Şeyh Hasina Vecid
| Şeyh Hasina Vecid | |
|---|---|
| |
| 2023'te Vecid | |
| Bangladeş Başbakanı | |
| Görev süresi 6 Ocak 2009 - 5 Ağustos 2024 | |
| Yerine geldiği | Fahreddin Ahmed (Geçici) |
| Yerine gelen | Muhammed Yunus (Başdanışman olarak) |
| Görev süresi 23 Haziran 1996 - 15 Temmuz 2001 | |
| Yerine geldiği | Muhammed Habibur Rahman (Geçici) |
| Yerine gelen | Latifur Rahman (Geçici) |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 28 Eylül 1947 Tungipara, Doğu Bengal (bugünkü Bangladeş) |
| Evlilik(ler) | Wazed Miah (1968-2009) |
| Dini | Sünni İslam |
Şeyh Hasina Vecid (28 Eylül 1947), Bangladeşli siyasetçi. Vecid, Asya ülkesi Bangladeş'in kurucu cumhurbaşkanı olan Mucibur Rahman'ın kızı olarak iki farklı dönemde başbakanlık makamında bulunmuştur. 2006-2008 siyasi krizi sırasında Hasina gasp suçlamasıyla gözaltına alındı. Hapisten çıktıktan sonra 2008 seçimlerini kazanarak 6 Ocak 2009'da Bangladeş Başbakanı oldu. 2014'te Bangladeş Milliyetçi Partisi (BNP) tarafından boykot edilen ve uluslararası gözlemciler tarafından eleştirilen bir seçimde üçüncü dönem için yeniden seçildi. 2017'de Myanmar'daki soykırımdan kaçarak ülkeye giren yaklaşık bir milyon Rohingyalı'nın ardından Hasina onlara sığınma ve yardım sağladığı için takdir ve övgü aldı. 2018 ve 2024 seçimlerinin ardından dördüncü ve beşinci dönemlerini kazandı; bu seçimler şiddete bulandı ve hileli olduğu yönünde yaygın bir şekilde eleştirildi.[1]
Hasina'nın başbakanlığı boyunca 15 yıl boyunca, Bangladeş'ten yasadışı yollarla tahmini 150 milyar ABD doları veya 17,6 lakh crore zimmete geçirildi.[2] Artık başbakanlığı döneminde Bangladeş'in demokratik gerileme yaşadığı yaygın olarak kabul ediliyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü, hükümeti döneminde yaygın zorla yargısız infazları belgeledi. Çok sayıda politikacı ve gazeteci, görüşlerine meydan okudukları için sistematik ve yargısal olarak cezalandırıldı.[3][4] 2021'de Sınır Tanımayan Gazeteciler, Hasina'nın 2014'ten bu yana Bangladeş'te basın özgürlüğünü kısıtlamaya yönelik medya politikasına olumsuz bir değerlendirme yaptı.[5] Hasina genellikle Bangladeş'in egemenliği pahasına Hindistan'a çok yakın olmakla eleştirildi.[6][7] Eleştirmenlerin Hasina'nın gücünün ana kaynağı olarak tanımladığı Bangladeş siyasetine Hindistan'ın müdahalesinin bir tezahürü olarak görülüyor.[8]
Hasina, 2018'de Time dergisinin dünyanın en etkili 100 kişisi arasındaydı[9] ve 2015,[10] 2018 ve 2022'de Forbes dergisi tarafından dünyanın en güçlü 100 kadını arasında gösterildi.[10] 2018, and 2022.[11][12][13] Dünyanın en uzun süre görev yapan kadın hükümet başkanıydı.[14]
Ülkede artan protestoların ardından 5 Ağustos 2024 tarihinde istifa ederek askeri helikopterle Hindistan'a kaçmıştır.[15]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Siyasi hayatı 1960'lı yıllarda Eden Kolejde öğrenci aktivisti olarak başladı. Bu kolejdeyken öğrenci birliği başkan yardımcılığını üstlendi(1966-1967). Dakka Üniversitesi'nde iken Hasina Avami Ligi'nin öğrenci kollarında üyelik yaptı. 1971 yılında özgürlük savaşı sırasında ailesiyle beraber ev hapsine alındı. Ülkesinin bağımsızlığı sonrası politik hayatı alt düzeyde sürdü.
