Abonuteihos
Ἀβώνου τεῖχος Avónou tíchos (Yunanca) | |
 Abonuteikhos antik yerleşim | |
| Diğer adı | İonopolis (İon'un kenti) |
|---|---|
| Konum |  Kastamonu, İnebolu |
| Bölge | Paflagonya |
| Koordinatlar | 41°54′8″K 33°42′24″D / 41.90222°K 33.70667°D |
| Tür | Yerleşim |
| Tarihçe | |
| Kuruluş | MÖ 3. yüzyıl |
| Devir(ler) | Antik Çağ |
| Kültür(ler) | Roma Dönemi |
| Bağlı olduğu | Paflagonya, Gangra, |
| İlgili kişi(ler) | Aleksandros, |
| Sit ayrıntıları | |
| Buluntu(lar) | Katolik episkopos, |
| Durum | Restore |
Piskoposluk merkezi | |
.JPG)
Abonuteikhos (Yunanca: Ἀβώνου τεῖχος Avónou tíchos, demonim: Αβωνοτειχίτης Avonotichítis), daha sonraları İonopolis (Ιωνόπολις Ionópolis; Türkçe: İnebolu), Küçük Asya'da, modern İnebolu'da antik bir şehir. Bölgede, antik bir Katolik episkopos makamı da bulunmaktadır.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Abonuteikhos ismi, "Abonu'nun duvarları" anlamına gelmektedir.[1] Sonradan alacağı Asklepios'un kardeşi İon'a ya da kentte daha önce bulunmuş İyonyalılara ithafen "İonopolis" ismi, "İon'un kenti" veya "İyonyalılar'ın kenti" anlamına gelmektedir.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehir, tahminen MÖ. 3. yüzyılda Sinope’ye bağlı bir emperion olarak kurulmuştur. Günümüzde İnebolu’da olduğu bilinmesine rağmen ilçede antik şehre dair bir kalıntı bulunamamıştır.[3][4]
Abonuteikhos, Samsatlı Lukianos'un "Aleksandros ya da düzmece yalvaç" isimli eserinde hicvedilen, Glykon kültünün kurucusu Aleksandros'un doğum yeri olarak akıllarda kalan, Paphlagonya sahilinde bir şehirdi.[5]
Lukianos'a göre Aleksandros, MÖ. 64 yılında Roma hakimiyetine giren[6] şehrin adının Abonuteikhos'tan İonopolis'e çevrilmesini Roma imparatorundan istemiş ise de (muhtemelen Antoninus Pius[7] veya Marcus Aurelius[8]), imparatorun talebi kabul edip etmediği bilinmemektedir. Yine de şehre daha sonra İonopolis adı verildiğini biliyoruz.[5][9]
Kent, sadece Heraklialı Marcianus ve İeoriklis'in andığı isimlere değil, Antoninus ve Lucius Verus dönemlerine ait sikkelerden anlaşıldığı kadarıyla "Ionopoliton" ve (Grekçe: Ἰωνοπολιτῶν, Ionopoliton) yanı sıra "Abonoteichiton" (Grekçe: Ἀβωνοτειχιτῶν, Avonotichiton) isimlerine de sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bunların dışında şehrin adının Abono, Aineboli, Neopoli gibi isimlerle anıldığına da rastlanılmaktadır.[10]
Günümüzde şehri içinde bulunduran İnebolu'nun ismi, "İonopolis" kelimesinin zaman içerisinde bozulmasıyla oluşmuş olmalıdır.[11][12][13][14]
Kültsel tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Piskoposluk merkezi
[değiştir | kaynağı değiştir]İonopolis, bir Roma eyaleti olan Paphlagonia'nın başkenti Gangra'ya bağlı bir piskoposluk merkezine dönüşebilecek kadar önemliydi,[15] ancak daha sonra bu önemini kaybetti. Michael LeQuien,[16] 325 ve 878 arasında[17] sekiz piskopostan bahseder ve İonopolis daha sonraki Notitiae Episcopatuum'da anılır.[18]
- İznik Konsili'nde bulunmuş; İonopolisli Petronius.[19]
- Kalkedon Konsili'nde bulunmuş; Rhenus.[20][21]
- Efes Konsili'nde bulunmuş; İonopolisli Diyojen.[22]
- ...ios, İonopolis piskoposu. (yalnızca 10. yüzyıldan kalma bir madeni paradan bilinir.)[23]
- Niketas; 11. yüzyılda[24][25] İonopolis piskoposu ve Büyük Yetimhane'nin Chartoularios'u.[26]
- John; 11. yüzyılda[27] İonopolis piskoposu.[28]
Katolik Piskoposluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Piskoposluk, Latin Katolik episkoposluğu adı altında, İonopolis'te (1929'dan 1971'e kadar Roma divanında -İtalyanca Gionopoli dışında- Jonopolis olarak yazıldı), sözde canlandırıldı. Hem en düşük (episkopal) hem de ara (arşiepiskopal) derecelerde bulunan aşağıdaki görevler, onlarca yıldır boştu:
- Fahri Piskopos Wilhelm Hermann Ignaz Ferdinand von Wolf-Metternich zu Gracht (1720.09.16 - 1722.10.28).[29][30]
- Fahri Piskopos Joannes Karski (1771.07.29 - 1785).[31][32]
- Fahri Piskopos (atanmış piskopos) John Murphy (1815.02.21 - 1815.02.21).
