Bangladeş başbakanı
| Bangladeş Başbakanı Prime Minister of the People's Republic of Bangladesh (İng.) গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশের প্রধানমন্ত্রী (Bengalce) | |
|---|---|
 Bangladeş Başbakan forsu | |
 Başbakanlık mührü | |
Görevdeki Makam boş 5 Ağustos 2024 tarihinden beri | |
| Görev süresi | Beş yıl, sınırsız seçilme hakkı |
| Oluşum | 17 Nisan 1971 |
| Açılışı yapan | Tajuddin Ahmed |
Bangladeş başbakanı (Bengalce: বাংলাদেশের প্রধানমন্ত্রী Romanizasyon: Bānlādēśēra pradhānamantrī), Bangladeş Halk Cumhuriyeti'nin resmî başbakanı (Bengalce: গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশের প্রধানমন্ত্রী, Romanizasyon: Gaṇaprajātantrī bānlādēśēra pradhānamantrī), Bangladeş hükûmetinin baş yöneticisidir. Başbakan ve kabine, politikaları ve eylemlerinden dolayı parlamentoya, siyasi partilerine ve en nihayetinde seçmenlere karşı topluca sorumludur. Bangladeş'te başbakan törenle cumhurbaşkanı tarafından atanır.
1975-78, 1982-86 ve 1990-91 yıllarında sıkıyönetim ilan edilmesi nedeniyle görev askeriyenin eline geçti. Bu dönemlerin her birinde, ulusal hükûmet liderliği ordu tarafından kontrol ediliyordu ve yürütme yetkisi cumhurbaşkanı ve başbakandaydı. 1996-2008 yılları arasındaki geçici hükümetin başdanışmanı, bir seçilmiş hükûmetten diğerine geçiş döneminde anayasaya göre 90 gün süreyle icra başkanı olarak yetkilerini kullandı. Başdanışman, on kişiden oluşan danışma kuruluna başkanlık ediyordu. Yetkileri aşağı yukarı seçilmiş bir başbakanın yetkilerine eşit olan bu kişinin yürütme yetkisi bazı anayasal sınırlamalarla sınırlandırılmıştı. Sistem, gelecekte herhangi bir siyasi iktidarın genel seçim yapmasına olanak tanıyan anayasanın 15. maddesiyle 2011 yılında kaldırıldı.
Şeyh Hasina, 5 Ağustos 2024'te istifaya zorlanıncaya kadar ülke tarihinde en uzun süre görev yapan başbakandı ve bu nedenle makam boş kaldı.
Görevlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Anayasaya göre başbakan, seçim komisyonu tarafından yapılan parlamento genel seçimleri sonucunda seçmenlerin yaptığı tercihin sonucuna göre cumhurbaşkanı tarafından atanır. Başbakan, Jatiya Sangsad'daki çoğunluk partisinin (veya koalisyonun) lideri olacak ve hükûmet kurabilmek için Jatiya Sangsad'ın güvenine sahip olması gerekiyor. Kabine, başbakan tarafından seçilip cumhurbaşkanı tarafından atanan bakanlardan oluşur. Bakanların en az yüzde 90'ının milletvekili olması gerekiyor. Diğer %10'u ise milletvekili seçilmelerini engelleyecek bir engeli bulunmayan milletvekili olmayan uzmanlar veya "teknokratlar" oluşturabilecek. Anayasaya göre cumhurbaşkanı, başbakanın yazılı talebi üzerine meclisi feshedebilir. Başbakan ve diğer devlet bakanları ile bakan yardımcılarının atanmaları cumhurbaşkanı tarafından yapılır: Bunların en az onda dokuzu milletvekilleri arasından, en çok onda biri milletvekili seçilme yeterliliğine sahip kişiler arasından atanabilir.
Başbakan, cumhurbaşkanı tarafından atanır ve yemin ettirilir.
Ofisin görevleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Başbakanlık ofisi Dakka şehrinde Tejgaon'da bulunmaktadır. Devletin bir bakanlığı olarak kabul edilir ve diğer görevlerinin yanı sıra başbakana bürokratik, güvenlik ve diğer destekleri sağlar, istihbarat işlerini ve STK'ları yönetir, protokol ve törenleri düzenler.
Bazı bakanlıklar/daireler, kabinede başbakan dışında kimseye tahsis edilmemiştir. Başbakan genellikle her zaman aşağıdakilerden sorumludur/başkanıdır:
- Meclis Lideri (Sangsad'da hükûmet işlerini yönetmek ve planlamaktan sorumludur)
- Kabine Bölümü
- Silahlı Kuvvetler Tümeni Başkanı ve Savunma Bakanı
- Güç, Enerji ve Maden Kaynakları Bakanı
- Planlama Komisyonu Başkanı
- Bangladeş istihbarat topluluğu