İçeriğe atla

Şar

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Şar
Grekçe: τὰ Κόμανα τῆς Καππαδοκίας
Latince: Comana Cataoniae
{{{açıklama}}}
Comana, Kırık Kilise
Türkiye üzerinde Şar
Şar
Şar
Turkey haritasındaki konumu.
Diğer adıComana, Comana Chryse veya Komana
KonumTufanbeyli, Adana,
 Türkiye
BölgeKapadokya
Koordinatlar38°20′N 36°20′E / 38.33°K 36.33°D / 38.33; 36.33
TürYerleşim yeri

Şar ya da Komana (eski adıyla Comana), önce Kapadokya'ya (Grekçe: τὰ Κόμανα τῆς Καππαδοκίας) sonra Kapadokya'nın bölümlerinden Katonya'ya (Latince: Comana Cataoniae;) bağlı ve Pontus'taki Comana ile karışmaması için sıklıkla Comana Chryse[1] veya Aurea ("altın") olarak anılan yerleşimdir. Günümüzde Adana'nın en kuzeyinde Tufanbeyli ilçesine bağlı Şarköy'de bulunan bir ören yeridir.[2] Eski dönemde Hitit'ler tarafından kullanılan dini bir merkez olarak bilinir.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kizzuvatna Krallığının Başkenti olarak da adı geçen Comana, Şarköy'ün eski yerleşim adıdır. Commona olarak da anılmaktadır. Comona Çukurova Bölgesinde Hititler döneminde dini bir krallık olan Kizzuwatna'nın en önemli şehirlerindendir.

Antik coğrafyacılara göre Komana, Kapadokya'da (ve daha sonra Kataonya'da[3]) bulunuyordu. Şehrin yazıtlarda bulunan bir diğer sıfatı da, Suriyeli Ay tanrıçası Enyo veya yerel dilde Ma'ya adanmış ünlü bir tapınak nedeniyle Hieropolis /ˌhaɪəˈræpəlɪs/ (Grekçe: Ἱεράπολις) yani "kutsal şehir"dir. Strabon ve Jül Sezar burayı ziyaret etmiştir; Strabon[4], şehrin Sarus (Seyhan) nehri üzerinde derin bir vadideki konumu hakkında uzun detaylara girer. Tapınak ve onun antik çağlardaki ünü, büyük Batı Asya doğa tanrıçasının bir çeşidi olan Ma-Enyo ritüellerinin büyük bir ciddiyetle kutlandığı yer olarak bilinirdi. Hizmet, binlerce hierodouloi (tapınak kölesi) tarafından büyük bir ihtişamla görkemli bir tapınakta yürütülüyordu. Giderleri karşılamak için, kraliyet gelirinden daha fazla gelir getiren büyük araziler ayrılmıştı. Tapınağın basit bir eklentisi olan şehir, doğrudan her zaman hüküm süren Kapadokya ailesinin bir üyesi olan ve kraldan sonra rütbe alan baş rahip tarafından yönetiliyordu. Strabon zamanında bile tapınak hizmetinde çalışan kişi sayısı 6.000'in üzerindeydi ve yerel mezar taşlarında yaygın olan isimlere bakılırsa, bunlar arasında birçok Pers vardı.[5] Romalılar döneminde tapınak Bellona'ya yeniden atandı ve Kapadokya-Yunanı kökenli Bithynialı bir asilzade olan Lycomedes baş rahip olarak atandı. İmparator Caracalla, Komana'yı bir Roma kolonisi yaptı ve tapınak-şehir, Hristiyanlığın resmi olarak tanınmasına kadar sonraki imparatorlardan onur gördü.

Komana'nın tanrıçası Ma'ya ithaf edilir, Varşova'daki Ulusal Müzesi.

Bir rivayete göre Orestes, kız kardeşiyle birlikte, bu tapınağın kutsal ritüellerini, yani Tauropolos Artemis'in ritüellerini, Taurik İskitya'dan getirmiştir. Orestes burada, çektiği acıların sonunu anmak için başından kestiği saçı bırakmıştır (Grekçe: ἡ πένθιμος κόμη) ve bu nedenle, Yunanlıların halk etimolojisine göre, yerin adı Komana olmuştur. Ve daha sonraki zamanlarda, hikayeye daha uygun hale getirmek için, varsayıldığı gibi, Grekçe: ἡ Κόμανα olarak değiştirilmiştir. (Eustath. ad Dionys. v. 694; Procop. Persic. i. 17.)

Şehir antik çağda Col. Aug. Comana ve Col. Iul. Aug. Comanenoru veya Comainoru epigrafik yazıtlarını taşıyan sikkeler basmıştır.

