İçeriğe atla

Aedesius

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hıristiyan şehidi için İskenderiyeli Aedesius sayfasına bakınız.
Aedesius
DoğumuΑἰδέσιος
280'ler
Kapadokya
Ölümü350'ler
ÇağıRoma İmparatorluğu
BölgesiPergamon
Etkilendikleri
Etkiledikleri

Aedesius (Grekçe: Αἰδέσιος, MS 355'ten kısa bir süre önce öldü[1]), Yeni-Platoncu bir filozof ve mistikti. Varlıklı bir Kapadokyalı ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş, ancak Suriye'ye taşınmış ve burada Iamblichos'un yanında çıraklık yapmıştır. Yazılarından hiçbiri günümüze ulaşmamıştır, ancak Sofistlerin Yaşamları başlıklı bir biyografi derlemesi yazan 4. yüzyıl Yunan sofist ve tarihçisi Eunapius'un günümüze ulaşan bir biyografisi vardır. Aedesius'un felsefi doktrini Platonculuk ile eklektisizm arasında bir karışımdı ve Eunapius'a göre teürji ve büyü ile bağlantılı bazı noktalarda Iamblichus'tan farklıydı.[2]

Iamblichus'un ölümünden sonra Suriye okulu dağıldı ve Aedesius'un Konstantin korkusuyla doktrinlerini değiştirdiği ve kehanete sığındığı anlaşılmaktadır.[3] Rüyasında gördüğü bir kehanet ona inzivaya çekilebileceği tek yer olarak pastoral bir yaşamı gösterdi, ancak öğrencileri onu talimatlarına devam etmeye zorladı.[4] Aedesius daha sonra Pergamon'da teürji ve çok tanrıcılığın yeniden canlandırılması üzerinde duran ve öğrencileri arasında Mynduslu Eusebius, Efesli Maximus ve Roma imparatoru Julian'ın da bulunduğu bir felsefe okulu kurdu. Julian, imparatorluk makamına geçtikten sonra Aedesius'u derslerine devam etmesi için davet etmiş, ancak bilgenin azalan gücü bu görevi yerine getirmeye yetmeyince, en bilgili öğrencilerinden ikisi, Chrysanthius ve yukarıda adı geçen Eusebius, kendi isteğiyle onun yerini doldurmakla görevlendirilmiştir.[5] Pergamon okulundaki yardımcı öğretmeni ve belki de eşi, kadın filozof ve mistik Sosipatra'ydı.[6]

Simplikios ve Libanios'un anlatımları dışında hakkında ayrıntılı bilgiyi veren tek kaynak Sardesli Eunapios'tur. Aidesius'un ölümünden birkaç on yıl sonra Eunapius, Filozofların ve Sofistlerin Hayatları adlı eserinde onun hayatını övgü dolu, edebi süslemelerle dolu bir şekilde betimlemiştir. Eunapios, Aidesius'u şahsen tanımıyordu; ancak bilgisini filozofun öğrencisi olan Sardesli Hrisantios'tan alıyordu. Aidesius’un eserleri hakkında hiçbir şey bilinmemektedir.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aidesius Kapadokya'dan geldi. Ailesi çok asil bir aileydi ama pek zengin değildi. Babası onu iş adamı olarak eğitim alması için Yunanistan'a gönderdi. Ancak babasının ilk baştaki itirazlarına rağmen filozof olmaya karar verdi. Bir rivayete göre babası önce onu kovmak istemiş ve felsefenin kendisine ne faydası olacağını sormuştu. Aidesius, felsefeden büyük bir yarar elde ettiğini, özellikle babası tarafından kovalanırken bile ona saygı gösterebildiğini söyledi.[7]