- Fahri Piskopos (atanmış piskopos) Ferdinand Corbi (1833.09.30 - ?).
- Fahri Piskopos Wincenty Lipski (1856.09.18 - 1875.12.13).[33][34]
- Fahri Başpiskopos James Gibbons (1877.05.29 - 1877.10.03), daha önce Adramyttium'un Fahri Piskoposu (1868.03.03 - 1872.07.30) ve Kuzey Karolina'nın Apostolik Vicar'ı (ABD) (1868.03.03 - 1877.05.20); aynı zamanda Richmond'ın Piskoposu (ABD) (1872.07.30 - 1877.05.29); Daha sonra Baltimore'da Başpiskopos yardımcısı (1921/03/24 - 1877/10/03), başarılı bir şekilde Baltimore Büyükşehir Başpiskoposluğu, (ABD) (1877/10/03 1877/05/29); Trastevere'deki S. Maria'nın Kardinali (1887/03/17 - 1921.03. 24), Kutsal Kardinaller Koleji'nin en iyi Protopriği (1920.12.07 - 1921.03.24).
- Fahri Başpiskopos Francis Xavier Leray (1879.09.30 - 1883.12.28).
- Fahri Piskopos Giacomo Daddi (1884.03.24-1897?).
- Fahri Piskopos Andrea Cassato (1898.03.24 - 1913.05.01).
- Fahri Piskopos Henri Doulcet, Passionistler (CP) (1913.06.03 - 1914.03.17); önceden Nikopol Piskoposu (Bulgaristan) (1895.01.07 - 1913.03.31); daha sonra Dioclea Fahri Başpiskoposu (1914.03.17 - 1916.07.27).
- Fahri Bishop Joseph John Fox (1914.11.07 - 1915.03.14).
- Fahri Piskopos Nicolás Gonzalez Pérez, Claretianlar (CMF) (1918.08.24 - 1935.03.23).
- Fahri Piskopos Eugène-Louis-Marie Le Fer de la Motte (1935.07.08 - 1936.07.20).
- Fahri Piskopos Johann Baptist Dietz (1936.07.25 - 1939.04.10), Fulda'da yardımcı Piskopos (Almanya) (1936.07.25 - 1939.04.10), daha sonra Fulda Piskoposu (1939.04.10 - 1958.10.24) daha sonra Cotrada'nın Fahri Başpiskoposu (1958.10.24 - 1959.12.10).
- Fahri Piskopos Maurice-Auguste-Eugène Foin (1939.06.10 - 1948.07.10).
- Fahri Piskopos Hubert Joseph Paulissen, Society of African Missions (SMA) (1951.11.15 - 1966.08.12).
Glykon kültü ve sahte peygamber
[değiştir | kaynağı değiştir]Abonuteikhoslu Aleksandros, şehirde Apollon'un oğlu Asklepios'un "yılan tanrı" halinde yeniden doğacağı iddiasını ortaya atarak peygamberliğini ilan etmiş ve şehirde, bu tanrıya sonradan vereceği isimle, Glykon kültünü kurmuştu.[35][36] Şehir, bu kültün kuruluşuna kadar silik bir geçmişe sahipti.
Diğer
[değiştir | kaynağı değiştir]Yukarıdakilerin dışında şehirde Zeus, Asklepios, Dionysos, Nike, Artemis ve Zephyros gibi Yunan Mitolojisinden gelme birçok tanrıya ait kültler de bulunmaktaydı.[36]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu madde şu anda kamu malı olan Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü'nden metin içermektedir. Smith, William, (Ed.) (1854–1857). "Abonoteichos". Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü (İngilizce). Londra: John Murray. s. 5.
Özel
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Karasalihoğlu, Murat (2005). a.g.m, 80.
- ^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 177.
- ^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 11-12.
- ^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 37.