Bölge, eski metinlerde genellikle Shahr olarak yazılan Şarköy veya Şar'da yer almaktadır. Burası, Anti-Toros Dağları'nda, Seyhan Nehri'nin (Sarus) yukarı mecrasında bulunan, ağırlıklı olarak Ermeni nüfuslu, ancak daha sonraki Avşar Türkmenleri ve Çerkes yerleşimleriyle çevrili bir köydür. Batı Anti-Toros silsilesinin ana geçidinin doğu ucundaki konumu nedeniyle hem antik çağda hem de günümüzde önem kazanmıştır. Bu geçit, Septimius Severus tarafından imparatorluğun doğu sınırına giden ana askeri yola dönüştürülen Caesarea-Mazaca'dan (Kayseri) Melitene'ye (Malatya) giden yolun geçtiği Kuru Çay'dır. Şar'da günümüze ulaşan kalıntılar arasında nehrin sol kıyısında bir tiyatro, güzel bir Roma kapısı ve birçok yazıt bulunmaktadır; ancak büyük tapınağın kesin yeri tatmin edici bir şekilde tespit edilememiştir. Kemer'de bir köprü ve bazıları orijinal konumlarında, bazıları ise mezarlıklarda yeniden kullanılmış çok sayıda kilometre taşı dahil olmak üzere Severus'un yolunun birçok izi vardır.[5]

1968'de kentte yapılan kazıda Kırık Kilise adı verilen kilisenin planı ve çevre yapıları ortaya çıkarılmıştır. Kilisenin iç kısmında, MS 311 tarihlenen Senatör Aurelius Cladius Hermodorus'a ait mezar bulunmuştur. Mezar dikdörtgen planlıdır. Mezarın batı bölümünde Hermodorus'a ait kitabe bulunmaktadır. Mezarın doğu duvarı kayalık zemin üzerindedir. Söz konusu mezar kilisenin alt katında yer almaktadır. Kilise mezarın üzerine yapılmıştır. Kilise dikdörtgen planlı olup, arkada apsis ve apsis yanlarında dikdörtgen mekanlar ve odalar mevcuttur. Kilisenin ön cephesi altında giriş kapısı bulunmakta ve üstte ise ortada büyük yanlarda küçük olmak üzere tonozlu üç pencere dışarı açılmaktadır. Kilise cephesi üçgen alınlıklı olup semerdam çatıya sahiptir. Kiliseye ait mimari parçalar çevreye dağılmış vaziyette bulunmaktadır. Yapı malzemesi olarak kesme taş kullanılmıştır.

Dini tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Burası, Küçük Asya'da bir Roma Katolik itibari piskoposluğu olarak kalmaya devam etmektedir. Aziz Basiliscus Komana'da öldürülmüş ve oraya gömülmüştür; Aziz Chrysostom'un tarihçisi Palladius'a göre, kendisi şehrin piskoposuydu, ancak bu çok şüphelidir. Piskoposu Elpidius, 325'teki Birinci İznik Konsili'nde hazır bulunmuştur. Yarı-Ariancı Leontius, İmparator Jovian zamanında bu piskoposluğu elinde tutuyordu. Piskopos Heraclius, 451'deki Kalkedon Konsili'nde görünmüştür: Komana o zamanlar İkinci Ermenistan'ın metropolü olan Melitene'ye bağlı bir suffragandı; o zamandan beri on ikinci yüzyıla kadar çoğu Notitiae episcopatuum'da böyle geçmektedir. Başka iki piskopos daha bilinmektedir: Hormizes veya Mormisdas, yaklaşık 458 (İmparator Leo'ya mektup; ayrıca Photius, Biblioth., Cod. 51'e bakınız) ve 553'teki Beşinci Ekümenik Konsili'nde Theodorus.

Komana'nın kalıntıları, Osmanlı İmparatorluğu'nun Adana vilayetinde Guksun'un (Cocussus) on mil kuzeybatısında görülebilir (Lequien, I, 447; William Mitchell Ramsay, The Historical Geography of Asia Minor).

Eşsesli piskoposluklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Vaftizci Yahya; Kilise inancına göre başı 9. yüzyılda Komana'da bulunmuştur.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Eustathius, Commentary on Dionysius, 694) surnames it Chryse, "Golden"
  2. ^ "Adana - Tufanbeyli - Şar Ören Yeri". kulturvarliklari.ov.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2013. 
  3. ^ Strabo, XI, 521
  4. ^ Strabo, XI, 521; XII, 535, 537.
  5. ^ a b Hogarth 1911.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Şar&oldid=34601590" sayfasından alınmıştır