İçeriğe atla

Šokci

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Šokci
Total population
Bilinen; Sırbistan'da 607[1]
Önemli nüfus bölgeleri
 Hırvatistan: Slovenya ve Baranya

 Sırbistan: Voyvodina

 Macaristan: Baranya Eyaleti

 Romanya
Diller
Hırvatça
İnanç
Roma Katolikliği
İlgili etnik gruplar
Bunjevci, Hırvatlar ve Güney Slavlar

Šokci (Serbo-Croatian , pronounced [ʃǒkt͡si], SHOCK-tsee ; singular masculine feminine; Hungarian) Baranya, Bačka, Slavonia ve Syrmia'nın tarihi bölgelerine özgü bir Güney Slav etnik grup. Bu bölgeler bugün doğu Hırvatistan, güneybatı Macaristan ve kuzey Sırbistan'ı kapsar. Öncelikle kendilerini Hırvatların bir alt grubu olarak tanımladıklarından dolayı Hırvatistan'da [2] ve başka yerlerde ayrı bir etnik köken olarak kabul edilmiyorlar.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Šokci, Hırvatistan'da Slavonya ve Syrmia'nın yerli nüfusu olarak kabul edilir.[3] Hırvat İstatistik Bürosu, Šokci'yi ayrı bir etnik köken olarak kaydetmiyor (2001).[2] Sırbistan'da 2011 nüfus sayımına göre 607 kişinin etnik olarak Šokci olduğu tespit edilmiştir.[4] Slavonia ve Syrmia dışında, Sırbistan'ın Bačka bölgesindeki Bački Monoštor, Sonta, Sombor, Bački Breg ve Macaristan'daki Hercegszántó yerleşim yerlerinde yaşıyorlar.

Etnik Adlandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Šokac (eril), Šokica ve Šokčica (dişil) terimleri, Slavonya, Baranja, Bačka ve Bosna'da yerli Hırvat İkavca konuşanların bir kısmı için kullanılır. En eski belgeler 1644–1698, 1702 (Đakovo Piskoposluğu nüfusu), katolici, Šokci jali Slovinci ... Šokci rehuć Slovinci katolici'ye aittir .[5] Hırvatistan'da, özellikle Lika'da (Ortodoks Sırplar için) karşı çıkılan Ulah terimi Sırbistan'da aşağılayıcı bir ifade olarak kullanılır.[5] Mezhep šokčiti ("Katolikleştirmek"), šoketati ("İkavca konuşmak").[5] Hırvatistan'daki Doğu Slavonya ve batı Syrmia, genellikle Šokadija ("Šokci'nin ülkesi") olarak anılır,[3] terim coğrafi olarak sınırlı olmasa da, daha çok Šokac "atalarının ülkesi" için genel bir lakaptır.[6] Etnonim, etimolojik olarak bilinmeyen bir kökene sahiptir ve kökeni hakkında birkaç hipotez vardır:

İsim üzerine ilk teori Matija Petar Katančić (1750–1825)'e aittir.[7] Terimi šljivov sok'tan (erik suyu) türeten[5] Matija Petar Katančić, etnonimi Ammianus Marcellinus'un (fl. 353–378) çalışmasında bulunan Trakya'daki Succi veya Succus yer adıyla ilişkilendirir.[8] Ćiro Truhelka, bu terimi Arnavutça shoq <Latince sočius'tan türetmiştir, ancak Karadağlı soyadı Šoć ile karşılaştırıldığında daha önemsiz olarak görülmektedir.[5] Vuk Karadžić dahil diğerleri, terimi İtalyanca sciocco kelimesinden türetmiştir. [ˈʃɔkko] ("çılgın, deli").[5][9] F. Kluge (1924), bunu Sava'daki tarihi sınır devriyelerinin boyutu olan "60 kişilik bir müfreze" olan Alman schock'tan türetmiştir.[7] V. Skarić(1932) German der Sachse ("Saxon", sh. Sas) ifadesinden türediğini savunur fakat bunun için yeterli delil bulunmamaktadır.[5][7] Petar Skok, Türkçe-Farsça isim šoh ~ suh'dan ("kötü, utanmaz, kirli") "-gin, -kin" ("kirli") ekiyle türetmiştir. 1973'te yayınlanan bitmemiş etimolojik sözlüğünde, editörler, Romence şoacăţ'nin birincil anlamı fare ve ikincil anlamı kentsel moda giyinen Batı Avrupalılar (özellikle Almanlar) için alay konusu olarak değerlendirdi ve şoacăfesc (Almanca) sıfatının türetildiği, soyutlama dosyası .[5] Diğer varsayımlar, Sırp-Hırvatça skok veya uskok ("atlamak, sıçramak, atlamak") kelimesinden [9] veya halk etimolojisi šaka'dan ("yumruk"), Ortodoksluğun üç parmaklı işaretinden farklı olanhaç işaretini yapma biçimlerinden kaynaklanmaktadır.[9]

