Öök Turan Yazıtı
| Öök Turan Yazıtı,Tıva 5,E3 | |
|---|---|
 | |
| Yükseklik | 277 cm |
| Genişlik | 38 cm |
| Derinlik | 27 cm |
| Yazı | Eski Türkçe |
| Keşfedilme | Tuva Cumhuriyeti, Rusya |
| Dil | Yenisey Kırgız |
Öök Turan Yazıtı veya E3 sayılı Uyuk-Turan Yazıtı[1] 8.-9. yüzyıllardan kaldığı tahmin edilen, Tıva Cumhuriyeti Turan şehri dolayında Öök - Turan akarsuyu vadisine yakın bozkırda bulunmuş olan yazıttır. Orhun Yazıtları’ndan sonra yazıldığı düşünülmektedir.
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Öök (Uyug, Uyuk, Uyk) akarsuyuna akan ırmaklardan birisi olan Turan ırmağının sağ tarafında yani Öök Bozkırı'nda bulunan bu yazıt çikolata renginde kireç taşından yapılmıştır. Taş 8 kadem, 5 pus yüksekliğinde; 1 kadem, 1 pus genişliğinde ve 11 pus kalınlığındadır.[2] Üzerindeki yazılar her iki tarafında bulunmaktadır. Kuzeye doğru olan sathında bir hayvan sureti göze çarpmaktadır. Yazının güney tarafındaki kısmında da damgalar vardır.[3][4]
İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]Ön Tarafı
[değiştir | kaynağı değiştir]- quyda qunǰuyïm özdä oɣlïm ayït a äsizim a ayït a bökmädim adrïltïm äkinim qadašïm ayït a adrïltïm
- altunlïɣ kešig belimtä bantïm täŋri elimkä bökmädim äsizim a ayït a
- üčin külig tirig bän täŋri elimtä yämlig bän
Arka Tarafı
[değiştir | kaynağı değiştir]- üč yetmiš yašïmqa adrïltïm ägük qatun yärimkä adrïltïm
- täŋri elimkä qïzɣaqïm oɣlïm ... oɣlïm altï biŋ yuntïm
- qanïm tölböri qara bodun külig qadašïm äsizim a ič äčim är öglär oɣlan är küdägülärim qïz kälinlärim bökmädim[5]
Öök Turan Yazıtın'daki çizimler ve Eski Türkçe Yazı
Ön Tarafı'nın Çevirisi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kuyda konçuyum, yazıda oğlum, sordum sizlere söyledim, doymadım. Ayrıldım. Güneşim kardeşim arkadaşım söylediğim gibi ayrıldım.
- Altınlı okluğu belime bağladım. Gök ulusuma doyamadım, sizlere yanıt verdim.
- Ben Üçin Külüğ Tirig'im. Gök elime yemlik ben.[6]
Arka Tarafı'nın Çevirisi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Altmış üç yaşımda ayrıldım. Eğük Katun yerimden ayrıldım.
- Gök elime kızım oğlum öğey oğlum, altı bin yılkı atım
- Hakanım Tülberi, kara halk, gülük arkadaşım, sizlerim. Er, çok er oğlan er güveğilerim, kız gelinlerim sizlere bir türlü doyamadım.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ https://tr.pinterest.com/pin/238198267761618684/ [yalın URL]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
- ^ sbedergi.ibu.edu.tr/index.php/sbedergi/article/download/663/997
- ^ "Uyuk Turan - A Database of Turkic Runiform Inscriptions". www.runiform.lingfil.uu.se (İngilizce). 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
- ^ http://www.runiform.uni-mainz.de/wiki/Uyuk-Turan[ölü/kırık bağlantı]
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aspelin, Johann Reinhold, Donner, Otto 1889. Inscriptions de l'Iénissei: recueillies et publiées par la Société finlandaise d'archeologie. Helsingfors: Imprimerie de la Société de littérature finnoise.
- Batmanov, Igor' Alekseevič, Kunaa, Aleksandr Čajbarovič 1963. Pamjatniki drevnetjurkskoj pis'mennosti tuvy 1. Kyzyl: Tuvinskoe knižnoe izdatel'stvo.
- Erdal, Marcel 2002. Anmerkungen zu den Jenissei-Inschriften. In Splitter aus der Gegend von Turfan. Festschrift für Peter Zieme anlässlich seines 60. Geburtstags (Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 35), Mehmet Ölmez, Simone-Christiane Raschmann (eds), 51-73. İstanbul, Berlin: M. Ölmez.
- Kormušin, Igor' Valentinovič 1997. Tjurkskie enisejskie ėpitafii: teksty i issledovanija. Moskva: Nauka.
- Kormušin, Igor' Valentinovič 2008. Tjurkskie enisejskie ėpitafii: grammatika, tekstologija. Moskva: Nauka.
- Malov, Sergej Efimovič 1952. Enisejskaja pis'mennost' tjurkov: teksty i perevody. Moskva, Leningrad: Nauka.
- Orkun, Hüseyin Namık 1940. Eski Türk Yazıtları 3. İstanbul: Devlet Basımevi.
- Radlov, Vasilij Vasil'evič 1893. Atlas drevnostej Mongolii 2. Sanktpeterburg: Nauka.
- Radloff, Wilhelm 1895. Die alttürkischen Inschriften der Mongolei. St. Petersburg: Buchdruckerei der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften.
- Sertkaya, Osman Fikri 1995. Göktürk tarihinin meseleleri: Yenisey yazıtlarının yayınlarındaki bazı okuma ve anlamlandırmaların düzeltilmesi, yeni okuma ve anlamlandırma teklifleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1993: 67–75.
- Tekin, Talat 1964. On a Misinterpreted Word in the Old Turkic Inscriptions. Ural-Altaische Jahrbücher 35: 134–144.
- Tekin, Talat 1995. Elegest (Körtle Han) Yazıtı. Türk Dilleri Araştırmaları 5: 19–32.
- Vasil'ev, Dmitrij Dmitrievič 1983. Korpus tjurkskix runičeskix pamjatnikov bassejna Eniseja. Leningrad: Nauka.
- Yıldırım, F., Aydın, E., Alimov, R. 2013. Yenisey - Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig. Ankara: BilgeSu.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- [1] Türk Bitig