- ^ a b Smith, William (1857). a.g.e, "Abonoteichos", syf. 5.
- ^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 13.
- ^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 161.
- ^ Karasalihoğlu, Murat (2005). a.g.m, 82.
- ^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 176.
- ^ Karasalihoğlu, Murat (2014). a.g.m, 158.
- ^ Strabo, s. 545.
- ^ Arrian, Periplus Ponti Euxini s. 15.
- ^ Ptol. v. 4 § 2
- ^ Stephanus of Byzantium, s. v. Grekçe: Ἀβώνου τείχος
- ^ Louis Vivien de Saint-Martin, Historical and geographical description of Asia Minor, including ancient times, the Middle Ages and modern times (A. Bertrand, 1845) syf. 43.
- ^ Le Quien, Oriens Christ., I, 555.
- ^ CUINET, La Turquie d'Asie, IV (Paris, 1894), syf. 466-69 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ The Catholic Encyclopedia (1908) 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Mullen, Roderic L. (2004). a.g.e, "Ionopolis/Abonuteichos", syf. 123.
- ^ Price, Richards; Gaddis, Michael (2005). a.g.e, syf. 88.
- ^ Schwartz, Eduard (1974). a.g.e, syf. 422.
- ^ Schwartz, Eduard (1974). a.g.e, syf. 207.
- ^ "N. bishop of Ionopolis (tenth century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
- ^ "Niketas bishop of Ionopolis (and chartoularios) of the Great Orphanotropheion (eleventh century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
- ^ Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John F.; Cormack, Robin (2008). a.g.e, syf. 154.
- ^ Cheynet, Jean-Claude; Sode, Claudia (Edl.) (2003). a.g.e, syf. 58.
- ^ McGeer, Eric; Nesbitt, John; Oikonomides, Nicolas (Edl.) (2001). a.g.e, syf 49-50.
- ^ "John bishop of Ionopolis (eleventh century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
- ^ Hierarchia Catholica, V, syf. 229.
- ^ Les Ordinations Épiscopales, yıl 1721, sayı 6.
- ^ Hierarchia Catholica, VI, syf. 244-454.
- ^ Les Ordinations Épiscopales, yıl 1772, sayı 34.
- ^ Le Petit Episcopologe, konu 178, numara 14.787.
- ^ Hierarchia Catholica, VIII, syf. 323.
- ^ Herbermann, Charles (Ed.) (1913). a.g.e, VIII, "Ionopolis".
- ^ a b Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 15.
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]- Smith, William (1857). Dictionary of Greek and Roman Geography (İngilizce). Walton & Maberly. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
- Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Arşivlenmiş kopya". Catholic Encyclopedia (İngilizce). Robert Appleton Company. 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
- Schwartz, Eduard (1974). Acta conciliorum oecumenicorum (İngilizce). Walter de Gruyter. ISBN 3110044498. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
- McGeer, Eric; Nesbitt, John; Oikonomides, Nicolas, (Ed.) (2001). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art: The East (İngilizce). IV. Dumbarton Oaks. ISBN 9780884022824. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
- Cheynet, Jean-Claude; Sode, Claudia, (Ed.) (2003). Studies in Byzantine Sigillography (İngilizce). VIII. Walter de Gruyter. ISBN 3110960087. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
- Mullen, Roderic L. (2004). Boeft, J. Den; Oort, J. Van; Petersen, W.L.; Runia, D.T.; Scholten, C.; Winden, J.C.M. Van (Ed.). The Expansion of Christianity: A Gazetteer of Its First Three Centuries (İngilizce). Brill. ISBN 90-04-13135-3. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
- Price, Richards; Gaddis, Michael, (Ed.) (2005). The Acts of the Council of Chalcedon (İngilizce). I. Liverpool University Press. ISBN 0853230390. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
- Karasalihoğlu, Murat (2005). "İonopolis'in Sahte Yılan Tanrısı Glykon". Toplumsal Tarih. ss. 78-82. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
- Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John F.; Cormack, Robin (2008). The Oxford Handbook of Byzantine Studies (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 0199252467. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
- Murat Karasalihoğlu (2014). "Antikçağ Kaynaklarında ve Sonraki Seyahatnamelerde Kastamonu Kıyıları". IV (2). Mediterranean Journal of Humanities. ss. 151-165. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020.
- Yılmaz, Fatih (2015). Antikçağ'da Glykon Kültü. Akron: Eskiçağ Araştırmaları. IX. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ss. 157-222. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
- Karasalihoğlu, Murat (2017). Antikçağ'dan Bugüne Glykon Kültü. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ISBN 6053964484. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.