740'larda Emevîler
| 720'lerde Emevîler |
| 690'lar | 700'ler | 710'lar | 720'ler | 730'lar | 740'lar | Abbâsîler |
Bu sayfada, 740'larda Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.
Halife
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hişâm bin Abdülmelik (743'e kadar)
- II. Velîd (743-744)
- III. Yezîd (17 Nisan 744- 4 Ekim 744)
- İbrahim bin Velîd (4 Ekim 744 – 4 Aralık 744)
- II. Mervân (4 Aralık 744'ten sonra)
Olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]740
[değiştir | kaynağı değiştir]- Akroinon Muharebesi: İmparator III. Leo komutasındaki Bizanslılar Abdullah el-Battal komutasındaki Emevi kuvvetlerini Akroinon'da (Afyon) yendi. Emeviler Synnada'ya (Frigya) geri çekilmeyi başardı.
- Galiçya'daki Berber kabileleri isyan başlattı. Bu olay, Asturias Kralı I. Alfonso krallığını kurulmasını sağladı.
- Sicilya, Sardunya, Provence ve Yunanistan, İfrikiye valisi tarafından gönderilen filo tarafından yağmalandı .Güney Batı Avrupa'ya baskın yapanlar Habib bin Ebu Ubeyde El-Fihri tarafından yönetilirken, Yunanistan'a baskın yapan filo Muaviye bin Hişam tarafından yönetildi.
- Soylular Muharebesi: Halid bin Hamid el-Zenati komutasındaki Berberi isyancılar, Tanca yakınlarında Halid bin Ebu Habib el-Fihri'nin Emevi güçlerini yendi. İsyan, Endülüs'e yayıldı ve vali Ubeydullah bin Habhab Pireneler'in kuzeyindeki birliklerini geri çekti.
741
[değiştir | kaynağı değiştir]- Büyük Berberi İsyanı: Halife Hişam bin Abdülmelik, Kulsum bin İyad el-Kasi'yi İfrikiya valisi olarak atar. Emeviler tarafından Atlas bölgesindeki isyanı bastırmak için Suriye'den dördüncü bir sefer gönderilir. Ancak Grab ovasında (günümüz Fas) Bagdura Muharebesi'nde yenilir. İsyancıların doğuya karşı saldırısı başarılı olur, ancak Kayrevan'ı alamadılar. Ancak Sufrisler kısa bir süre sonra şehri ele geçirmeyi başarır.
742
[değiştir | kaynağı değiştir]743
[değiştir | kaynağı değiştir]- Onuncu halife Hişam bin Abdülmelik, 19 yıllık bir saltanattan sonra öldü. Yerine yeğeni II.Velid geçti.
744
[değiştir | kaynağı değiştir]- 17 Nisan - Halife II. Velid, Şam dışındaki kalesinde kuşatılarak Süleyman bin Hişam askerleri tarafından öldürüldü. Velid'in yerine kuzeni III. Yezid geçti. Kısa bir süre sonra o da beyin tümöründen ölecektir.
- Ekim - Abdullah bin Muaviye Kufe'de Emeviler'e karşı bir isyan başlattı.
- Aralık – Mervan bin Muhammed, Yezid'in belirlediği halefi İbrahim bin Velid'e karşı isyan ederek, Süleyman bin Hişam komutasındaki Emevi kuvvetlerini yendi ve halife oldu.
745
[değiştir | kaynağı değiştir]746
[değiştir | kaynağı değiştir]- Keramaia Muharebesi: Bizans donanması, Emevi Mısır donanmasına karşı ezici bir zafer kazandı.
- Kafartuta Muharebesi: Halife II. Mervan, Cezire'de Haricilerin lideri Dahhak bin Kays el-Şeybani'yi yendi ve öldürdü. İsyancılar kaçarak Dicle'nin ötesine çekildi.
- Harici lideri Ebu Hamza eş-Şarî , Mekke’ye giderek Abdullah bin Yahya’ya biat etti ve ikisi Hadramut’a geçip Abdullah’ın halifeliği için biat almaya başladı.
747
[değiştir | kaynağı değiştir]- Arap-Bizans Savaşı: İmparator V. Konstantin, İtalyan şehir devletlerinin gemilerinin yardımıyla Kıbrıs açıklarında Arap filosunu yok ederek Emeviler'in deniz gücünü kırdı.[1]
- İsyancı Harici lideri Ebu Hamza eş-Şari Mekke ve Medine'yi aldı. Fakat halife II. Mervân tarafından gönderilen ordu bu şehirleri geri alarak isyancı Ebu Hamza'yı öldürdü.
- Emeviler'e isyan eden Abdullah bin Muaviye İran'da bazı bölgeleri ele geçirdi. Fakat Emeviler tarafından gönderilen Amir bin Dubare yönetimindeki ordu tarafından yenildi ve öldürüldü.
- Haziran - Horasan bölgesinde Emevîler’e karşıt unsurları bir araya getiren ve özellikle İranlı mevali tarafından desteklenen Ebu Müslim Horasanî siyah bayrak açarak Abbâsî isyanını başlattı.
748
[değiştir | kaynağı değiştir]- 15 Ocak - Horasan'da Emeviler'e karşı isyan başlatan Ebu Müslim Horasanî, Emeviler Horasan valisi Nasr bin Seyyar'ı yenerek Merv, Nişabur ve Kumis'i aldı.
749
[değiştir | kaynağı değiştir]- 28 Kasım - Ebu Müslim Horasanî liderliğindeki Abbasi isyancıları Kufe'yi ele geçirerek Ebu Abbas Seffah’ı halife ilan ettiler.
750
[değiştir | kaynağı değiştir]- 16-25 Ocak - Abbâsîler’in ilk halifesi olarak biat alan Seffâh amcası Abdullah bin Ali bin Abdullah’ı bir ordunun başında Emevi halifesi II. Mervân’a karşı gönderdi. Harran’dan Musul’a hareket eden Mervân, Büyük Zap suyunun sol sahilinde Abbâsî ordusuyla karşılaştı. Şiddetli muharebe 25 Ocak sabahı Mervân’ın ağır hezimetiyle sonuçlandı.
- 5 Ağustos - Emevi halifesi Mervan Abbasi yenilgisinden sonra kaçtığı Mısır'da öldürüldü. Böylelikle Emeviler devleti son bulmuş oldu.
Doğumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abdulmelik el-Esmaî, dil bilgini (740-828)
- İbrahim el-Mevsılî, müzikolog (743-804)
- Musa el-Kâzım, 7. Şii imamı (745-799)
- Mehdî, Abbasi halifesi (746-785)
- Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî, hukukçu
Ölümler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abdullah el-Battal, saha komutanı
- Zeyd bin Ali, İmam Hüseyin’in torunu
- Zührî, hadis alimi
- Süddî, din alimi
- II. Velîd, 11. Emevi halifesi (706-744)
- III. Yezîd, 12. Emevi halifesi (d. 691)
- Muhammed bin Ali, Abbasi hanedanının atası
- Asım bin Behdele, kıraat alimi
- Cehm bin Safvan, hukukçu
- Yûsuf bin Ömer es-Sekafî, devlet adamı
- Hammâd bin Ebu Süleyman, din alimi
- Abdullah bin Muâviye, Emevi karşıtı isyancı
- Hâlid bin Abdullah el-Kasrî, devlet adamı
- Hişâm bin Abdülmelik, 10. Emevi halifesi (d. 691)
- Süleyman bin Hişam, ordu komutanı
- Nasr bin Seyyar, vali
- Vâsıl bin Atâ, din alimi
- Kahtabe bin Şebib, ordu komutanı
- Abdullah bin Abdülmelik, vali ve ordu komutanı
- Mâlik bin Dînar, alim ve sufi
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Pryor, John H.; Jeffreys, Elizabeth M. (2006), The Age of the ΔΡΟΜΩΝ: The Byzantine Navy ca. 500–1204, Brill Academic Publishers, s. 33, ISBN 978-90-04-15197-0