Yusuf Fahir Ataer
Yusuf Fahir Baba | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 12 Ocak 1891 Üsküdar, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 12 Aralık 1967 (76 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
Yusuf Fahir Baba, Soyadı Yasası sonrası Yusuf Fahir Ataer (12 Ocak 1891[1] - 12 Aralık 1967), İstanbul'un önde gelen Bektaşi babası.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yusuf Fahir Baba 12 Ocak 1891[2] yılında Üsküdar'ın Tavaşi Hasanağa mahallesinde doğdu. Doğum adı Yusuf Nizameddin Fahir'dir.[3] Babası, Mir’âtü’t-turuk ve Mecmûa-i Tekâyâ adlı eserleriyle tanınan Celvetî-Hâşimî şeyhi Bandırmalızâde Ahmed Münib Efendi, annesi Müzeyyen Anniş Hanım’dır. Üsküdar Ravza-i Terakkî Mektebi’nde başladığı öğrenimini; Kadıköy Hamidiye Ortaokulu, Mercan İdadisi ve Saint Maria Fransız Okulu’nda sürdürmüş; Fransızca, Arapça ve Farsçaya ileri derecede hakim olmuştu. 28 Nisan 1918’de babasının vefatı üzerine; Kadıköy Feneryolu'ndaki Kuşdili Çayırı'nda Bandırmalızâde Tekkesi’nde irşad faaliyetine başladı; aynı zamanda meşihatı babasının uhdesinde olan Kadıköy Kuşdili’nde Fenerbahçe Stadı karşısındaki (Abdülbâki Efendi) Sâdî Tekkesi’nin şeyhliğini de üstlendi. Bu görevleri 30 Kasım 1925’te tekkelerin kapatılmasına kadar devam etti. Daha sonra Kadıköy Kızıltoprak’taki evine çekilen Yusuf Fahir Baba; 12 Aralık 1967 Salı akşamı öldü. 14 Aralık Perşembe günü Kadıköy Osmanağa Camii’nde kılınan cenaze namazının ardından Karacaahmet Mezarlığı’nın Ahmediye Mahallesindeki bölümü olan Bandırmalızâde Tekkesi hazîresine defnedildi. Babası da aynı dini anlayışının başka bir kolunun şeyhliğini yapıyordu.[4] Yusuf Fahir Baba ilerleyen, dönemlerinde İttihat ve Terakki'ye merak sardı ve kendisini yakinen tanıyan kişilerin anlatımına göre işgal yıllarındaki İstanbul'da Kuvâ-yi Milliye çatısı altında gizli olarak çalışan "Karakol Teşkilatı"nda görev aldı. Bunlarla birlikte tasavvuf ve dini müzikte çok sayıda kişiyi yetiştirdi. Öğrencileri arasından en tanınmış olanı ise Nezih Uzel'di. "Şâhım Ali Abâ’ya" diye başlayan ve Nezih Uzel tarafından bestelenen Bektaşi ilahisi, Yusuf Fahir Baba'ya ait eserlerdendir ve günümüz Türk müzik repertuvarında yer edinmiştir. Yusuf Fahir Baba Cumhuriyet döneminde Ater soyadını almış ve 1967 yılında İstanbul'da hayatını kaybetmiştir.[5] Kendisine ait yazı dizilerinden oluşan Alevilik ve Bektaşilik Sırlarını İfşa Ediyorum adında bir de kitabı vardır.[6][7]
Popüler kültürde
[değiştir | kaynağı değiştir]Üsküdar Bağlarbaşı'ndaki Fransız okuluna devam ettiği yıllarda futbola merak sardı. Black Stockings'te futbola başladı. İlerleyen dönemlerde I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale Cephesi'ndeki mitralyöz bölüğüne asker olarak alınınca futbolu bırakmak zorunda kaldı. Ancak, çevresindekilerin beyanlarına göre ölümüne kadar Fenerbahçe taraftarı olarak futbola olan ilgisi devam etmiştir.[8][9] Tarihçi Murat Bardakçı'ya göre kendisinin önceden tekke olan evi günümüzde Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nun hemen yanı başındaydı. Geniş bir bahçeye sahip olan bu ev, 1950'li yıllarda yıktırılarak onun yerine dört katlı bir bina yapıldı. Yusuf Fahir Baba ise bu binanın üst katında yaşıyordu. Zamanla stadyumun genişleme çalışmaları sonucunda Yusuf Fahir Baba'ya ait tekkenin geniş bahçesinin bir kısmı stadyumun içinde kaldı. Murat Bardakçı Habertürk'deki iki yazısında stadyumun Yusuf Fahir Baba tarafından korunduğunu, bu sebepten de Fenerbahçelilerin bu şeyhe saygısızlık yapmadıkları sürece Kadıköy'de Fenerbahçe'nin yenilmesinin zor olduğunu iddia etmiştir.[5][10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tarih Dünyası, 1 Eylül 1951, c. 3, sayı 24, s. 1013.
- ^ "Son Dönemde Üsküdar'da Yetişmiş Bir Sufi Şair: Yusuf Nizameddin Fahir (Ataer) Baba, Hayatı Eserleri ve Mersiyeleri" (PDF). Üsküdar Sempozyumu. Üsküdar Belediyesi. 1 Kasım 2007. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ "Alevilik ve Bektaşilik Sırlarını İfşa Ediyorum - Yusuf Fâhir Ataer" (PDF). Kahraman Özkök. Revak Kitabevi. 18 Mayıs 2016. 4 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024.
- ^ "Yusuf Fahir Baba". bektasialevi.org. 8 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ a b Murat Bardakçı. "Galatasaray orada imkânı yok, kazanamaz!". Habertürk. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ "Alevilik ve Bektaşilik Sırlarını İfşa Ediyorum". d&r. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ “Üsküdar’da Yetişmiş Bir Sûfî-Şâir: Yusuf Fâhir Ataer Baba, Hayatı, Eserleri ve Mersiyeleri”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu V: 1-5 Kasım 2007: Bildiriler (ed. Coşkun Yılmaz), İstanbul 2008, II, 263-284.
- ^ ""Kadıköy'ün koruyucusu" Yusuf Fahir Baba kimdir?". Haber Global. 23 Şubat 2020. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
- ^ Sadettin Nüzhet Ergun, On Dokuzuncu Asırdanberi Bektaşî Şairleri ve Nefesleri, İstanbul 1956, III, 311; Dîvân-ı Kemâlî’den Aşk Sızıntıları (haz. Baha Doğramacı), İstanbul 1957
- ^ Murat Bardakçı. "Galatasaray için galibiyet reçetesi". Habertürk. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.