Gazi Osman Paşa
| Osman Nuri Paşa | |
|---|---|
 Müşir Gazi Osman Paşa | |
| Lakabı | "Gazi", "Plevne Kahramanı" |
| Doğum | 1 Ocak 1832 Tokat |
| Ölüm | 5 Nisan 1900 (68 yaşında) İstanbul |
| Defin yeri | Fatih Camii 41°01′10.5″K 28°57′02.4″D / 41.019583°K 28.950667°D |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Hizmet yılları | 1852-1900[2] |
| Rütbesi |  Müşir |
| Çatışma/savaşları | Çernaya Nehri Muharebesi Plevne Savunması Lofça Muharebesi |
| Ödülleri |       |
| Ailesi | |
| Eşi | Fatma Zatıgül |
| Çocukları | 4 |
Osman Nuri Paşa (1832, Tokat - 5 Nisan 1900, İstanbul), Osmanlı Ordusu'nda askerlik görevi boyunca birçok savaşta başarılı sonuçlar almış, Plevne Muharebeleri'ndeki üstün savunmasının ardından Sultan II. Abdülhamid tarafından "Gazi" unvanına layık görülmüş, o günden bugüne Gazi Osman Paşa olarak da anılan Türk askerdir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yağcıoğulları ailesinin bir bireyi olarak 1832'de Tokat'ta doğan Osman Paşa'nın babası Mehmet Efendi, annesi ise Şakire Hatun'dur.[3] Beşiktaş'taki Askerî Rüştiye'de 5 yıl okuduktan sonra, 1845-1849 yılları arasında Kuleli Askerî İdâdîsi‘nde eğitim gördü ve buradaki eğitiminin ardında da Kara Harp Okulu’ndaki 4 yıllık eğitimi sonrası, okulu mülâzım-ı sânî (teğmen) rütbesiyle ikinci sırada bitirmiştir.[4] Ardından Harp Akademisi’ne giren Osman Nuri Paşa, Kırım Savaşı'nın çıkması üzerine kurmay sınıfına ayrılarak, Rumeli’ye tayin edilmiştir. Burada Tuna cephesinde 4 yıl görevlendirilen Osman Nuri Paşa, ilk aşamada teğmen rütbesine, savaşın sonunda ise yüzbaşı rütbesine terfi ettirildi. Savaş sonunda 1857’de İstanbul’a dönerek, yarıda bıraktığı Harp Akademisi’ni bitirdi ve Kolağası rütbesine yükseldi.[5]
Askerî kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Riyaseti'nde çalıştığı zamanlarda Osmanlı Devleti'nin nüfus sayımı ile kadastro usulünde haritasının çizilmesi kararlaştırıldığından, Bursa ilinden başlanması üzerine bu göreve askerî temsilci olarak tayin edildi. 1861 yılında Teselya'da, Yenişehir'de ve Cebel-i Lübnan'da görev aldı. Girit İsyanı'nın başlaması üzerine Girit'e tayin edildi. 1866'da Girit'teki çalışmalarından dolayı Müşir Ömer Lütfi Paşa'nın takdirini kazanarak miralay rütbesine terfi etti.
Yükselişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir süre sonra Yemen'e gönderilen Osman Nuri buradaki görevlerinin ardından paşa rütbesiyle 1875 yılında Rumeli'de bulunan 5. Ordu'ya bağlı Manastır Fırka Komutanlığı'na tayin edildi. Buradaki başarılı çalışmalarından dolayı ferik rütbesine terfi etti. 27 Haziran 1876 tarihinde Sırbistan Prensliği'nin, Osmanlı İmparatorluğu'na ültimatom vermesi sebebiyle başlayan 1876-1877 Osmanlı-Sırp Savaşı sırasında, Vidin Komutanlığı'na atandı. Emrindeki birliklerle İzver tepelerini ve Zayçar kasabasını ele geçirdi. Sırp Ordusu düzensiz bir şekilde geri çekilmeye başlayınca Belgrad yönünde harekâta devam etti. Ancak Serasker'in emri üzerine durdu.
Plevne Savunması
[değiştir | kaynağı değiştir]«Sen benim yüzümü ağarttın. İki cihanda da yüzün ak olsun!» - II. Abdülhamid'in Osman Paşa'nın Plevne Savunması için söylediği söz
En büyük başarısı 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndaki Plevne Savunması oldu.[6] 145 günlük savunmadan sonra kuşatmayı yarmak amacıyla giriştiği huruç harekâtı sırasında şehir çıkışında yaralandı ve esir düştü. Rus Çarı II. Aleksandr bizzat teselli etti. Rus Çarı, onun esir düşmesine rağmen teslimiyet sembolü olan kılıcını almadı. Müdafaa hattı stratejileriyle esir bulunduğu dönemde hem Rus Çarı, hem de dönemin komutanları tarafından örnek alındı. Bir süre Bugot, Bükreş, Harkof ve Saint Petersburg'da esaret hayatı yaşadı. Rus Çarı tarafından kendisine kahramanlığını takdir amacıyla çifte kartal nişanı verildi.
