Yenicami, Lefkoşa
| Yeni Cami | |
|---|---|
Mahalle | |
Yenicami, Γενί Τζαμί | |
| Ülke |  Kuzey Kıbrıs |
| Kaza | Kuzey Lefkoşa |
| Belediye | Lefkoşa |
| Nüfus | |
| • Toplam | 3.185 |
| Zaman dilimi | [[UTCDoğu Avrupa Saati]] (+02.00) |
| • Yaz (YSU) | [[UTCDoğu Avrupa Yaz Saati]] (UTC+03.00) |
Yeni Cami, Lefkoşa, KKTC'de yer alan bir mahalle, pariş, semt ya da bölgedir[1][3][4] ve adını merkezinde yer alan camiden alır. Yunancada Γενί Τζαμί olarak da bilinen alan Türkçede "yeni cami" anlamına gelir.
Nüfusu 2011 sayımına göre 3,185'tir.[1][2][5]] Lefkoşa'nın surlar içinde kalan kuzey-doğu kesimindeki tarihi Yeni Cami mahallesini, Loredano Kalesi'nin yakınındaki duvarların dışında kalan Çağlayan (Çağalayan) olarak bilinen bölgeyi, Loredano Kalesi'nin sadece 200 metre doğusunda, Paul Karolides Caddesi'ne doğru uzanan 12 sokaktan oluşan bir bölgeyi (Pallouriotissa Gymnasium'un yakınında) kapsar.[6][7] Mimari tipik olarak 1571'de adanın fethinden sonra bölgeye yerleşen Osmanlıların mimarisidir. Sarı kumtaşından inşa edilmiş evlerde kemerli girişler, genellikle bir mutfak bahçesinin bulunduğu iç avlular, meyve ağaçları ve tatlı su kaynakları vardır. Ancak son yıllarda, bakımsızlık ve ihmal nedeniyle yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya kalan bu yapıların birçoğu yıkılmıştır.
1946'da bölgenin nüfusu 1.686 Kıbrıs Türkü, 656 Kıbrıslı Rum ve 3 diğer kişi ile birlikte toplam 2.345 idi.[8]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Lefkoşa'nın sur içinde kalan 24 tarihi mahallesinden biridir.[3] 1923 yılında, Loredano Kalesi'nin dışındaki duvarların dışındaki bir alanı, Pallouriotissa civarındaki surlara paralel uzanan kuzey-güney yoluna kadar olacak şekilde genişletilmiştir.[9]
Surların dışındaki yeni alan, "Kaymaklı Bölgesi" adı ile surların içindeki eski bölgeye bağlanmıştır.[10] Surların hemen dışındaki alan adını Hüseyin Çağlayan'ın dedesi Hüseyin Çağlayan'ın lokantasından aldı.[11]
Bölgeye adını veren Yeni Cami, 18. yüzyılın ortalarında kuruldu.[12]
Görülecek yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle adını Orta Çağ kilisesinin kalıntıları üzerine inşa edilen yeni bir camiden almaktadır. Cami, eski bir Müslüman mezarlığının güneydoğu köşesinde yer alan kare şekilli bir yapıdır. Mezarlığın merkezinde, taret merdiveninin caminin minaresi olarak kullanıldığı Orta Çağ kilisesinin güneybatı bölümüne ait bir kalıntı bulunmaktadır. Çevredeki mezarlık mezar taşları olarak kullanılan antik parçalarla doludur.[13]
Daha eski bir tarihte aynı yerde, kiliseden çevrilmiş eski bir cami bulunurdu ve bu yapıya ait Gotik tonoz ve minaresinin bir kısmı görülmekteydi. 1740 yılında bu cami, altında gizli bir hazine bulunacağını hayal eden zorba bir paşa (Menteşzade Hacı İsmail Ağa) tarafından tahrip edildi. Türk sakinleri bu konuyu Bâb-ı Âli'deki hükûmete şikayette bulundular ve Paşa'nın idamına karar verildi. Paşanın anıt mezarı Yeni Cami'nin yanında yer alır.[14]
Yeni Cami, önünde bir çeşmeye ve yapının sağ tarafında açık bir koridor olarak da yer alan dört Gotik kemerden oluşan basit bir giriş salonuna sahiptir.[14]
Orijinal yapı, on beşinci yüzyılda inşa edilen ve 1571'de, Türk fetihlerinden hemen sonra camiye dönüştürülen bir Latin kilisesiydi. Bugün, Latin kilisesine ya da eski camiye ait çok fazla kalıntı bulunmamaktadır. Yeni Cami, 18. yüzyılın ortalarında, eskisinin yıkılmasından birkaç yıl sonra, eski binaya yaklaşık yirmi metre uzaklıkta inşa edildi.