Daha sonra Aidesius Suriye'ye giderek büyük olasılıkla Asi Nehri kıyısındaki Apamea'da bulunan ünlü Yeni Platoncu Iamblichus'un okuluna girdi. Iamblichus'un ölümünden sonra (y. 320/325), okulun en saygın üyeleri Aidesius ve Apamealı Sopatros'tu. Aidesius'un, Sopatros'un ayrılmasının ardından müdür olarak onun yerine geçtiği anlaşılıyor,[8] ancak öğrenci grubu görünüşe göre kısa sürede dağıldı ve filozoflar imparatorluğun her yerine dağıldı. Aidesius, önce memleketi Kapadokya'ya yerleşti ve bir süre küçük bir çiftlikte keçi çobanlığı yaparak inzivaya çekildi. Ancak orada, bilgilerini kendine sakladığını kabul etmek istemeyen hevesli öğrenciler tarafından takip edildi. Onların ısrarları üzerine, bir kahin ilahi aleme yaklaşmanın daha iyi bir yolu olarak tefekkürlü bir yalnızlığı tavsiye etmesine rağmen, öğretmenler ve öğrencilerden oluşan bir toplulukta ders vermeye ve çalışmaya karar verdi.[9] Malını, aynı zamanda Iamblichus'un öğrencisi olan filozof Eustathios adlı bir akrabasına emanet etti. Kapadokya'dan ayrılıp Bergama'ya gitti. Burada kendi felsefe okulunu kurdu ve büyük saygı gördü. Daha sonra Eustathios'un karısı Sosipatra da -görünüşe göre kocasından ayrıldıktan sonra- Pergamon'a gelerek orada felsefe dersleri vermiş, Aidesios da üç oğlunun eğitimiyle ilgilenmiştir.[10] Öğrenciler hem onun hem de onun derslerine düzenli olarak katılıyorlardı. Ona göre, bilgi en önemli şeydi; özellikle Yeni-Platoncu bilgi arayışının dinsel yönüne vurgu yapılıyordu.[11]

Iamblichus'un tüm okulu açıkça pagandı ve bu nedenle imparatorluk gücü tarafından yayılan ve yaygınlaşan Hıristiyanlığa karşı çıkıyordu. Bu okulun diğer Yeni-Platoncuları gibi Aidesius da Antik Yunan dininin sadık bir savunucusuydu. Ancak o, “paganlar” ile Hıristiyanlar arasındaki anlaşmazlıklarda itidal gösterdi ve kendi dinî uygulamaları konusunda ihtiyatlı davrandı.[12]

Eunapios, Aidesios'un öğrencilerinde insanlık duygusunu (anthrópinon, anthrópeion) ve toplumsal sorumluluk duygusunu geliştirmeye çalıştığını, çünkü aldıkları eğitimin onları kibirli olmaya ve günlük hayata karşı ilgilerini kaybetmeye yönelttiğini fark ettiğini aktarır. Bu amaçla ders çıkışı Bergama sokaklarında onlarla birlikte yürüyor, işadamları ve zanaatkarlarla işleri hakkında sohbet ediyordu.[13]

