İleus
| İleus | |
|---|---|
 | |
| Bağırsakta gangrenöz ileusa neden olan kangren | |
| Telaffuz | |
| Uzmanlık | Genel cerrahi |
İleus, bağırsağın normal itme kabiliyetinin bozulmasıdır. Peristalsis eksikliğinden veya mekanik tıkanıklıktan kaynaklanabilir.[1] 'İleus' kelimesi Eski Yunanca eileós (εἰλεός, “bağırsak tıkanıklığı”) kelimesinden gelmektedir. 'Subileus' terimi kısmi bir tıkanıklığı ifade eder.[2]
Belirti ve semptomlar
[değiştir | kaynağı değiştir]İleus semptomları bunlarla sınırlı olmamak üzere şunları içerir:[kaynak belirtilmeli]
- orta ila şiddetli, yaygın karın ağrısı
- kabızlık
- abdominal şişkinlik
- bulantı/kusma, özellikle yemeklerden sonra
- safralı sıvı kusma (yeşil veya sarımsı-yeşil renkte)
- yellenme ve/veya bağırsak hareketi eksikliği
- aşırı geğirme
Neden
[değiştir | kaynağı değiştir]İtme kabiliyetinin azalması genel olarak bağırsak tıkanıklığı veya bağırsak atonisi ya da paralizisinden kaynaklandığı şeklinde sınıflandırılabilir. Bununla birlikte, bağırsak tıkanıklığı semptom ve bulgularının görüldüğü, ancak mekanik bir tıkanıklığın olmadığı durumlar, özellikle akut kolonik yalancı tıkanıklık, Ogilvie sendromunda ortaya çıkar.[kaynak belirtilmeli] 2023 yılında FDA, gastrointestinal ileusu semaglutid ilacının bir advers etkisi olarak bildirmiş olup, sıklığı ve nedensel ilişkisi bilinmemektedir.[3]
Bağırsak tıkanıklığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağırsak tıkanıklığı genellikle gastrointestinal sistemin mekanik bir tıkanıklığıdır.
Bağırsak felci
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağırsak felci genellikle paralitik ileus olarak adlandırılır; burada bağırsak felcinin tam olması gerekmez, ancak gıdanın bağırsaktan geçişini engellemek ve bağırsak tıkanıklığına yol açmak için yeterli olması gerekir. Paralitik ileus, bazı ameliyat türlerinin yaygın bir yan etkisidir ve genellikle cerrahi sonrası ileus olarak adlandırılır. Ayrıca bazı ilaçlardan ve akut pankreatit gibi çeşitli yaralanma ve hastalıklardan da kaynaklanabilir. Paralitik ileus kabızlığa ve şişkinliğe neden olur. Karın steteskopla dinlendiğinde, bağırsak inaktif olduğu için bağırsak sesleri duyulmaz.[kaynak belirtilmeli]
Bağırsakların bir kısmının geçici felci tipik olarak karın ameliyatından sonra meydana gelir. Bu kısmın bağırsak içeriği ileri doğru hareket edemediğinden, bu kısmın bulunduğu bölgenin oskültasyonu (stetoskop kullanımı) ile peristaltik ses duyulana kadar yiyecek veya içecekten kaçınılmalıdır. Bağırsak atonisi veya felci, inhibitör nöral refleksler, inflamasyon veya nörohumoral peptitlerin diğer etkilerinden kaynaklanabilir.[kaynak belirtilmeli]
Risk faktörleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- gastrointestinal cerrahi veya diğer GI prosedürleri
- elektrolit dengesizliği (yani hipokalemi ve hiperkalsemi)
- diyabetik ketoasidoz (DKA)[4] ve diğer metabolik asidoz nedenleri
- hipotiroidizm
- şeker hastalığı
- ilaçlar (örn. opioidler veya antimuskarinikler)
- ağır hastalık (Peritonit ile iltihaplanma)
- omurilik yaralanması, torasik vertebra 5'in (T5) üzerinde yaralanması olanlarda bağırsakta hipomotilite sorunları olacaktır
- akut aralıklı porfiri
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Geleneksel olarak, tüm vakalarda ağızdan hiçbir şey alınmaması zorunlu olarak kabul edilirdi, ancak enteral beslenme tüpüyle nazikçe beslenme, bağırsağın normal geri bildirim sinyallerini tetikleyerek motiliteyi geri kazanmaya yardımcı olabilir, bu nedenle başlangıçta önerilen yönetim budur.[5] Hastada motilitenin tamamen bozulduğuna dair ciddi ve inatçı belirtiler varsa, geçiş sağlanana kadar nazogastrik emme ve parenteral beslenme gerekebilir. Bu gibi durumlarda, agresif enteral beslenmeye devam etmek bağırsağın delinmesi riskine neden olur.
