İçeriğe atla

Arnavutluk-Kuzey Makedonya ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Arnavutluk-Kuzey Makedonya ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Albania ve North Macedonia

Arnavutluk
Kuzey Makedonya

Arnavutluk ve Kuzey Makedonya, Avrupa Konseyi ve NATO'nun tam üyeleridir. Her ikisi de Mart 2020'de Avrupa Birliği katılım müzakerelerine başladı.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Makedonya'daki Arnavutlar, Arnavutluk'un ilgisini çekiyor.[1] 1990'larda Arnavut toplumu etrafında dönen meseleler, Arnavutluk'ta yeni Makedon devletinde istikrarın bozulması ve olası Sırp müdahalesi konusundaki endişeleri körükledi.[1] Arnavutluk, Cumhurbaşkanı Sali Berişa aracılığıyla Nisan 1993'te Makedonya'yı tanıyan ilk devletlerden biri oldu.[1] Ülke, Arnavutluk tarafından Birleşmiş Milletler (BM) tarafından "eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti"nin geçici referansı altında tanındı,[2][3] FYROM olarak kısaltıldı.[4][5]

Berişa, bağımsız bir Makedonya'nın varlığını, Yunanistan ve Sırbistan'ı (o zamanlar Yugoslavya'nın bir parçası olan) ayrı tutmak ve Arnavutluk'un olası herhangi bir kuşatılmasını önlemek için Arnavut çıkarları açısından önemli gördü.[1] O zamanlar, Yunanistan ve Sırbistan arasındaki yakın ilişki, Berişa'nın siyasi ve ekonomik meselelere ek olarak Makedonya ile yakın ikili ilişkiler arayışına girmesi için bir motivasyondu.[1] Berişa'nın tanınma hamlesi, siyasi muhalefet tarafından Makedonya'daki Arnavut azınlığın statüsü konusunda taviz vermediği için Arnavutluk içinde eleştiriyle sonuçlandı.[1] Berişa'ya göre pozisyonu "bağımsız bir Makedonya, Miloševič yönetimindeki bir Makedonya'dan daha iyidir" idi.[1] Yunanistan, Arnavutların tanınması konusunda sert bir şekilde ifade edilmiş bir yanıt verdi ve bu eylemden rahatsız oldu.[1]

Makedonya'daki Arnavutlar arasındaki ayrılıkçı duygular, Makedonya'yı daha da istikrara kavuşturmak amacıyla Arnavutluk tarafından caydırıldı.[1] Berişa, sınırlı etki yoluyla Arnavut azınlığı Makedon siyasi sistemiyle ilişki kurmaya ve çabalarını ülkeyi istikrara kavuşturmaya yöneltmeye çalıştı.[1] Makedonya isim anlaşmazlığının ilk yıllarında Makedonya, Yunanistan tarafından ekonomik ambargo altındaydı.[1] Yunanistan bir çözüm olarak "Slavomacedonya" adını önerdi ve Berişa, bölgedeki diğer Arnavutlarla birlikte Makedonya'nın bu adı benimsemesine şiddetle karşı çıktı.[6] Arnavutluk, ulaşım ve liman altyapısını kullanıma sunarak Makedonya'ya destek verdi.[1] Berişa'nın aksine, siyasi muhalefetteki Sosyalist Parti ve Demokratik İttifak'ın tutumları, Makedonya'nın isim anlaşmazlığı konusundaki Yunan tutumuna çok benziyordu.[1] Her ikisi de Arnavut hükûmetinin Makedonya'ya yönelik politika platformunu "hoşgörülü ve genellikle sorumsuz" olmakla eleştirdi.[1] Arnavut toplumunun Makedon devletindeki konumu ve idaresi konusundaki sorunlar, her iki ülkenin liderliğinin iyi ilişkiler kurma becerisini engellemeye devam etti.[1]

