Çin’de siyasal düşünce
 | Bu madde, bir Vikipedi editörünün, kişisel duygularını bildiren ve kişisel bir düşünme, kişisel deneme veya tartışmalı deneme gibi yazılmıştır. (Ağustos 2020) |
Çin'deki siyasal düşünüş, her türlü düşünüşü tek eline alan din adamlarının olmaması nedeniyle Eski Yunan siyasal düşünüşü ile karşılaştırılabilecek kadar gelişmiştir.
Song Hanedanlığı'nda tanrı-kral inancı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mısır ve Sümer uygarlıklarında olduğu gibi Çin' de de Song hanedanı döneminde kralın ölümüyle kurban edilen yakın çevresininde aynı mezara konulması Çin'de "tanrı kral" inancının bir dönem var olduğunu gösterir.
Zhou Kuramı
[değiştir | kaynağı değiştir]Zhou'lar (M.Ö.1051'de) Song hanedanına son verirken hem insan kurban etme geleneğini hem de tanrı kral inancını ortadan kaldırmıştır. Bunun yerine imparatorun Gök'ün(tanrının) oğlu olduğu düşüncesi oluşmuşturulmuştur.
Bu inanışa göre imparator başrahip olarak Gök'ün vekiliydi. İmparator adaletle yönetir, dinin temellerine uyarsa vekillik hep onda kalırdı. İmparator Gök'ün vekilliğine uygun davranmazsa Gök vekilliği ondan alır ve bir başkasına verirdi. Böylece Gök'ün yeryüzündeki tek vekilinin imparator olduğuna inanılıyordu.
Bu yasallık kuramı; tanrının vekili olan imparator, güçlü olduğu zaman onu desteklerdi. İmparator zayıfladığında ise feodal yapılarca imparatorun Gök'ün isteklerini yapmadığı için vekilliğinden atıldığı gerekçesiyle imparatora karşı gelebileceklerdi. Feodal beyleri imparatoru yendiklerinde ise Gök'ün vekilliğinin kendilerine geçtiklerini savunabileceklerdi.
İmparatorun yeryüzündeki toplumsal refahı ve mutluluğu sağlaması için yeryüzündeki işleyişi gökyüzüne uyumlu bir şekilde yönetmesi gerekmektedir. Bu şekilde yönetmezse yeryüzü ile gökyüzü arasındaki uyum bozuluyordu. Bu durum savaş, kıtlık, sel gibi felaketlere yol açıyordu.
Yeryüzünün tek temsilcisi imparator olduğu için diğer yerel yöneticiler sadece imparator tarafından atanan vekillerdi. İmparator vekilliğini alırsa yöneticilikten düşerdi. Yerel yöneticiler hanedanlıkta yetiştirilip imparator tarafından göreve getirilirdi. Bu durum "Savaşan Devletler" dönemine kadar devam etmiştir.
Savaşan devletler döneminde inanç
[değiştir | kaynağı değiştir]M.Ö. 403-221 yıllarında yer-gök uyum kuramında yer alan dinsel törenler titizlikle yapılmasına rağmen iki yüz yıl kadar süren kargaşa dönemi devam etmiş, felaketler son bulmamıştır. Bu durum kurama olan inancı zayıflatmıştır.
Büyük bilgeler dönemi, ortak mülkiyet düzeninden ve cinsiyet serbestlikten yana olan Mih-Teih, tüm insanların eşitliklerini savunan Men-Çu, insanların kötü olduklarına ve sınıflandırmanın gerektiğini savunan Sun Tzu, kendisinden yüz yıl önce yaşamış Konfüçyüs'den etkilenen ve düşüncelerini yorumlayıp, benimseyen Mençius ve Çin'in anarşist düşünürlerinden laozi gibi düşünürlerin bulunduğu dönemi kapsamaktadır.
Büyük bilgeler dönemine etkisi büyük olan Konfüçyüs düşünceleri Çin'de devlet memurluk sınavlarında kendine yer edinmiştir. Çin aydınları Konfüçyüs'un eserlerini okuyup, incelemiş ve yorumlayarak ortak değer ve kültür çerçevesinde birleşip halktan ayrı bir sınıf oluşturmuşlardır.
Laozi'nin Düşünceleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Laozi iyliğin ve eşitliğin insanlarda doğuştan var olduğunu savunur.Laozi'ye göre doğru yol ulaşılmaz değil herkesin çok yakınındadır. Zenginlik, insanı soylu amaçlarından saptırır. Laozi'ye göre soylu amaç, yalın bir yaşamla yetinerek mutlu olmaktır.
Bir toplumda adaletten çok bahsediliyorsa, bu adaletin o toplumda eksik olduğunu gösterir. Yine bir toplumda merhametten çok bahsediliyorsa, buda o toplumun yoksul olduğunu gösterir.
Laozi yasaların olabildiğince az ve anlaşılır olması gerektiğini savunur. Gerekenden fazla vergi alınmamasını savunan düşünceleri vardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Siyasal Düşünceler Tarihi, Alladin Şenel, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara. 1999.
- ^ Siyasi Düşünceler Tarihi, Metin İşçi, istanbul, der yayınları. 2004.
- ^ Siyasal Düşünceler Tarihi, Prof. Dr Emine Yavaşgel, İstanbul Üniversitesi, İstanbul (PDF). 2015. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ AGAOĞULLARI, M.A-KÖKER, Levent, İmparatorluktan Tanrı Devletine, İmge yayınları, Ankara. 1991.
- ^ TUNCAY, M. Siyasal Düşünceler Tarihi, C.II, Ankara, Teori Yayınları. 1986.