Paralitik ileus durumunda çeşitli seçenekler mevcuttur. Çoğu tedavi destekleyicidir. İlaçlardan kaynaklanıyorsa rahatsız edici ajan kesilir veya azaltılır. Laktuloz, eritromisin veya nörolojik bir bileşeni olduğu düşünülen ciddi vakalarda (Ogilvie sendromu gibi) neostigmin reçete edilerek bağırsak hareketleri uyarılabilir. Ayrıca, randomize kontrollü çalışmaların sistematik bir incelemesinden elde edilen kanıtlara göre, bir tür 'sahte beslenme' olarak sakız çiğnemek, ameliyat sonrası dönemde gastrointestinal motiliteyi uyarabilir ve ameliyat sonrası ileus süresini azaltabilir.[6]
Mümkünse altta yatan neden düzeltilir (örn. elektrolitlerin değiştirilmesi).
Diğer hayvanlarda
[değiştir | kaynağı değiştir]İleus, bağırsakların fonksiyonel olarak tıkanması nedeniyle atlarda görülen bir kolik nedenidir. En sık ameliyat sonrası, özellikle de kolik cerrahisini takiben atlarda görülür.[7] İleus yaşayan atlar, hızlı reflü birikimi nedeniyle gastrik rüptür riski altındadır ve sık nazogastrik entübasyon ile yoğun tıbbi yönetim gerektirir.[7] İleus adezyon oluşumunu artırabilir, çünkü bağırsak segmentleri daha uzun süreli temas halindedir ve bağırsak distansiyonu serozal hasara ve iskemiye neden olur. Genellikle agresif sıvı desteği, prokinetikler ve anti-enflamatuarlarla tedavi edilir.[7]
Terminoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]ICD-10 kodlaması, terimin hem bozulmuş peristaltizm duyularını hem de çeşitli sıfatlarla değiştirilmiş mekanik tıkanıklık duyularını yansıtmaktadır.[1] Bazı yazarlar, terimin bozulmuş peristaltizm duyuları için saklı tutulmaya çalışılmasını savunmuştur;[8][9] bu reçete altında "safra taşı ileusu" ve "mekonyum ileusu" gibi bazı eski terimler, artık teknik olarak yanlış isimlendirilmiş olsalar da köklü kullanımları nedeniyle hala doğru olarak kabul edilmektedir.[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b World Health Organization (WHO), ICD-10 coding. K56.x series., 4 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ "Ileus Intestinal Obstruction". www.baermed.ch. 21 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2019.
- ^ Zoler, Mitchel L. (28 Eylül 2023). "FDA Gives Ozempic Two Drug Safety–Related Label Changes". Medscape. 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023.
- ^ Kitabchi AE, Umpierrez GE, Murphy MB, ve diğerleri. (January 2001). "Management of hyperglycemic crises in patients with diabetes". Diabetes Care. 24 (1). ss. 131-53. doi:10.2337/diacare.24.1.131. PMID 11194218. 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2012.
- ^ McClave SA, Martindale RG, Vanek VW, ve diğerleri. (2009). "Guidelines for the Provision and Assessment of Nutrition Support Therapy in the Adult Critically Ill Patient: Society of Critical Care Medicine (SCCM) and American Society for Parenteral and Enteral Nutrition (A.S.P.E.N.)". JPEN J Parenter Enteral Nutr. 33 (3). ss. 277-316. doi:10.1177/0148607109335234. PMID 19398613.
- ^ Fitzgerald JE, Ahmed I (December 2009). "Systematic review and meta-analysis of chewing-gum therapy in the reduction of postoperative paralytic ileus following gastrointestinal surgery". World J Surg. 33 (12). ss. 2557-66. doi:10.1007/s00268-009-0104-5. PMID 19763686.
- ^ a b c Larson, Erica (22 Temmuz 2013). "Equine Postoperative Ileus Insights". www.thehorse.com. The Horse. 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2014.
- ^ Townsend CM, Beauchamp RD, Evers BM, Mattox KL (2004). "The biological basis of modern surgical practice". Sabiston Textbook of Surgery. 17th. Elsevier Saunders.
- ^ Livingston EH, Passaro EP (January 1990). "Postoperative ileus". Dig. Dis. Sci. 35 (1). ss. 121-32. doi:10.1007/bf01537233. PMID 2403907.
- ^ Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, Sleisenger MH (2006). "Intestinal obstruction and ileus". Sleisenger & Fordtran's Gastrointestinal and Liver Disease. 8th. Elsevier Saunders.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- MedlinePlus Encyclopedia Intestinal Obstruction (İngilizce)
- Patient UK: Intestinal Obstruction and Ileus (İngilizce)
- PubMed Health: Intestinal obstruction (İngilizce)
- eMedicine'de Ileus (İngilizce)
- Merck Manual Professional: Ileus (İngilizce)
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |