İçeriğe atla

Dağlık Karabağ Temas Hattı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dağlık Karabağ'ın kuzeydeki büyük ölçüde korumasız Murovdağ sıradağları ile kırmızı temas hattı.

Temas Hattı (Ermenice: շփման գիծ, shp’man gits, Azerice: Dağlıq Qarabağ təmas xətti) Dağlık Karabağ sorununda Ermeni güçlerini (Dağlık Karabağ Savunma Ordusu) ve Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerini ayıran hattır. Dağlık Karabağ Savaşı'nı (1988–94) sona erdiren Mayıs 1994 ateşkesinden sonra kurulmuştur. Murovdag sıradağları, temas hattının kuzey kısmını oluşturur ve esasen iki kuvvet arasındaki doğal bir sınırdır.[1][2] Temas hattının uzunluğu 180 kilometre (110 mi)[3] ile 200 kilometre (120 mi) arasında değişmektedir.[4]

Terminoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Temas Hattı" terimi, AGİT Minsk Grubu da dahil olmak üzere resmi belge ve açıklamalarda yaygın olarak kullanılmaktadır.[5]

Aralarında Ara Papian'ın da bulunduğu bazı Ermeni analistler, Ermenistan tarafını "temas hattı" teriminden kaçınmaya teşvik etmekte, bunun yerine bu hatta Artsakh ile Azerbaycan arasında bir "devlet sınırı" demektedirler.[6][7] Bağımsız gazeteci ve yazar Tatul Hagopyan, hattı Azerbaycan ve Artsakh arasındaki devlet sınırı olarak yazmakta ve uluslararası sözlükte hatta "temas hattı" denildiğini belirtmektedir.[8]

Azerbaycan'da, Dağlık Karabağ'ın işgal edilmiş bir bölge olarak tanımlanmasına uygun olarak, "temas hattı" genellikle "işgal hattı" olarak anılmaktadır.[9]

Açıklama

[değiştir | kaynağı değiştir]

Thomas de Waal'a göre, ateşkesten hemen sonra temas hattı "dikenli teller ve siperlerde oturan hafif silahlı askerlerle nispeten sessiz bir bölge" idi. Ateşkesten sonra, bazı yerlerde birkaç kilometre genişliğinde olan nispeten büyük bir insansız arazi de bulunmaktaydı. Azerbaycan'ın eski tarafsız bölgeye yeniden konuşlandırılması nedeniyle temas hattının çoğu bölgesinde sınır birkaç yüz metreye kadar küçüldü.[10] Buna karşılık, 2016'da, ağır bir şekilde askerileştirilmiş temas hattının her iki tarafında yaklaşık 20.000 kişi vardı.[11] Ateşkesten sonra, temas hattı ağır bir şekilde askerileştirilmiş, tahkim edilmiş ve mayınlı olmayan bir arazi ve tampon siper bölgesi haline geldi.[12][13] De Waal'a göre, "Avrupa’nın genişliğine göre en askerileştirilmiş bölgesi"dir[14] ve dünyanın en yoğun askerileştirilmiş üç bölgesinden biri (Keşmir ve Kore ile birlikte).[4] Temas hattındaki siperler, I. Dünya Savaşı sırasında inşa edilenlerle kapsamlı bir şekilde karşılaştırılmıştır.[15][16]

Temas hattı, Polonyalı Andrzej Kasprzyk başkanlığındaki altı AGİT gözlemcisinden oluşan bir grup tarafından düzenli olarak izlenmektedir.[17] Neredeyse her gün karşılıklı ateş gerçekleşmektedir.[18] Çeşitli gerekçelerle[19] genellikle düşük yoğunluklu çatışmalarla karakterize edilen önemli ateşkes ihlalleri meydana gelmiştir.[20] Ateşkesten sonra ilk kez temas hattının kaydığı Nisan 2016'da[21] önemli bir çatışma meydana geldi, ancak bu önemli sonuçlar doğurmadı.[22] Chatham House'tan Laurence Broers'a göre "1994'ten beri ilk kez toprak parçalarının el değiştirmesine rağmen, sahada stratejik önemin çok az değiştiği görülüyor."[23] 2016 çatışmaları aynı zamanda 1994 ateşkesinden bu yana ağır topların kullanıldığı ilk çatışma olurken[24] 2020 Dağlık Karabağ çatışmasında ise ağır top, zırhlı savaş araçları ve insansız hava araçları kullanıldı.

Etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kolosov ve Zotova'ya (2020) göre, "askeri birliklerin temas hattı boyunca konuşlandırılması, her iki taraftaki sınır bölgesinin özel rejimi, sürekli çatışmalar ve savaş sırasında ve hemen ardından kurulan bir dizi şehir ve diğer yerleşim yerleri, sınır bölgelerini ekonomik bir çöle dönüştürdü."[25]

Uluslararası Kriz Grubu'na göre, 150.000 Karabağ Ermenisinin tamamı "Azerbaycan füzelerinin ve top mermilerinin ulaşabileceği mesafede" yaşamakta iken, bu sayının yaklaşık iki katı (300.000) Azerbaycanlı " temas hattının Azerbaycan tarafı boyunca 15 km genişliğindeki bir bölgede yaşamaktadır."[26]

Seyahat uyarısı

[değiştir | kaynağı değiştir]
  •  Amerika Birleşik Devletleri: "Dağlık Karabağ çatışmasında kayıplar devam ediyor. Aralıklı silah sesleri ve kara mayınları ve havanlar da dahil olmak üzere topçu sistemlerinin zaman zaman kullanılması, her yıl ölüm ve yaralanmalara neden olmaktadır. ‘Temas hattına’ yakın yollardan ve Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki uluslararası sınıra yakın yollardan kaçının."[27]
  •  Birleşik Krallık: "Dağlık Karabağ konusundaki anlaşmazlık hala çözülmedi. Dağlık Karabağ bölgesinde konsolosluk desteği mevcut değildir. Mayıs 1994'ten bu yana ateşkes sağlanmasına rağmen, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sınırlar ve Ermeni kuvvetleri tarafından işgal edilen Azerbaycan toprakları kapatıldı. Tarafları ayıran herhangi bir barışı koruma gücü bulunmamaktadır. Düzenli olarak keskin nişancı ateşi ve bazı çatışmalar gerçekleşmektedir. Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki sınır bölgelerinde mayınlar ve patlamamış mühimmat da bulunmaktadır. Bu sınırlara 5 km'den fazla yaklaşma girişimde bulunan yabancılar polis veya ordu tarafından durdurulmakla yükümlüdürler."[28]
  •  Avustralya: "Kapalı Ermenistan-Azerbaycan sınırı ile ateşkes hattı arasındaki tampon bölgede düzenli silahlı çatışmalar meydana gelmektedir. Çatışma, Dağlık Karabağ'ın tartışmalı yerleşim bölgelerinde ve çevresindeki askeri bölgelerde de ortaya çıkmaktadır. Bütün bu alanlarda işaretsiz mayınlar bulunmaktadır. Tavsiyemize rağmen, bu bölgelere seyahat ediyorsanız, profesyonel güvenlik tavsiyesi alın."[29]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "David Simonyan: Surrender of territories to Azerbaijan: Consequences for Armenia and Nagorno-Karabakh". Noravank Foundation. 21 Nisan 2009. 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. the northern flank – by the hard-to-access Mrav mountain range 
  2. ^ Elbakyan (16 Mayıs 2014). "Արցախի տարածքն անբաժանելի է". Hayastani Hanrapetutyun (Ermenice). 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. բնական սահմաններ հասցնելու համար, որը հյուսիսում Մռավի լեռնաշղթան է, իսկ հարավում՝ Արաքս գետը 
  3. ^ Freizer (2014). "Twenty years after the Nagorny Karabakh ceasefire: an opportunity to move towards more inclusive conflict resolution". Caucasus Survey. 1 (2): 2. doi:10.1080/23761199.2014.11417295. 
  4. ^ a b de Waal (24 Temmuz 2013). "The Two NKs". Carnegie Moscow Center. 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Waal13" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  5. ^ "Statement by the Co-Chairs of the OSCE Minsk Group on the Twentieth Anniversary of the Ceasefire Agreement". osce.org. 11 Mayıs 2014. 27 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. ...the perpetual threat of escalating violence along the international border and the Line of Contact... 
  6. ^ "Ոչ թե շփման գիծ, այլ սահման". a1plus (Ermenice). 9 Mart 2011. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  7. ^ Jamalyan (26 Temmuz 2012). "Ոչ թե շփման գիծ, այլ՝ պետական սահման". Hayastani Hanrapetutyun (Ermenice). 1 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  8. ^ "Հայաստան-Ադրբեջան սահմաններն ու "սահմանադռները"". CivilNet (Ermenice). 11 Ocak 2018. 2 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  9. ^ "Results of the Armenian aggression". ccla.lu. Chamber Of Commerce Luxembourg-Azerbaijan. 26 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  10. ^ Hakobyan (24 Mart 2018). "Emil Sanamyan: Nakhichevan Remains the Quietest Stretch of Armenian-Azerbaijani Frontline". civilnet.am. 