Kökenler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Šokci halkının kökeni tam olarak belli değildir. Etimolojiye dayanan modern bilim insanlarının yaygın görüşü, Avrupa'daki Osmanlı savaşlarının sonunda Osmanlılar geri çekilirken güneyden, Bosna'dan Sava'nın karşısına taşınan Katolikler oldukları yönündedir.[6] Baranja'daki Šokci'nin, 18. yüzyılda Osmanlı geri çekilmesinden sonra Bosna'nın Srebrenica yakınlarındaki bir bölgeden, bölgeye Hırvatların toplu göçü sırasında gelen yerleşimcilerin torunları oldukları düşünülüyor.[10] Šokci, Slavonya ve Syrmia'nın otokton bir nüfusu olarak kabul edilir [11] [11], bu onları bu bölgelerin diğer yerleşim yerlerinin torunları olan günümüz nüfusunun çoğunluğundan ayırır. Bir yerleşimciden ziyade yerli olma duygusu, nüfusun önemli bir özelliğidir.[6]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

17. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Šokci'den bahseden bilinen en eski Osmanlı Türkçesi defteri 1615'e, padişah I. Ahmed'in İslami takvime göre Safer 9, 1024 tarihli bir fermanına dayanıyor ve dinlerinden "dinleri Sırpların, Yunanlıların ve Ulahların inancından tamamen farklı olan", "Latin inancı" olarak söz ediyordu. .[kaynak belirtilmeli] 1635'te Jeronim Lučić'ten Bosna ve Slavonya piskoposu olmasını talep ettikleri Roma Katolik Kilisesi belgelerinde ve Savoylu Eugene'nin Osmanlı topraklarını Saraybosna'ya kadar 1697'de işgal ettiği zamandan bir yazıda da bahsediliyor.[kaynak belirtilmeli]

18. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Karlofça Antlaşması'nın ardından Osmanlı İmparatorluğu'ndan geri alınan şehirlerden biri olan Đakovo'nun 1702 nüfus sayımında, Katolik Slav/Slavon olarak tanımlanan 500-600 nüfus vardı.[12] Tadija Smičiklas daha sonra aynı nüfus sayımını yeniden yayınladı ve "Slovinci" ve / veya "Šokci" terimlerini kullarak 400 kişi olduğunu iddia etti.[12] Çağdaş Antun Kanižlić'e (1699–1766) göre, Šokci terimi Ortodokslar tarafından kullanılan Katolik Slavlara argo bir göndermeydi.[12]

1715'ten itibaren Bačka'daki Avusturya nüfus sayımına göre Sırplar, Bunjevci ve Šokci nüfusun% 97,6'sını oluşturuyordu.[13] Bačka'daki 1720 nüfus sayımında nüfusun Sırpların% 72'si, Bunjevci ve Šokci'nin% 22'si olarak kaydedildi.[14] Passarowitz Antlaşması'ndan (1718) sonra, ilk Habsburg nüfus sayımı Banat'ta çoğunluğu Sırp olmak üzere yaklaşık 20.000 vatandaş kaydetti.[3]

19. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski Avusturya-Macaristan nüfus sayımlarında hem Hırvatistan / Slavonya'da hem de Sırbistan / Voyvodina'da çok sayıda Šokci vardı. 1840 Verilerine göre Hırvatistan, Slavonya ve Sırp Voyvodina'nın nüfusu 1.605.730 kişiydi, bunların 777.880'i (% 48) Hırvat, 504.179'u (% 32) Sırp ve 297.747'si (% 19) Šokci idi..Šokci'ler çoğunlukla Požega, Virovitica, Syrmia eyaletlerinde ve Slav Askeri Sınırı'nda bulunmaktaydı.

20. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Avusturya-Macaristan'daki 1910 nüfus sayımına göre Macar kesiminde 88.209 Bunjevci ve Šokci vardı.[15]

Çağdaş

[değiştir | kaynağı değiştir]
Voyvodina 2002 nüfus sayımından elde edilen veriler, önemli bir nüfusun etnik kökenlerini Šokci olarak ilan ettiği köyleri göstermektedir. Etnik kökenlerini Hırvat olarak ilan eden önemli bir Šokci varlığının olduğu köyler haritada belirtilmemiştir.

