Ebü’s-Sâc Dîvdâd
| Ebü’s-Sâc Dîvdâd | |
|---|---|
| Ahvaz Abbasi valisi | |
| Görev süresi 875-876 | |
| Hükümdar | Mutemid |
| Yerine gelen | İbrahim bin Sima |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Ebü’s-Sâc Dîvdâd b. Yûsuf Dîvdest Abbasiler Halifeliği |
| Ölüm | 879 |
| Çocuk(lar) | Muhammed ve Yusuf |
| Ebeveyn(ler) | Bababsı: Yûsuf Dîvdest |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | Abbasiler Halifeliği |
| Çatışma/savaşları | Beşinci Fitne |
Ebü’s-Sâc Dîvdâd (Arapça: أبو الساج ديوداد; ö. 879), Abbasiler Halifeliği'nin en önemli emirlerinden, komutanlarından ve yetkililerinden biri olan Soğdyalı bir prenstir. Azerbaycan'daki Sacid hanedanının aynı adlı atasıdır. Babasının adı Yûsuf Dîvdest'tir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebü’s-Sâc, Uşrusana'ya bağlı, birbirine çok yakın iki köy olan Cankakath ve Suydak'tan gelen Soğdya ailesine mensuptu. Abbasiler'in hizmetine girdi ve Afşinliler'in 837 yılında isyancı Babek Hürremi'ye karşı gerçekleştirdiği son seferde savaştı. 839'da Kareni isyancısı Mazyar'a karşı, bir yıl sonra da Afşin'in yardımcısı ve kuzeni olan Menkcur el-Fergani'ye karşı savaştı. Sonraki birkaç on yıl boyunca çeşitli eyaletlerde halifelere hizmet etti.[1] 865 yılında o yılki iç savaşta halife Müstaîn'in yanında yer almış ve Medâin'in savunmasından sorumlu tutulmuştur.[2]
875 yılında, Ebü’s-Sâc halife tarafından Ahvaz valisi olarak atandı ve bir grup Zenci köleyi toplayıp isyana teşvik eden Ali ibn Muhammed'in isyanını bastırma görevi verildi. Ebü’s-Sâc, Ahvaz'a doğru giderken, askeri maceracı Muhammed ibn Vasil'i bastırmak için damadı Abdurrahman ibn Muflih'i Fars'a gönderdi. Ancak, Ebü’s-Sâc Dulab'da (Ahvaz yakınlarındaki bir köy) iken, Abdurrahman'ın yenilgisi ve ölümü haberi ona ulaştığında, bunun yerine Askar Mukram'a gitti. Zenciler bunu fırsat bilip Ahvaz'a saldırdılar ve şehri yağmalayıp öldürdüler. Bunun üzerine halife, Ebü’s-Sâc'ı görevden alarak yerine İbrahim bin Sima'yı atamıştır.
Ertesi yıl Ebü’s-Sâc, halifeye karşı Irak'a doğru ilerlerken ordusunu Huzistan'a götüren Saffârî emiri Yakûb bin Leys'e katıldı. Saffârîlerin yenilgisiyle sonuçlanan Deyrülâkül Muharebesi'nde hazır bulunmuş ve savaştan sonra Yakub'u kötü taktikleri nedeniyle azarladığı rivayet edilmiştir. Yenilginin ardından halife naibi Muvaffak, onun Irak'taki mallarına el koymuştur. 879 yılında Yakub, kolik hastalığından öldü ve yerine küçük kardeşi Amr bin Leys geçti ve Abbâsîler ile barış yaptı.
Halifeyle barış yaptıktan sonra Ebü’s-Sâc, Fars'tan ayrılıp Bağdat'a gitti, ancak Bağdat'a ulaşmayı başaramadan Kasım-Aralık aylarında Gundeşapur'da ölmüştür. İki oğlu Muhammed ve Yusuf, Azerbaycan'ın sırasıyla birinci ve üçüncü Sacid valisi olarak önemli kariyerlere sahip olmuşlardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- Genel
- Khatibi, Abolfazl; Poor, Daryoush Mohammad. "Abū al-Sāj". Encyclopedia Islamica. BRILL.
- Bosworth, C.E. The History of the Saffarids of Sistan and the Maliks of Nimruz (247/861 to 949/1542-3). Costa Mesa, California: Mazda Publishers, 1994.
- Madelung, Wilfred. "Banu Saj." Encyclopaedia Iranica. Ed. Ehsan Yarshater. Columbia University. Retrieved 17 August 2011.
- Madelung, W. (1975). "The Minor Dynasties of Northern Iran". Frye, Richard N. (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 198-249. ISBN 0-521-20093-8.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bosworth, C. Edmund (2009). "Abū l-Sāj"
. Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Stewart, Devin J. (Ed.). Encyclopaedia of Islam, THREE (İngilizce). Brill Online. ISSN 1873-9830.