Bu okuldan önemli filozoflar yetişmiştir: Efesli Maximus, Sardesli Chrysanthios, Myndoslu Eusebius ve Priscus. Aidesius'un itibarı, geleceğin imparatoru Julianus'un 351 yılında onu ziyaret etmesine neden oldu. Julianus, yaşlı Aidesius'un derslerine katılıyor, derslere büyük ilgi duyuyor ve öğretmenine cömert hediyeler vermek istiyordu; ancak filozof bu isteği reddetti. Daha sonra Aidesius, yaşının ilerlemiş olması nedeniyle öğrencileri Chrysanthios ve Eusebius'a Julianus'u eğitme görevini verdi; Maksimos o sırada Efes'teydi, Priskos ise Yunanistan'daydı. Aidesius'un, Plotinus'un bir sözünü örnek alarak, Julianus'un gizli öğretilerin bilgeliğine nüfuz ettiğinde, doğmuş olmaktan ve insan olarak anılmaktan utanacağını söylediği söylenir. Sonunda Julianus, felsefi eğitimini Maksimos'un gözetiminde sürdürmek üzere Efes'e gitti. Julianus, Kasım 355'te Sezar olarak atandığında Aidesius artık hayatta değildi.[14]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Hartmann 2018, p. 557.
  2. ^  Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Aedesius". Encyclopædia Britannica. 1 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 244.  This cites: Ritter and Preller, p. 552 (presumably of Historia philosophiae Graeco-Romanae); Ritter's Geschichte der Philosophie; T. Whittaker, The Neoplatonists (Cambridge, 1901).
  3. ^ Jowett, Benjamin (1867), "Aedesius", Smith, William (Ed.), Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1, Boston, s. 23, 6 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ekim 2007 
  4. ^ Hartmann 2018, p. 538.
  5. ^ Eunapius, Vita Aedesius
  6. ^ Joyce E. Salisbury (2001). Encyclopedia of Women in the Ancient World. ABC-CLIO. s. 329. ISBN 978-1-57607-092-5. 
  7. ^ Matthias Becker: Eunapios aus Sardes, Stuttgart 2013, S. 88 f., 245–247; Richard Goulet: Aidésius de Cappadoce. In: Richard Goulet (Ed.): Dictionnaire des philosophes antiques, Cilt 1, Paris 1989, S. 75–77, hier: 75.
  8. ^ Robert J. Penella: Greek Philosophers and Sophists in the Fourth Century A.D. Studies in Eunapius of Sardis, Leeds 1990, S. 49 f., 64; Matthias Becker: Eunapios aus Sardes, Stuttgart 2013, S. 244 f., 247 f.
  9. ^ Siehe dazu Matthias Becker: Eunapios aus Sardes, Stuttgart 2013, S. 93, 269–277.
  10. ^ Zum mutmaßlichen Ablauf dieser Ereignisse siehe Robert J. Penella: Greek Philosophers and Sophists in the Fourth Century A.D. Studies in Eunapius of Sardis, Leeds 1990, S. 53–56. Vgl. Garth Fowden: The Platonist philosopher and his circle in late antiquity, in: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 7, 1977, S. 359–383, hier: 375–377; Matthias Becker: Eunapios aus Sardes, Stuttgart 2013, S. 310–312.
  11. ^ Matthias Becker: Eunapios aus Sardes, Stuttgart 2013, S. 99, 310–313.
  12. ^ Matthias Becker: Eunapios aus Sardes, Stuttgart 2013, S. 89, 249 f.
  13. ^ Eunapios, Vitae sophistarum 8,1,5–8. Siehe dazu Matthias Becker: Eunapios aus Sardes, Stuttgart 2013, S. 113 f., 406 f., 410–413.
  14. ^ Matthias Becker: Eunapios aus Sardes, Stuttgart 2013, S. 104 f., 107, 359–363, 378.

Bibliyografya

[değiştir | kaynağı değiştir]
  •  Bu makale, artık kamu malı olan bir yayından metin içermektedir: Smith, William, (Ed.) (1870). "Aedesius". Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. 
  • Hartmann, Udo (2018). Der spätantike Philosoph. Die Lebenswelten der paganen Gelehrten und ihre hagiographische Ausgestaltung in den Philosophenviten von Porphyrios bis Damaskios [The late antique philosopher. The lifeworlds of pagan scholars and their hagiographic treatment in the philosophical vitae from Porphyrius to Damascius]. 3 volumes. Bonn: Habelt, 978-3-7749-4172-4, pp. 537–558.
  • Richard Goulet: Aidésius de Cappadoce. In: Richard Goulet (Ed.): Dictionnaire des philosophes antiques. Cilt 1, CNRS, Paris 1989, ISBN 2-222-04042-6, S. 75–77
  • Giuseppe Giangrande (Ed.): Eunapii vitae sophistarum. Istituto poligrafico dello stato, Roma 1956

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aedesius&oldid=35058528" sayfasından alınmıştır