Haziran 1993'ün ortalarında bir sınır olayı meydana geldi.[7] Makedonya tarafından düzenlenen ve daha sonra üst düzey bir Arnavut sınır muhafız istihbarat subayının Makedon sınır muhafızlarının kendisini vurması sonrasında ölümüyle sonuçlanan bir toplantı düzenlendi.[1][7] Subayın askerî ataşesi Tiran'a dönmeyi başardı ve olayı, batılı ordulardan gelen kaynaklara göre, olayın neredeyse iki ülke arasında bir savaşa yol açtığını bildirdi.[7] Başka sınır olayları meydana geldi ve Avrupa Birliği (AB) Arnavutluk'a gözlemciler gönderdi ve onları sınırın kendi tarafına yerleştirdi.[7] Arnavut seçkinlerin Makedonya'daki paramiliter ve silah skandalına karıştığı iddiası ve Demokratik Refah Partisi (PDP) içindeki radikal bir gruba destek gibi diğer olaylar ikili gerilimlere yol açtı.[1] Makedonya, Arnavutluk'u gelişen konumu nedeniyle eleştirdi ve içişlerine karışmakla suçladı.[1] ABD müdahale etti ve Arnavutluk'a Makedonya ile ilişkilerini onarması için baskı yaptı.[1] Berişa daha sonra PDP'nin radikal kanadını dizginledi ve komşusuyla anlaşmazlıkları gidermek ve bağları artırmak için harekete geçti.[1]

Mayıs 1994'te Cumhurbaşkanı Berişa ile Makedonya Cumhurbaşkanı Kiro Gligorov arasında altyapı işbirliği, azınlık sorunları ve ikili ilişkilerin güçlendirilmesi konulu bir zirve düzenlendi.[1] Makedon liderliği zirveyi olumlu karşıladı ve ilişkileri geliştirmek için ilk adımlar atıldı.[1] Daha sonra Makedon yetkililerin bazı açıklamaları, ülkenin Arnavutluk ile ilişkileri geliştirmek için Arnavut azınlığa yönelik büyük değişikliklere girişmeyeceğini belirtti.[1] Makedonya'da yetkililer, Arnavutluk'un Yunanistan ve Sırbistan ile ilişkilerindeki gerilimler nedeniyle zayıf bir konumda olduğu görüşündeydi.[1] Makedonya'nın Avrupa kuruluşlarına kabulü ve Yunanistan ile olan isim anlaşmazlığındaki gerilimin azalması, ona Arnavutluk ile daha yakın ilişkiler kurma yönünde asgari düzeyde teşvik verdi.[1]

Şubat 1995'te Makedonya'da bir Arnavut üniversitesi açma girişiminde bulunuldu ve hareket polis tarafından durduruldu.[1] Arnavutluk, üniversite durumunun kendisini komşusu ile ilgili politikasını "yeniden gözden geçirmeye" yöneltebileceğini resmen açıkladı.[1] Arnavutluk hükûmetine iç siyasi güçler tarafından güçlü tepki vermesi için baskı yapıldı, ancak olaylardan memnun olmasa da tepkisi kısıtlı oldu.[1] 1996'nın sonlarına doğru, iç siyasi sorunlar Arnavutluk ve Makedonya'yı ikili ilişkileri daha da geliştirmeye yönelik girişimlerde bulunmaktan kısıtladı.[1]

Arnavutluk'u vuran bir depremden sonra (26 Kasım 2019), Kuzey Makedonya 100.000 € mali yardım[8] ve ayrıca enkaz altında hayatta kalanları aramak için termal kameralı insansız hava araçları gönderdi. Enkazı temizlemek için kurtarma ekiplerinin yanı sıra mekanik ekipman da gönderildi.[9][10]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Albania In Transition: The Rocky Road To Democracy. Routledge. 2019. ss. 239-242. ISBN 9780429982040. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ United Nations, A/RES/47/225 4 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., April 8, 1993
  3. ^ United Nations Security Council Resolutions 817 of April 7 and 845 June 18, 1993, see UN resolutions made on 1993 12 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ "Diplomatic Representative of Albania, 30, FYROM". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2012. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Albania 
  5. ^ FYROM on un.org
  6. ^ Who are the Macedonians?. Bloomington: Indiana University Press. 1995. s. 178. ISBN 9781850652380. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ a b c d Macedonia: Warlords and Rebels in the Balkans. Yale University Press. 2004. ss. 68. ISBN 9780300102680.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "Maqedonia e Veriut jep 100 mijë Euro për Shqipërinë" (Arnavutça). TV Klan. 28 Kasım 2019. 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2019. 
  9. ^ "Земјотрес во Албанија - Македонија прати помош [Earthquake in Albania, Macedonia sends help]" (Makedonca). Gevgelijanet. 26 Kasım 2019. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019. 
  10. ^ "Albania hit by a devastating earthquake, North Macedonia to send rescue teams". Nezavisen Vesnik. 26 Kasım 2019. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arnavutluk-Kuzey_Makedonya_ilişkileri&oldid=29574802" sayfasından alınmıştır