Hırvatistan ve Macaristan'da ve Sırbistan'da yaşayanların Šokci nüfusları, bugün genellikle kendilerini Hırvat ırkının bir alt grubu olarak görüyor. Sırbistan'da Šokci ve Bunjevci, 1991 ve 2002'deki ulusal nüfus sayımına göre ayrı bir "modalite" veya ulusal veya etnik bağlılık olarak kaydedildi.[1][16] Aynı bölgeden diğer Katolik Slav grubu Bunjevci'nin aksine Šokci, kendilerini ayrı gruptan ziyade çoğunlukla Hırvat olarak ilan ediyor ve bazıları da nüfus sayımında kendilerini Yugoslavilan ettiler. 2002 nüfus sayımında "Šokci" yi etnik köken olarak ilan eden nüfus küçüktür ve "Diğer" altındaki özet listelerde yer alırken, 70.000'den fazla Hırvat ilan edilmişir. Sırbistan'da tanıtılan "Šokac" ve "Hırvat" arasındaki etnik köken seçimi, Šokac'ın bağımsızlık ve antik çağ mitlerini şiddetlendirdiği, onları siyasi folklor alanına soktuğu ve Hırvatlar ile Sırplar arasındaki çeşitli 19. yüzyıl çatışmalarını kışkırtmaya sebep olduğu gerekçesiyle Hırvatistan'daki bilim adamları tarafından tuhaf ve zararlı olarak tanımlanıyor.[3]

Genel olarak, mülklerini ve diğer zenginliklerini sonraki nesillere bölmek istemeyen Šokci halkının sayısı ve yüzdesi, her ailenin yalnızca bir çocuğu olması gerektiğine dair yazılı olmayan bir politika nedeniyle azaldı. Ne yazık ki, böyle bir uygulama 19. / 20. yüzyıla kadar işe yaradı, bu noktada çok daha büyük bir üreme oranına sahip olan göçmenlere nazaran sayıca azınlık olmaya başladılar (o zamanlar aile başına kesinlikle ikiden fazla çocuk).[kaynak belirtilmeli]

Bačka bölgesinde çok sayıda Šokac nüfusuna sahip köyler şunlardır: Sonta (Apatin belediyesi), Bački Breg ve Bački Monoštor (Sombor belediyesi). Sırbistan'da 2002 nüfus sayımında, bu köylerin sakinlerinin çoğu kendilerini Hırvat olarak ilan etti.

Macar Šokci'nin çoğu Baranya bölgesinde, özellikle Mohács kasabasında yaşar.

Din

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sonta, Sırbistan'ın Šokac köyündeki Katolik Kilisesi

Šokci, inançla Roma Katoliğidir ve Latin Ayinini takip eder.

Dil

[değiştir | kaynağı değiştir]

Šokci, neredeyse yalnızca Šokci tarafından konuşulan eski bir Shtokavian Slav alt lehçesini konuşur. Slav lehçesinin karışık bir Ikavian ve Ekavian aksanı vardır: Ikavian, Posavina, Baranja, Bačka'da ve Derventa'nın Slav alt lehçe yerleşim bölgesinde baskındır ; ve Podravina'daki Ekavian. Ayrıca bir aksanın diğerinin topraklarında olduğu ve ayrıca Ekavian-Ikavian ve Jekavian -Ikavian aksanlarının karışık olduğu yerleşim bölgeleri de vardır. Macaristan'daki bazı köylerde, orijinal Slav yat sesi korunur.

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]
Şubat 2006'da Güney Macaristan'ın Mohács kentinde kışın sonunu geleneksel maskelerle kutlayan Šokci halkı
Požega-Slavonia İlçesinden Šokci geleneksel kıyafeti

Gelenekler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Šokci geleneklerinin çoğu çevrelerinden etkilenir ve köylerini çevreleyen geniş tarlalarda tahıl ve mısır yetiştirdikleri verimli Panoniyen ovasında yaşarlar. Köylerin genellikle bir ana caddesi (šor ) vardır ve burada sonraki her aile evinde ek binalar, geniş bir avlu ve bir su kuyusu bulunur. Ana caddenin her iki yanı, eve ulaşmak için küçük geçişleri olan su kanallarıyla çevrilidir.

Aileler genellikle kümes hayvanlarını, özellikle ördekleri ve kazları besler, ancak ana et kaynağı neredeyse kaçınılmaz olarak bir Šokac tarafından tutulan domuzlardır. Jambon, sosis (özellikle kulen) ve domuz pastırması gibi domuz eti bazlı ürünlerden hoşlanırlar. Bu ürünler geleneksel sonbahar kesimiyle elde edilir. En yaygın meyve sıklıkla rakı denilen liköre fermente edilen eriktir.

Geleneksel olarak yaşadıkları bolluk, Šokcileri folklora çok önem veren doğal olarak neşeli insanlar haline gelmelerine sebep gösterilebilir. Her Šokac köyünün kaçınılmaz olarak halk şarkılarını ve danslarını geliştirdikleri bir kültürel topluluğu vardır. Popüler bir halk geleneği bećarac'tır . Ayrıca, Şubat ayında dokuz günlük bir süre boyunca düzenlenen ve yerel kültür ve gelenekleri içeren Županja yakınlarındaki Posavina bölgesindeki en büyük geleneksel etkinlik olan "Šokačko sijelo" adlı yıllık bir şenlik düzenliyorlar.

