Publishing. ISBN 0938289586.
- Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-610-1.
- Wilson, Herbert Wrigley (1896). Ironclads in Action: A Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895. Londra: S. Low, Marston and Company. OCLC 1111061.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Servet-i Fünûn'da Hıfzu'r-rahman Zırhlı-i Hümayunu'na ait fotoğraf.