Ahmed Şevki
| Ahmed Şevki أحمد شوقي | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 16 Ekim 1868 Kahire, Mısır Hidivliği |
| Ölüm | 13 Ekim 1932 (63 yaşında) Kahire, Mısır Krallığı |
| Takma ad | Emirü'ş-şuara |
| Meslek | Tiyatro yazarı, şair |
| Milliyet | Arap |
| Eğitim | Paris Üniversitesi Montpellier Üniversitesi |
Ahmed Şevki (Arapça: أحمد شوقي; d. 16 Ekim 1868, Kahire - ö. 13 Ekim 1932, Kahire), Arap şair ve tiyatro yazarı. Arap şiirine kazandırdığı yenilikler dolayısıyla ona "Emîru'ş-Şu'arâ'" (Arapça:أمير الشعراء, şairlerin prensi) unvanı verilmiştir ve bugün hâlâ bu unvanla tanınmaktadır.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmet Şevki'nin tam adı Ahmed Şevki b. Ali b. Ahmed Şevki şeklindedir. 1868 yılında Kahire'de doğdu. Baba tarafından Arap, Kürt ve Çerkes, anne tarafından ise Türk ve Yunan soyundan gelen Şevki'nin; annesinin babası Niğde'den göç etmiş bir Türk, anneannesi ise Moralı bir Yunan cariyedir.[2] Dedesi Mısır'da yüksek kademede Osmanlı devlet adamlarından biriydi. Mısır sarayının azat edilmiş cariyesi olan anneannesi tarafından İsmail Paşa'nın sarayına verilerek burada büyümesi sağlandı. İlk ve orta eğitiminden sonra 1885 yılında Hukuk Fakültesine girdi. Bölümünü değiştirerek Tercüme Bölümüne geçti. 1887'de mezun olduktan sonra sarayda memurluğa başladı. Kısa bir süre sonra 1888'de Hidiv tarafından hukuk eğitimini tamamlamak için Avrupa'ya gönderildi. Paris ve Montpellier Üniversitelerinde 4 yıl boyunca edebiyat ve hukuk eğitimi aldı.
Eğitimini tamamladıktan sonra Mısır'a geri döndü ve Hidiv'in Frenk Kalemi müdürlüğü görevine getirildi. 1915 yılında İngilizler tarafından azledilen Abbas Hilmi Paşa taraftarı olduğu için İspanya'ya sürgün edildi. 4 yıl sonra Mısır'a bir kahraman olarak döndü. Mısır Ayan Meclisi görevine getirildikten 5 yıl sonra 13 Ekim 1932'de Kahire'de öldü.
Arap edebiyatındaki önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmet Şevki'nin Modern Mısır edebi hareketinin öncülüğünü yaptığı düşünülmektedir. En önemli faaliyeti olarak, epik şiir türünü Arap edebi geleneği ile tanıştırması gösterilmektedir.
Osmanlı ve Türkler hakkındaki şiirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı hilafetine bağlı olan Ahmed Şevki, Osmanlı ve Türkler hakkında pek çok şiir kaleme almıştır. Mustafa Kemal Atatürk'ün Türk Kurtuluş Savaşı'nda zafer elde etmesi üzerine O'nu Halid bin Velid'e benzeterek "Türklerin Savaş ve Siyasetteki Zaferleri" adında 88 beyitlik şiir yazmıştır:[2]
"Allahu Ekber bu fetihte ne harikalar yazılmıştır
Ey Türklerin Halidi yenile Arapların Halidini
Hak yolunda çizdiğin yolların hepsi cömertliktir
Bu yolda dökülen kanlardan sen daha cömertsin."
Atatürk'ün hilafeti kaldırması üzerine üzgün olduğunu ifade eden 45 beyitlik bir şiir kaleme almıştır. II. Abdülhamid'in Yıldız Suikastı'ndan kurtulması üzerine "Kurtuluş" adında 52 beyitlik şiir yazmıştır. II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesi üzerine 80 beyitlik şiir yazmıştır. Türk gençlerine seslenerek Türklerin savaşçı özelliklerini övmüş ve Müslümanların koruyucusu ve halifesi olduklarını "Türklere Selam" adlı 19 beyitlik şiirinde dile getirmiştir:
"Ey Türk genci! Siz ki Allah’ın sadık hizmetçilerisiniz, Allah sizi korusun,
Sen dün de İslam’ın koruyucusu idin; bugün de aynı şeref sendedir."
Osmanlı-Yunan Savaşı üzerine 80 beyitlik şiir yazmıştır. Osmanlı kadını, Gazi Osman Paşa, Ethem Paşa, Boğaz Köprüsü ve daha farklı konularda çeşitli şiirler yazmıştır.[2]
Ahmet Şevki'nin Lord Cromer'e hitaben nazmettiği kasidesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Lord Cromer (Evelyn Baring), dönemin Mısır'ına İngiliz temsilcisi ve başkonsolosu olarak atanmış bir devlet adamıdır. Ne var ki Mısır'da yaşanan kargaşalar nedeniyle, yaklaşık çeyrek asır süresince Mısır'ın fiili idaresini üstlenmiştir. Lord Cromer'in bu süreçte katı bir yönetim uyguladığı anlatılmaktadır. Lord Cromer'in Mısır'a veda etmesi münasebetiyle tertiplenen bir törende yaşananların ardından, Ahmet Şevki Lord Cromer'i hedef alan bir kaside nazmetmiştir.[1]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- eş-Şevkiyyat
- Maşra u Kleopatra
- Mecnun ve Leyla
- Kambiz
- Ali Bek el-Kebir
- Antere
- Düvelü'l-Arab ve Uzamaü'l-İslam
- es-Sittü Hüda
- Emiretü'l-Endülüs
- Esvakuz-zeheb
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ürün, Ahmet Kâzım (Ekim 2015). Modern Arap Edebiyatı. Çizgi kitabevi. s. 33. ISBN 978-605-9108-91-1.
Esat Ayyıldız, “Ahmet Şevki’nin Mısır İstiklalinin Müdafaası İçin Sömürge Yöneticisine Hitaben Nazmettiği Lâmiyye’sinin Tahlili”, Arap Edebiyatında Vatan ve Bağımsızlık Mücadelesi, ed. Ahmet Hamdi Can – İhsan Doğru (Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2021), 1-26.
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Esat Ayyıldız, “Ahmet Şevki’nin Mısır İstiklalinin Müdafaası İçin Sömürge Yöneticisine Hitaben Nazmettiği Lâmiyye’sinin Tahlili”, Arap Edebiyatında Vatan ve Bağımsızlık Mücadelesi, ed. Ahmet Hamdi Can – İhsan Doğru (Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2021), 1-26.
- ^ a b c Zeki TEKİN - İsmail KIRMIZI, Mısır’da Osmanlı Hayranı Bir Entelektüel: Ahmet Şevki ve Fikirleri 29 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi (ISSN: 2147-0626), s. 115-139
