İçeriğe atla

Zesopeli

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Zesopeli
Zesopeli'deki şelale
BölgeAcara
BelediyeKeda Belediyesi
Rakım480 m
Nüfus
 (2014)
 • Toplam205
Zaman dilimiUTC+04.00
Seraphim Saroveli Beridze Aile Kilisesi ve Laz evi
Aziz Giorgi Kilisesi, Zesopeli, Acara
Zesopeli'den Betlemi Dağı manzarası

Zesopeli (Gürcüce: ზესოფელი), Gürcistan'ın Acara bölgesinde bulunan bir köydür.[1] Mesheti Sıradağları'nın güney yamacında, Açaristskali nehrinin sağ kıyısında konumlanmıştır. Keda kentine uzaklığı 7 kilometre olan köyün rakımı 480 metredir. 2014 nüfus sayımına göre köyün nüfusu 205 kişidir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Zesopeli, Acara'nın en eski köylerinden biridir. Zesopeli, Sultan II. Selim'in dönemine (1566-1574) ait Defter-i Mufassal-i Liva-i Acara-i Ulya adlı Osmanlı mufassal defterinde geçer.[2] 1560'larda Osmanlılar Gürcistan'ın güney ve güneybatısındaki bir dizi bölge ile birlikte Zesopeli'nin de yer aldığı Açaristskali Vadisini ele geçirdiler. Bu bölge Osmanlı İmparatorluğu'nun Acara Sancağı'na bağlıydı.[2] Osmanlı mufassal defterine göre bu sancak Yukarı ve Aşağı Acara ayrılıyordu.[3] ayrılmıştı. Zedesopeli köyünde (bugünkü Zesopeli) 11 hanenin yaşıyor ve on bir hanenin tamamının Beridze soyadını taşıyordu.

Zesopeli köyü Tedo Sahokia, Dimitri Bakradze ve Zakaria Çiçinadze tarafından incelenmiştir.[4] 19. yüzyılın başlarında köy nüfusunun 40 haneden oluştuğu ve nüfusun çoğunluğunu Beridze'lerin oluşturduğu rapor edilmiştir.

İuri Siharulidze "Güneybatı Gürcistan Toponimleri" adlı kitabında Zesopeli kelimesini yüksek bir yer anlamına gelen üst dünya ile özdeşleştirmektedir.[5] Siharulidze, köy ile Aşağı Acara'daki diğer köyler arasındaki farka da dikkat çekmektedir. Köyde bölgededeki diğer köylerden farklı olarak "Zedaşeni" adlı kilise şarabının ezildiği "Nasakzrisi" ve "Zedaşeni" isimli yerler vardır.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Nüfus
2002 242 [6][7]
2014 205 azalış

Tarihi anıtlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Köyün tepesinde 12. yüzyıla tarihlenen bir kale bulunmaktadır. Kraliçe Tamar döneminde yapıldığı kesin olan kaleye "Tamar Kalesi" veya "Beridze Kalesi" denmektedir. Kale, köyün tepesindeki kayalık bir tepenin üzerine inşa edilmiştir. Ana yola 6-7 kilometre uzaklıktadır.

Kale oldukça büyüktür. Dört tarafı da kayalarla çevrili olan kale Açaristskali havzasını tamamen kontrol eder. İnanışa göre bu kale, Açaristskali havzasını koruyan en önemli yapıydı. Yapısı arkeolojik olarak incelenen kalenin kamusal önemi arkeologlar tarafından vurgulanmaktadır.[8] İnanışı göre, kale kontrol noktası olarak kullanılıyordu. Düşman yaklaştığında ateş yakılarak müttefikler bilgilendiriliyordu. Zesopeli'deki kale, Acara'daki Hihani, Vakicvari, Dandalo ve Tsivasula kaleleriyle birlikte Acara'yı koruyan kalelerdi. Kalenin tepesinde Türkler bölgeyi ele geçirmeden önce bir kilise vardı. Acara'daki Türk hakimiyeti sırasında sık sık kalede insanlar gizlice vaftiz edilmiştir.

Kalenin tek girişi batı taraftadır. Girişi güneyde olan 14 metrelik bir yapı korunmuştur. Giriş 0.95 m genişliğinde ve 1.15 m yüksekliğindedir. Giriş aralığı 1.05 metredir. Sınır kayasının boyutları 3.10х0.18 cm'dir.

Kale, kireç harcı üzerine inşa edilmiş yassı taşlardan yapılmıştır. Kalenin yapımında kullanılan taşlar yakın çevreden çıkarılmıştır. Kalenin yapımında Sasvintria, Tsivtskaro, Tsumpia'daki su kaynakları kullanılmıştır.

1575 - 1756 yıllarında Samtshe Atabeyi IV. Kvarkvare'nin annesi Dedisimedi'nin bu kaleye hapsedilmiştir.

Zesopeli köyünde "Cornelius mezarları" olarak bilinen coğrafi şekiller bulunmaktadır.[9] Tarihçiler, "Cornelius mezarları"nın Orta Çağ öncesinde gerçekleşen doğal afetler sonucu oluştuğuna inanmaktadır.

Köydeki Bertha Manastırı da kayda değerdir. Osmanlıların Acara'yı fethetmesinden sonra Bertha tapınağı yıkıldı ve oradaki manastır hayatı sona erdi. Sözlü geleneğe göre, köy halkının soyu Beytüllahim Manastırı'nda hayatta kalan Beridze soyadlı iki kardeşe dayanmaktadır. Bu iki kardeş köyün girişindeki Zvari Kalesi'ni ve köyün tepesindeki Tamar Kalesi'ni kontrol ediyordu.[10]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები" (PDF). 19 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021. 
  2. ^ a b ზაზა შაშიკაძე. ორი მნიშვნელოვანი დოკუმენტი XVI საუკუნის აჭარის ისტორიისათვის. ბათუმის შოთა რუსთაველის სახ. სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო კვლევითი ცენტრი. კრებული III. ბათუმი. 2002.
  3. ^ „გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი“. თურქული ტექსტი გამოსცა, თარგმანი, გამოკვლევა და კომენტარიები დაურთო სერგი ჯიქიამ. I. ტექსტი. თბ. 1947.
  4. ^ თედო სახოკია. მოგზაურობანი. ბათუმი. 1958.
  5. ^ ი. სიხარულიძე, სამხრეთ დასავლეთ საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტომი I
  6. ^ "pop-stat.mashke.org — საქართველოს დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა". 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021. 
  7. ^ "საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი — სოფლების მოსახლეობა 2002 წელი" (PDF). 19 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021. 
  8. ^ შოთა მამულაძე. აჭარისწყლის ხეობის შუა საუკუნეების არქეოლოგიური ძეგლები. ბათუმი. 1993
  9. ^ შოთა მამულაძე., „აჭარისწყლის ხეობის შუა საუკუნეების არქეოლოგიური ძეგლები“ ბათუმი. 1993
  10. ^ მირიანაშვილი, გ. ბეთლემის საიდუმლოების ნაკვალევზე / გ. მირიანაშვილი // დარიალი. - ყაზბეგი, 1966. - 1, 4, 11, 13 ო
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zesopeli&oldid=32673469" sayfasından alınmıştır