Hayatı 1975 yılında bir anda değişti. Kendisi ve kız kardeşi Batı Almanya'da seyahatteyken babası annesi ve üç kardeşi yapılan bir darbe sonucunda katledildi. Bu olaydan sonra Birleşik Krallık'a iltica etti ardından Hindistan'a sürgüne gitti.
Otokrasiye Karşı Mücadele
[değiştir | kaynağı değiştir]Sürgündeyken Avami Ligi'nin başkanlığına seçildi. Ülkesine döndükten sonra Mayıs 1981'de yapılan bir darbeyle Ziya-ür-Rahman devrildi. Ertesi yıl General Hüseyin Muhammed Erşad kansız bir darbeyle tüm yetkileri ele aldı ve Sıkıyönetim ilan etti. 1983 yılında Şeyh Hasina 15 parti ile beraber bir ittifak oluşturarak yönetimi devirme planını sürdürdü. 1984 ve 1985 yıllarında ev hapsinde yaşadı.
Ana Muhalefet Lideri
[değiştir | kaynağı değiştir]Erşad devrinde 1986 yılında düzenlenen seçimlere katılan Avami Ligi'nin lideri olarak 1987 yılı Aralık ayına kadar -muhaliflerinin eleştirilerine rağmen-muhalefette kaldı. 1991 yılında yapılan ilk demokratik seçimler sonucu Begüm Halide Ziya'nın partisi birinci oldu ve Bayan Ziya ülkesinin ilk kadın başbakanı olarak göreve başladı. Bu dönemde istifa etmek istemesine rağmen parti liderlerinin itirazları sonucu vazgeçerek 1996 yılına kadar Ana Muhalefet Partisi Başkanı olarak görev yaptı. 1996 yılı şubat seçimlerini boykot etti ve diğer muhalefet partilerinin baskısı sonucu Habibur Rahman'ın başkanlığında geçici hükûmet kuruldu ve 30 Haziran tarihinde yeni seçimlere gidildi.
Başbakan
[değiştir | kaynağı değiştir]1996 yılı seçimlerinde 146 sandalye ile seçimi kazandı. Küçük partilerle anlaşarak bir Milli Birlik Hükûmeti oluşturdu.Cumhurbaşkanlığına parti dışından biri olan Şahabeddin Ahmed'i seçtirmesi taraftarları tarafından büyük takdir gördü. Başbakanlık dönemi boyunca gerek Hindistan ile ilişkiler gerekse yolsuzlukla mücadele alanında çok ağır eleştiriler aldı. 2001 yılında yapılan seçimlere kadar Başbakan olarak bir kısım icraatlarda bulundu. Bunlardan Farakka Barajı hakkında Hindistan ile anlaşma önemlidir.
Yeniden Ana Muhalefet
[değiştir | kaynağı değiştir]2001 yılında yapılan seçimler sonucu ağır bir yenilgiye uğrayarak muhalefet devrinde birçok suikast girişimine maruz kaldı. Bunlardan bir kısmında partisinin önemli isimleri hayatını kaybetti. 22 Ocak 2007 seçimlerini boykot edeceğini ilan etti ve Cumhurbaşkanı'nın istifasını talep etti. Bundan sonra seçimler belirsiz bir tarihe ertelendi ve Cumhurbaşkanı Ahmed istifa etti. 2007 temmuz ayında bir dizi soruşturmaya uğradı. 2008 başında tedavi için ABD'ye gitti.
2008 Seçimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]29 Aralık 2008 tarihinde yapılan seçimlerde 299 sandalyeden 230'unu kazanarak ezici çoğunlukla iktidara gelerek ikinci kez Başbakan oldu. Bu seçimlerde yenilgiye uğrayan Begüm Halide Ziya'nın seçim hakkındaki olumsuz iddialarına rağmen uluslararası kamuoyu seçimin adil olduğunu belirtmiştir.