Caminin tavanı üç kemerle desteklenmiştir. Kemerli giriş kapısı üzerinde bir kitabe vardır. Eski minare 1979'da tehlikeli durumundan dolayı yıkılmış ve daha sonra tarihi Türk dini vakfı Evkaf tarafından yeni bir minare inşa edilmiştir.[12]
Başlıca görülecek yerler Lefkoşa surlarının kuzey doğusundaki Loredano Kalesi ve altındaki parktır.
Günümüzdeki bölümler
[değiştir | kaynağı değiştir]Şu anda Kıbrıs hükûmetinin kontrolünde olan Yeni Cami Mahallesi, tarihi, tescil ve diğer amaçlarla[7] daha geniş bir alan olarak kabul edilse de, resmi olarak Loredano Kalesi'nin sadece birkaç metre doğusunda, sadece 12 sokaklık bir alanı kapsamaktadır.[6] Lefkoşa Türk Belediyesi Yeni Cami Mahallesi'ni sadece surların içindeki kısmı kapsar kabul ederken, surların dışındaki bölgeyi Çağlayan adı ile ayrı bir mahalle olarak düzenlenmiştir.[15] Güncel durum aşağıda özetlenmiştir:
| Alan | Nüfus 2011 |
% olarak |
|---|---|---|
| Yeni Jami within walls | 1663 | 52.2% |
| Çağlayan | 1307 | 41.0% |
| Yeni Jami (Cyprus government sector) | 215 | 6.8% |
| TOTAL | 3185 | 100% |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Census of Cyprus 2011". 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019.
- ^ a b Census organised by the Turkish Cypriots in the occupied area http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20ikinci_.pdf 6 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. retrieved October 2013
- ^ a b Coexistence in the Disappeared Mixed Neighbourhoods of Nicosia by Ahmet An (Paper read at the conference: Nicosia: The Last Divided Capital in Europe, organized by the London Metropolitan University on 20 June 2011)
- ^ 6th edition of the publication "Statistical Codes of Municipalities, Communities and Quarters of Cyprus" (publ. Statistical Service of Republic of Cyprus)
- ^ Toplam, detayları makale içinde görün
- ^ a b Municipality/Community, Quarter and Street Index published by Ministry of Information (CILIS_streets_022011)
- ^ a b "Quarters of Nicosia" (map) publ. by Dept of Lands and Surveys, Nicosia, Cyprus
- ^ Census of Cyprus, 1946
- ^ Order No. 397 published in Cyprus Gazette No. 1597, 4 Ağustos 1923
- ^ Lefkoşa maddesindeki haritaya bakın
- ^ Yeraltı Notları, 8 Ağustos 2004, Sevgül Uludağ ve http:// www.vogue.com/voguepedia/Hussein_Chalayan Kasım 2013'te erişildi.
- ^ a b Ahmet Gazioglu, The Turks in Cyprus - A Province of the Ottoman Empire, London, 1990
- ^ "A description of the historic monuments of Cyprus. Studies in the archaeology and architecture of the island" by George Jeffery, Nicosia 1918
- ^ a b Levkosia: The Capital Of Cyprus, by Louis Salvator (Yayım: 1881)
- ^ Mahallas,Nicosia Turkish Municipality http://www.lefkosabelediyesi.org/tr/index.php/lefkosa/resmi-kurumlar/muhtarl-klar 31 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ekim 2013'te erişilmiştir