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  11. ^ de Waal (2 Nisan 2016). "Dangerous Days in Karabakh". Carnegie Moscow Center. 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  12. ^ Bagirova (4 Nisan 2016). "Armenia warns Nagorno-Karabakh clashes could turn into all-out war". Reuters. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  13. ^ "Eight Things You Need to Know About Nagorno-Karabakh Conflict". Eurasian Research and Analysis (ERA) Institute. 11 Mayıs 2016. 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  14. ^ de Waal (3 Nisan 2016). "Nagorno-Karabakh's cocktail of conflict explodes again". BBC News. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  15. ^ Toal (6 Nisan 2016). "Here are the 5 things you need to know about the deadly fighting in Nagorno Karabakh". The Washington Post. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  16. ^ Lynch (2001). "Frozen Conflicts". The World Today. 57 (8/9): 36-38. The 'line of contact' between Azeri and Armenian forces is a trench system reminiscent of World War One. 
  17. ^ Kucera (8 Nisan 2016). "Nagorno-Karabakh: Trying to Separate Fact from Fiction". EurasiaNet. 8 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  18. ^ Cristescu (15 Mart 2011). "EU and Nagorno-Karabakh: a 'better than nothing' approach". EUobserver. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  19. ^ Engaging Eurasia's Separatist States: Unresolved Conflicts and de Facto States. United States Institute of Peace. 2004. ISBN 9781929223541. The line of contact between Azerbaijani and Armenian forces is a well-defined trench system, which experiences only occasional violations of the cease-fire regime. 
  20. ^ "The conflict in Nagorno-Karabakh". The Economist. 15 Nisan 2016. 20 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. But despite the ceasefire, low-scale fighting continued along the line of contact. 
  21. ^ "Nagorno-Karabakh violence: Worst clashes in decades kill dozens". BBC News. 3 Nisan 2016. 25 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  22. ^ Simão (Haziran 2016). "The Nagorno-Karabakh redux" (PDF). European Union Institute for Security Studies: 2. doi:10.2815/58373. ISSN 2315-1129. 21 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. For the first time since the 1990s, Azerbaijani forces managed to regain control of small parts of the territory surrounding Karabakh – the first time the Line of Contact has shifted. Although these changes do not significantly alter the parties’ military predicament on the ground... 
  23. ^ "The Nagorny Karabakh Conflict: Defaulting to War" (PDF). chathamhouse.org. Temmuz 2016. s. 2. 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  24. ^ Kramer (2 Nisan 2016). "Fighting Between Azerbaijan and Armenia Flares Up in Nagorno-Karabakh". The New York Times. 19 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. The separatist government of Nagorno-Karabakh, whose principal backers are Armenia and Armenian diaspora groups in Southern California and elsewhere, characterized the fighting as the first time since 1994 that all types of heavy weaponry were being used along the front line. 
  25. ^ Kolosov (2020). "Multiple borders of Nagorno-Karabakh". Geography, Environment, Sustainability. 13: 88. doi:10.24057/2071-9388-2020-04. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  26. ^ "Armenia's Change of Leadership Adds Uncertainty over Nagorno-Karabakh". International Crisis Group. 19 Temmuz 2019. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  27. ^ "Armenia Travel Advisory". travel.state.gov. Bureau of Consular Affairs, United States Department of State. 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  28. ^ "Foreign travel advice: Armenia". gov.uk. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
  29. ^ "Armenia". smartraveller.gov.au. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020. 
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Smolnik" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dağlık_Karabağ_Temas_Hattı&oldid=32506882" sayfasından alınmıştır