Ölümsüzler (Sasani İmparatorluğu)

Ölümsüzler, Herodot'un tanımladığı Ahameniş "Ölümsüzler"e benzeyen, 10.000 kişilik olduğu iddia edilen, Sasani İmparatorluğu ordusunun elit bir süvari birimidir. Adı, Romalı tarihçilerin birime atıfta bulunmak için kullandıkları bir terimden türetilmiştir. Ermeni ve İslam kaynaklarında da Sasani ordusundaki seçkin birlik(ler)den bahsedilmektedir.

"Ölümsüzler" (Grekçe: Ἀθάνατοι Athanatoi) Pers-Roma savaşlarını inceleyen Romalı tarihçiler tarafından Sasani İmparatorluğu'nun ordusunun seçkin bir birliğine atıfta bulunmak için kullanılan bir isimdir. Bu kaynaklardan bazıları birliğin 10.000 süvariden oluştuğunu iddia etmektedirler. Bildirilen Yunanca adı ve kuvvetin büyüklüğü, Herodot'un tanımladığı Ahameniş İmparatorluğu'nun "Ölümsüzler" piyade birimiyle aynıdır.^[1]

"Ölümsüzler" adı, Romalı tarihçiler Prokopius (Thannuris ve Dara Muharebelerini anlatır), İoannis Malalas (421-422 Roma-Sasani Savaşını anlatır), Theofanis ve sözlükbilimci Hesychius'un Yunanca eserleri ile Ammianus Marcellinus'un Latince tarih kitabının dikkate değer istisnasında kullanılmıştır. Ammianus, Julian'ın Pers Savaşı'nı anlatırken ağır bir süvari kuvvetine atıfta bulunmak için Latince: regius equitatus bahsetmesine rağmen, Sasani güçleriyle ilk elden karşılaşmasına rağmen böyle bir isimden (bu isim Latince: Immortales olurdu) bahsetmemiştir. Bahsi geçen birlik bir Kraliyet Muhafız birimi olabilir, ancak diğer Romalı tarihçilerin bahsettiği "Ölümsüzler" olmayabilir.^[1]

Ancak günün ilk ışığı ortaya çıkar çıkmaz, çelik şeritlerle kuşatılmış ışıltılı zırhlar ve uzaktan görülen parlak zırhlar, kralın kuvvetlerinin yakında olduğunu gösteriyordu.
— Ammianus Marcellinus

Ermeni kaynakları (Avarayr Muharebesi'ni anlatanlar da dahil) diğer Roma kaynaklarının bahsettiği bu tür elit birlik(ler)e göndermeler de içermektedir. İslam dönemi Arap kaynakları aynı zamanda Müslümanların İran'ı fethi sırasındaki seçkin güçlerden de bahseder (örneğin Jalinus'unki ).^[1]

Bir rapora göre, 421-422 Roma-Sasani Savaşı sırasında bir keresinde, kuvvet bir Roma ordusuna saldırdı ve sayıca az olmalarına rağmen sağlam durdular ve son adamlarına kadar öldürüldüler.^[2] Kaveh Farrokh birime Zhayedan adını verir ve Shadows in the Desert: Ancient Persia at War adlı eserinde bunların 7. yüzyılda Köprü Muharebesi ve Kadisiye Muharebesi gibi Araplara karşı sıklıkla kullanıldığını yazar.

Christensen'e (1944) göre, "Ölümsüzler"in komutanı varthraghnīghān khvadhāy unvanını taşımaktaydı.^[1]

Ermeni kaynaklarındaki gund-n matean / matenik gund-n ifadesine dayanarak Chaumont (1973), "Ölümsüzler" biriminin Farsça adını gund-i mādiyān olarak yeniden yapılandırmış; birliği mātiyān i gund olarak yeniden yapılandıran Nyberg (1974) tarafından desteklenen Henning (1942) bunun için "ana tabur" anlamını önermiştir. Ancak NicoUe (1996) birliğin Farsça adının Pushtighbansalar olduğunu iddia etmiş, ancak diğerleri bu ifadenin sadece "kraliyet muhafızlarının komutanı" anlamına geldiğini düşünmektedirler.^[1]

Yirminci yüzyılın modern tarihçileri bu tanımlamayı kabul etmiş ve bunu Ahameniş biriminin Sasaniler tarafından yeniden canlandırılması olarak yorumlamış olsalar da, son zamanlarda yapılan yeniden araştırmalar, Touraj Daryaee'nin (2006) (kendisi de Ehsan Yarshater'in teorisine dayanan) son görüşüne dayanarak basitleştirilmiş Roma tanımından şüphe duymuştur. Sasanilerin Ahameniş öncüllerinin belirli kurumları hakkında çok az bilgisi vardı. Muhtemelen bu tür elit süvari birimleri (veya Sasani dönemi boyunca farklı zaman noktalarında bu türden birkaç birim) mevcut olmasına rağmen, bunun Herodot tarafından tanımlanan Ahameniş biriminin kasıtlı bir taklidi olması ve bu elit kuvvetin boyutunun 10.000 kadar kadar büyük olması pek olası değildir. Romalı tarihçilerin bahsettiği "Ölümsüzler" ismi muhtemelen herhangi bir resmi Sasani isminden türetilmemiştir.^[1]

Ölümsüzlerin Batı İran'ın Zagros Dağları'na özgü sert ve güçlü Nisaia Atı'nı kullandıkları rivayet edilir.^[3]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Charles, Michael B (1 Ocak 2011). "The Sassanian 'Immortals'". Iranica Antiqua. ss. 289-313. doi:10.2143/IA.46.0.2084423.
^ Shahbazi, A. Sh. "ARMY i. Pre-Islamic Iran – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2019.
^ Rome's Enemies (3): Parthians and Sassanid Persians By Peter Wilcox, Angus McBride

[Charles-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Charles, Michael B (1 Ocak 2011). "The Sassanian 'Immortals'". Iranica Antiqua. ss. 289-313. doi:10.2143/IA.46.0.2084423.

[2] Shahbazi, A. Sh. "ARMY i. Pre-Islamic Iran – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2019.

[3] Rome's Enemies (3): Parthians and Sassanid Persians By Peter Wilcox, Angus McBride

[1]

[2]

[3]