Müzik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Šokci kültürünün en belirgin özelliği, ağırlıklı olarak tambura ile çalınan müzikleridir. Birçok tambura grubu Hırvatistan'da ülke çapında ün kazandı. Tamburun gövdesi geleneksel olarak akçaağaç, kavak veya erik ağaçlarından yapılırken, günümüzde çoğunlukla ladin veya köknar ağaçlarından yapılmaktadır. Geçmişte kullanılan bir diğer enstrüman da gaydadır. Geleneksel düğün şenliklerine oldukça dikkat çekicidir, hatta bazen tüm köylerin dikkatini çeker.

Halk Kostümleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Šokci'nin rubina adı verilen geleneksel kıyafeti dantel süslemeli beyaz keten kumaştan yapılmıştır ve ana kısmı oplećak i krila adı verilen bir bluzdur. Kadınlar çoğunlukla sadece yazın bu kıyafeti tamamen giyerler, kışın ise yün bir etekle değiştirirler. Bir Šokac kıyafetinin en değerli nişanı, dukati (dükatlar ) olarak bilinen altın paralardır. Zengin bir Šokac kızının göğsüne sadece bir dekorasyon olarak değil, aynı zamanda zengin bir aileden geldiğinin açık bir işareti olarak çok sayıda dukati dokunur.

Tanınmış kişiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Попис становништва, домаћинстава и станова 2011. 17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.у Републици Србији 17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF) (in Serbian). Retrieved 22 April 2017.
  2. ^ a b "Croatian 2001 census, detailed classification by nationality". 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  3. ^ a b Ljubica Gligorević (2004). "Etnološke znakovitosti". Vukovarsko-srijemska županija. special. SN Privlačica Vinkovci / Vukovar-Srijem County. ss. 60-69. 28 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2012. 
  4. ^ "Попис становништва, домаћинстава и станова 2011. у Републици Србији: Становништво према националној припадности – „Остали" етничке заједнице са мање од 2000 припадника и двојако изјашњени" (PDF). 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  5. ^ a b c d e f g h Petar Skok (1973). Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika III: poni–Ž (Sırp-Hırvatça). JAZU. ss. 406-407. 
  6. ^ a b c Pšihistal, 2011, pp. 86–88
  7. ^ a b c Proceedings for social sciences. 47. Matica srpska. 1967. ss. 135-137. 
  8. ^ Matija Petar Katančić (1798). De Istro ejusque adcolis commentatio in qua autochthones illyrii ex genere Thracio advenae item apud illyrios a primis rerum publicarum temporibus ad nostram usque aetatem praesertim quod originem, linguam et literaturam eorumdem spectat deducuntur, aucto. typis Universitatis Pestinensis. ss. 109-. 
  9. ^ a b c Attila Paládi-Kovács, (Ed.) (2004). Times, Places, Passages: Ethnological Approaches in the New Millennium. 7th International Congress of the International Society for Ethnology and Folklore. Akadémiai Kiadó. s. 115. ISBN 978-963-05-7919-3.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ Hadžihusejnović-Valašek, 1993, p. 182
  11. ^ a b Pšihistal 2011.
  12. ^ a b c Fine, 2006, p. 481
  13. ^ "An International Symposium "Southeastern Europe 1918-1995"". 11 Nisan 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ Jovan Pejin, Velikomađarski kapric, Zrenjanin, 2007, page 28.
  15. ^ Charles W. Ingrao; Franz A. J. Szabo (2008). The Germans and the East. Purdue University Press. ss. 173-. ISBN 978-1-55753-443-9.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  16. ^ "Final Results of the Census 2002" (PDF). Republic of Serbia – Republic Statistical Office. 24 Aralık 2002. 6 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2012. 
  17. ^ a b "Olić za petak najavio svoj klasični angažman: 'Prolit ću znoja i za pet utakmica!'" (Hırvatça). Zagreb: Jutarnji.hr. 23 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "IVAN RAKITIĆ OTKRIO ŽIDAKU 'Igram najbolje u karijeri jer sam uz Raquel najsretniji u životu'" (Hırvatça). Zagreb: Jutarnji.hr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. U mojem selu, u Sikirevcima, ima mnoštvo Rakitića, ali samo jedan mi je rođak. A svi se zovu Ivan Rakitić. Šokci smo sto posto... 
  19. ^ (Hırvatça) Hrvatski glasnik br.33/2007.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Šokci&oldid=33382349" sayfasından alınmıştır