Yeşilçam Westernleri
Yeşilçam Westernleri, 1960'ların başından 1970'lerin ortasına kadar Türkiye'de üretilmiş Western filmlerine verilen gayriresmî addır. "Türk kovboy filmleri" olarak da adlandırılabilirler.
İstanbul'un Beyoğlu semtinde bulunan Yeşilçam Sokağı bir zamanlar Türk sineması ile özdeşleşmiş olduğu için bu filmlere kısaca "Yeşilçam Westernleri" denmiştir. Bu film alt türü için Yeşilçam'ın Spagetti Western'leri tanımlaması da yapılabilir.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Konusu 19. ve 20. yüzyılda ABD'nin Vahşi Batı'sında geçen Western filmleri, Sessiz film döneminin ilk günlerinden itibaren büyük bir popülerlik kazanmış ve giderek sinemanın çok geniş bir türünü oluşturmuştur. Bu türe olan ilgi sadece bu filmlerin asıl olarak üretildiği ABD ile sınırlı kalmamış, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyada bu filmleri ithal eden tüm ülkelerde aynı ilgi ve iştahla kabul görmüştü.
Bu ilginin kaçınılmaz sonucu olarak bir süre sonra başta İtalya olmak üzere Avrupa ülkelerinde de benzer filmler çekilmeye başlamıştır. Bu konuda başı çeken İtalyanların ürettikleri kovboy filmlerine "Spagetti Western" adı verilmiştir. 1960 ve 1975 yılları arasında 600 kadar İtalyan Westerni üretildi. Başka ülkelerde de Westernler çekildi. Uzak Doğu'da çekilen "Oryantal Western"ler, Kanada'da çekilmiş "Northern"ler, SSCB'de çekilen "Ostern"ler bunlara birkaç örnektir.
Türkiye de bu furyada yerini almakta gecikmemiş ve İtalya'dakine benzer bir durum yine aynı yıllarda bu ülkede de yaşanmış, 1960'lı ve 1970'li yıllar boyunca hatırı sayılır miktarda Western filmi çekilmiştir. Türk sinemasının nicelik olarak en verimli olduğu, henüz televizyonun da devreye girmediği bir döneme denk geldiği için yılda yüzlerce filmin çekildiği bu yıllarda yaklaşık 50 kadar da kovboy filmi çekilmişti. Film yapım şirketlerinin ofislerinin orada konuşlanmış olması nedeniyle İstanbul'un Beyoğlu semtinde bulunan Yeşilçam Sokağı, o dönemde Türk sineması ile özdeşleşmişti. Bu nedenle bu avantür kovboy filmlerine gayriresmî olarak "Yeşilçam Westernleri" denmiştir. Bazen "Türk kovboy filmleri" veya Yeşilçam'ın "Spagetti Western"leri olarak da adlandırılmışlardır.
Bu yerli 'kovboy' filmlerinin ilki 1962 tarihli Nuri Akıncı filmi Beş Hikaye'dir. Filmde Parla Şenol, Efgan Efekan, Hulusi Kentmen gibi oyuncular rol almışlardı. 1967'de ise bir furyaya dönüşmüş ve 7 yıl boyunca 50 kadar Türk Western filmi çekilmişti. Tamer Yiğit, Cüneyt Arkın, Ayhan Işık, Yılmaz Güney, Kartal Tibet, Sadri Alışık, Öztürk Serengil, Yılmaz Köksal başta olmak üzere Yeşilçam'ın tüm ünlü oyuncuları bu westernlerde gözükmüşlerdi. Antikahramanları canlandıran bu oyuncuların karşısında gişe kaygılarıyla genelde mutlaka bir 'vamp' kadına rol verilmiştir. Çetin İnanç'ın yönettiği ve Yılmaz Köksal'ın başrolünü oynadığı 1970 yapımı Çeko filmi Anadolu'da gişe rekorları kırmıştı. Çoğu düşük bütçeli olan bu filmler genellikle 2 gün ilâ 2 hafta arasında çekiliyordu. Hatta bazen ikisi veya üçü iç içe aynı zamanda çekilip bitiyordu.
1970'li yıllarda İtalyan sinemacılar Türk İtalyan ortak yapımı bazı Westernlere de imza attılar. Bunlardan bir tanesi de Guido Zurli'nin yönettiği, başrollerinde İlker İnanoğlu, Cüneyt Arkın ve Pascale Petit'nin oynadığı 1973 yapımı Yumurcak Küçük Kovboy adlı filmdi. Dönemindeki diğer Türk filmlerinden çok daha fazla bir bütçeyle üretilen bu film Roma’daki Cinecittà stüdyolarında çekilmişti.[1]
Türk Westernleri listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Not: Ömer Faruk Sorak'ın 2009'da yönettiği, Cem Yılmaz, Ozan Güven, Demet Evgar, Zafer Algöz ve Özkan Uğur'un başrollerini paylaştıkları "Yahşi Batı" filmi bu listenin dışında tutulmuştur. Bir Western parodisi olan bu film çekildiği dönem ve karakteristikleri göz önüne alındığında "Yeşilçam Westerni" özelliği taşımamaktadır.
| Yıl | Film | Yönetmen | Oyuncular | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| 2009 | Yahşi Batı | Ömer Faruk Sorak | Cem Yılmaz, Ozan Güven, Demet Evgar, Zafer Algöz | Kategori dışı |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Küçük kovboy (1973)" (İngilizce). imdb.com. 13 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.
- ^ a b "Yeşilçam'ın kovboyları". milliyet.com.tr. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ^ "Devlerin İntikamı (1967)". radikal.com.tr. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ^ "Bir zamanlar Yeşilçam'da Türk westernler". maskeveyumruk. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ^ "Bir Yeşilçam'ın western filmleri". filmineral.com. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Türk Westernleri". Öteki Sinema. 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ^ "Türk westernleri sorgulaması". sinematurk.com. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ^ "Türk ve Western sorgusu" (İngilizce). IMDb. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2013.