Saray'daki hizmetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Plevne Savunması'nda esir düşmesine rağmen gösterdiği başarı ve kahramanlık nedeniyle II. Abdülhamid tarafından 1878 yılında Gazi unvanı verilerek, Müşir rütbesine terfi ettirildi. II. Abdülhamid, Osman Paşa'nın İstanbul'a dönüşü için Serasker Müşir Mehmed Rauf Paşa'yı "Yaver-i Ekrem ve Fevkalade Sefir-i Kebir" payeleriyle Sankt-Peterburg'a gönderdi. İstanbul'a gelişi (12-13 Mart 1878) muhteşem bir törenle kutlandı.[7]
İstanbul'a döner dönmez, 14 Mart 1878 tarihinde Hassa Müşirliğine getirildi. Ömrünün sonuna kadar bu makamda kaldı. 1878-1880, 1880-1881, 1881-1885 yılları arasında olmak üzere üç dönem seraskerlik yaptı.[8] 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nda Osmanlı Ordusu kumandanı Ethem Paşa'dan harbe dair kesin bir cevap gelmemesi ve basında Yunan galibiyetinden bahsedilmesi üzerine 23 Nisan 1897 tarihinde başmüfettiş sıfatıyla hareketi yürütmek üzere savaş yerine gönderildi. Hayatının son dönemlerinde Mabeyn Müşiri görevini de yürüttü.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]
5 Nisan 1900 tarihinde 68 yaşında öldü. Türbesi, onu çok seven ve saygı duyan Padişah II. Abdülhamid tarafından yaptırıldı. Bugünkü istirahatgahı olan Fatih Camii avlusuna gömüldü.
Hatırası
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de bazı illerde Gazi Osman Paşa hatırasına inşa edilmiş ya da ismi verilmiş yapıtlar bulunmaktadır. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Gaziosmanpaşa Stadyumu bulunmaktadır. Yine bunlarla birlikte Osman Paşa'nın hatırasını yaşatmak için ismi İstanbul'un Gaziosmanpaşa ilçesine, Tokat'ın Gaziosmanpaşa kasabasına ve futbol takımı Gaziosmanpaşa'a, birçok ilde sokak, cadde ile hastane, okul gibi yerlere verilmiştir.
Plevne Marşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ölümünün ardından Plevne Savunması'nda Osmanlı birliklerinin komutanlığını yapan Osman Paşa anısına "Plevne Marşı" bestelenmiştir. Marş Plevne Savunması'nın gerçekleştiği bölgede bulunan Tuna Nehri'ni konu almaktadır.
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- TRT 1 ekranlarında yayınlanan Payitaht "Abdülhamid" dizisinde Gazi Osman Paşa tiyatro oyuncusu Aydın Sığalı tarafından canlandırılmaktadır.
- Minnesota'lı Heavy metal grubu Kostnatění, 2022 yılında yayınladığı "Oheň hoří tam, kde padl" (Ateş düştüğü yeri yakar) isimli EP'sinde Gazi Osman Paşa anısına bestelenen Plevne Marşı'nı yorumlamıştır.[9][10]
Resim galerisi
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Miralay Osman Bey -
Osman Paşa'nın Fatih Camii avlusunda bulunan türbesi -
Osman Paşa'nın Tokat merkezde yer alan heykeli -
Osman Paşa'nın Tokat merkezde yer alan heykelinin yakın çekimi
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Harp Akademileri Komutanlığı, Harp Akademilerinin 120 Yılı, İstanbul, 1968, s. 149.
- ^ "Gazi Osman Paşa". Bizimsahife.com. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.
- ^ "Gazi Osman Paşa". TimeTürk. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- ^ Emre Ozan (2011). "Gazi Osman Paşa". Deniz Harp Okulu. Pusula Dergisi. 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.
- ^ "Ölümümün 102. Yıldönümünde Gazi Osman Paşa ve Plevne'den Manzaralar". Dr. Besim Özcan. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 21 Eylül 2002. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2002.
- ^ F W von Herbert. "Plevne Meydan Muharebesi Bir İngiliz Subayının Anıları". Rob898.com. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.
- ^ "Gazi Osman Paşa Kimdir". Gaziosmanpaşa Üniversitesi. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ^ Mehmed Süreyya (1996). Akbayar, Nuri (Ed.). Sicill-i Osmanî. İstanbul: Kültür Bakanlığı. ISBN 9753330391.
- ^ "Kostnatění - Oheň hoří tam, kde padl - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives". www.metal-archives.com. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ "Plevne Marşı, by Kostnatění". Kostnatění (İngilizce). 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Seraskerler
- 1832 doğumlular
- Tokat ili doğumlular
- 1900 yılında ölenler
- İstanbul ilinde ölenler
- Kuleli Askerî Lisesinde öğrenim görenler
- Mekteb-i Harbiye'de öğrenim görenler
- Osmanlı mareşalleri
- 93 Harbi'nde Osmanlı askerleri
- Osmanlı savaş tutsakları
- Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'de öğrenim görenler
- Fatih Camii Haziresi'ne defnedilenler