Beşinci dönemi ve istifası
[değiştir | kaynağı değiştir]76 yaşındaki Şeyh Hasina Vecid, ana muhalefetteki Bangladeş Ulusal Partisi'nin (BNP'nin son üç seçimin ikisine) katılmayarak boykot ettiği, 2024 Ocak ayında yapılan genel seçimlerde ard arda 4. dönemde ve toplamda 5. kez Başbakan seçildi.[16] Temmuz 2024'te kamu sektöründeki "ayrımcı" politikalara[›] nedeni ile başlayan protestolar daha büyük hükümet karşıtı gösterilere dönüştü. Hasina protestocuları ve endişelerini reddetip tekrar getirilen kamuda kota ayrılmasını destekledi.[17] 5 Ağustos'ta göstericilerin Başbakanlık konutuna baskını ardından Bangladeş Ordu Komutanı General Waker-Uz-Zaman, Başbakan Şeyh Hasina Vecid'in istifa ettiğini duyurdu ve "Tüm siyasi partilerle verimli bir görüşme gerçekleştirdikten sonra geçiş hükümeti kurmaya karar verdik. Durumu çözüme kavuşturmak için şimdi Bangladeş Cumhurbaşkanı Muhammed Şahabuddin ile görüşeceğiz." diye konuştu.[18]
Dünya Kadın Liderler Konseyi üyesi olup evli iki çocuk annesidir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Bangladesh Prime Minister Wins 3rd Term Amid Deadly Violence on Election Day". The New York Times. 30 Aralık 2018. 4 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2024.
- ^ "Time to bring back smuggled money". The Daily Star (İngilizce). 8 Ağustos 2024. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2024.
- ^ Riaz, Ali (September 2020). "The pathway of massive socioeconomic and infracstructuaral development but democratic backsliding in Bangladesh". Democratization. Cilt 28. ss. 1-19. doi:10.1080/13510347.2020.1818069.
- ^ Diamond, Larry (September 2020). "Democratic regression in comparative perspective: scope, methods, and causes". Democratization. Cilt 28. ss. 22-42. doi:10.1080/13510347.2020.1807517
.
- ^ "Predator Sheikh Hasina". Reporters Without Borders (İngilizce). 30 Haziran 2021. 5 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;sellDTisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;sellPAisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Bangladeshis launch 'India Out' campaign over alleged meddling linked to Hasina". South China Morning Post (İngilizce). 23 Şubat 2024. 14 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ "Sheikh Hasina: The World's 100 Most Influential People". Time (İngilizce). 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2023.
- ^ a b "The World's 100 Most Powerful Women 2015". Forbes ME (İngilizce). 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ "The World's 100 Most Powerful Women". Forbes. 4 Aralık 2018. 20 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2018.
- ^ "The World's 100 Most Powerful Women". Forbes. 1 Kasım 2017. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2017.
- ^ "Sheikh Hasina: The World's 100 Most Influential People". Time (İngilizce). 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ Kawser, Rumi (11 Eylül 2019). "Survey: Sheikh Hasina tops as longest serving female leader in world". Dhaka Tribune. 10 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
- ^ Başbakan istifa ederek ülke dışına kaçtı
- ^ "Sheikh Hasina: Once Bangladesh's democracy icon, now its 'authoritarian' PM". Al Jazeera (İngilizce). 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ Kelly Ng, Subhajyoti Ghosh & BBC Bangla (23 Temmuz 2024). "Bangladesh PM blames political foes for violence". bbc.com. BBC. 6 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
“Why do [the protesters] have so much resentment towards the freedom fighters? If the grandchildren of the freedom fighters don’t get quota benefits, should the grandchildren of Razakars get the benefit?”
- ^ Dilara Karataş, Ecem Şahinli Ögüç (5 Ağustos 2024). "Bangladeş ordusu ülkede geçiş hükümeti kurulacağını duyurdu". www.aa.com.tr. Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ Dilara Karataş, Irmak Akcan, Ayşe İrem Tiryaki, Sercan İrkin. "Bangladeş'te "kamuda kontenjan" kararı protestolarında ölü sayısı 45'e yükseldi". www.aa.com.tr. Anadolu ajansı. 6 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ "Bangladeş'te kamuda kontenjan protestolarına polisten sert müdahale". euronews. 19 Temmuz 2024. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ Sercan İrkin, Zeynep Katre Oran (2 Ağustos 2024). "UNICEF: Bangladeş'teki "kamuda kontenjan kararı" protestolarında 32 çocuk öldü". www.aa.com.tr. 6 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
