Argenteus
Argenteus (çoğul argentei), Roma İmparatorluğu'nda 294 civarında Diocletianus'un para reformu sırasında Tetrarşi altında oluşturulan ince bir gümüş para birimidir. Neron zamanının dinarı ile benzer ağırlık ve inceliğe sahipti. Madeni para, arka yüzündeki Roma rakamı XCVI ile gösterildiği gibi, bir Roma poundunun 1/96'sı ağırlıkta üretildi (yaklaşık 3 gram).
Latincede "gümüş" anlamına gelen Argenteus, ilk olarak Plinius'un Naturalis Historia'sında "argenteus nummus" (gümüş para) ifadesiyle kullanılmıştır. 4. yüzyıl tarihçisi Ammianus da aynı ifadeyi kullanır, ancak bunun bir para birimi için resmi isim olduğuna dair hiçbir gösterge yoktur. Historia Augusta bu ifadeyi birkaç hayali paraya atıfta bulunmak için kullanır.
Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Caracalla tarafından bastırılan, iki denarius değerinde, gümüşten imal edilen bir madeni para olan Antoninianus, üçüncü yüzyılda değerinin çoğunu yitirmişti, hem de kütle oranı olarak neredeyse hiç gümüş içermez hale gelmişti. Aurelianus'un 270-275 yılları arasında yaptığı reformlar sonucu Antoninianus tekrar değer kazanmıştı. % 5 gümüş içeriği (arka yüzün üst kısmında Yunanca "XXI" veya "KA" olarak gösterilmektedir). fakat bu değer kazanımı çok uzun sürmedi ve çabucak değer kaybetmeye başladı ve sonuçta denariusun yok olmasına neden oldu.[1]
Diocletianus Reformu
[değiştir | kaynağı değiştir]Diocletianus 283 civarında iktidara geldi. Kısa bir süre sonra batıdaki saltanat gaspçılarından kurtulan Maximianus ona katıldı ve diarşi oluşturdu. Daha sonra 293 yılında Galerius ve I. Constantius ile birleşerek tetrarşiyi kurdular.[2]
İmparatorluk bu şekilde istikrar kazandığında, Diocletianus 294 yılında para sisteminde derin bir reform başlattı.[3]
Sorun, altın olan Aureus'un ve iyi kalitedeki diğer para birimlerinin zulalanıp dolaşımdan çıkmasıydı. Vergiler kötü paralarla ödeniyor ve bu yüzden devletin elinde değersiz paralar kalıyordu. Bu nedenle değerli paraların dolaşıma girmesini sağlamak için değersizleşmiş Antoninianus ve zulalanan Aureus'un arasında çok sayıda kaliteli para birimi çıkarmak gerekiyordu.[4][5]
Diocletianus bu nedenle iki para türü oluşturdu: nummus (veya follis), büyük bir gümüş bronz para ve argenteus, ince gümüş para.[3][3]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]O zamanlar muhtemelen argenteus olarak adlandırılan gümüş para saf gümüşten üretilirdi. 1 Pound gümüş ile 96 adet üretiliyordu ve Neron'un denariusu seviyesine ulaşıyordu. Bu büyük gümüş kütlesi olağanüstü olarak görülürdü ve arka yüzünde "XCVI" (96, 1/96) ile gösterilirdi.[1][3][4][6]
Çoğu argenteus örneğinde, "VIRTVS MILITVM" başlığı ile müstahkem bir kampın önünde kurban veren dört tetrark'ı temsil eden figürler basılmıştır. Bazen sarmatlara karşı kazanılan zaferi kutlamak için "VICTORIA SARMAT" yazıldığı da görülmüştür. Paranın arkasında standartlaştırılmış bir şekilde dört imparator arasındaki birlik ve uyum konusu vurgulanmaktadır. Aynı şekilde follis'lerde de Roma Halkının Dehası ("GENIO POPVLI ROMANI"), Roma dünyasının insanlarının birliği, topluluk üzerine vurgu yapılıyordu. Buradaki askeri tema güven uyandırmayı, insanları imparatorluğun güvenliğine inandırmayı, zulalamaya değil ticarete teşvik etmeyi amaçlamaktadır.[3][5][6]
Ön yüzde ise unvanı ve defne yapraklarından yapılmış tacıyla tetrarklardan biri tasvir edilir.
Argenteusun Başarısızlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tüm alınan önlemlere rağmen bu para birimleri çok az dolaşımda kaldı ve hızla zulalandı. Örneğin 295-296 yıllarında gömülmüş olan Sisak hazinesi 1415 argentei içeriyordu. Bu nedenle darphaneler para basımlarını kademeli olarak durdurdu (307'de Aquileia, Kartaca, Sardica, 309'da Trier ve Ostia, 310'da Roma). Tetrarşi'nin sonlarında, Licinius, II. Maximinus hala argenteus modelinde Billon adında madeni paralar bastırıyordu fakat bunlar çoğunlukla sözde argenteus olarak adlandırılıyorlardı.
Gümüş paranın geri dönüşü I. Konstantin zamanında 2.24g Siliquaların basılmasıyla oldu.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Depeyrot, Georges. (1987). Le Bas-Empire romain : économie et numismatique, [284-491]. Paris: Errance. ISBN 2-903442-40-1. OCLC 301618579.
- ^ Rees, Roger (26 Ekim 2012), "Tetrarchy", The Encyclopedia of Ancient History, Hoboken, NJ, USA: John Wiley & Sons, Inc., ISBN 978-1-4443-3838-6, erişim tarihi: 11 Ağustos 2020
- ^ a b c d e Robertson, Anne S. (Aralık 1969). "Roman Imperial Coinage - C. H. V. Sutherland: The Roman Imperial Coinage. Vol. vi: Diocletian to Maximinus, A.D. 294–313. Pp. xxiii+727; 16 plates. London: Spink & Son, 1967. Cloth, £12 net." The Classical Review. 19 (3): 351-353. doi:10.1017/s0009840x00303456. ISSN 0009-840X.
- ^ a b Callu, Jean-Pierre. (1969). La politique monétaire des empereurs romains de 238 à 311. E. de Boccard. OCLC 995144220.
- ^ a b Callu, Jean Pierre. (1960). Genio populi romani, (295-316) : contribution à une histoire numismatique de la tétrarchie. Honoré Champion. OCLC 1131120939.
- ^ a b SEAR, DAVID R. (31 Aralık 2011). Roman Coins and Their Values Volume 4. Spink Books. ISBN 978-1-912667-25-3.
