İçeriğe atla

Yamurikuma

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Xingu Kadınlar dans ediyor

Yamurikuma, yerli Wauja halkının atalarının kadınlarını temsil eden bir kadın ruhudur. Wauja halkı Güney Amerika'da, Brezilya'nın Yukarı Xingu Nehri'nde yaşıyor. Wauja halkı yüzyıllar boyunca Yamurikuma'yı ritüeller, törenler ve geleneklerle kutladı.[1] Xingu köylerindeki şamanlar, kadınları özellikle kadın ruhu Yamurikuma ve ölen veya ölümcül hasta Xingu halkı için şarkı söyleme ve şarkı söyleme ritüelleri yapmaya çağırıyor. Bu topluluklardaki kadınların bir ritüeli yönetmesi için yapılan tek istisnalardan biridir. Yamurikuma ayrıca ruhun adını taşıyan bir festivalde de kutlanır. Bu festival Xingu Kabileleri tarafından düzenleniyor ve bu özel festival boyunca Xingu kadınları bir hafta boyunca kabilenin erkek rollerini üstleniyorlar.[1][2]

Cinsiyet rollerinin değişmesi sırasında, Xingu kadınları, dans ederken çıngırdayan tüylü şapkalar ve halhal süslerinden oluşan, erkeklere yönelik geleneksel kıyafetler giyerler. Kıyafetlerinin içeriğine örnek olarak çeşitli kuş türlerinden yapılmış başlıklar, Jaguar derisi ve takı olarak Jaguar pençeleri verilebilir. Yalnızca yüksek prestije sahip erkeklerin giydiği bu malzemelerin seçkin ve değerli olduğu düşünülüyor.[1]

Festival boyunca ayrıca halat çekme, yarış, yüzme, okçuluk, kütük gibi ağır nesneleri taşıma gibi çeşitli fiziksel aktivitelere de katılmaları bekleniyor. Genel olarak Yamurikuma festivalinde Xingu kadınları tarafından gerçekleştirilen en ünlü etkinlik huka-huka güreş maçlarıdır.[3]

Yamurikuma Ritüelleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şamanlar ruhlar arasındaki iletişimden sorumludur. Onları müzikle, şarkı söyleyerek ve dans ederek cezbederek iyileştirmek ve korumak için ritüeller gerçekleştirirler.[4] Bir Wauja yerlisi hasta olduğunda, şamanın teşhislerine göre şifa ritüeli gerçekleştirilir. Hastalığın, ruhların insan ruhuna bağlanması için açık bir kapı olduğuna ve insanın ruhunun bedeninden ayrılmasına neden olduğuna inanılır.[5] Ruhlar kötü olsun ya da olmasın, şaman esas olarak hastaya teşhis koymaktan ve/veya ruhu hastalarından ayırmak için ritüeli gerçekleştirmekten sorumludur, böylece ruhun bedenine yeniden bağlanabilmesi ve iyileşebilmesi sağlanır. Hastanın ailesi, bir şamanla birebir şifa ritüelinden vazgeçip, kendi topluluğundan yardım isteyerek farklı bir yola gidebilir. Alternatif olarak, bir grup halinde ritüeli birlikte gerçekleştirebilirler ve bunu halka açık bir tören haline getirebilirler. Aileler şamanlara deniz kabuğu, mücevher, şapka ve para gibi değerli eşyalarla ödeme yapabilir.[1]

Müzik ruhlarla iletişimin önemli bir kaynağıdır. Flüt, ritüeller sırasında müzik yaratmak için çalınan yaygın enstrümandır . [4] Yamurikuma'yı müzikle cezbederken, genellikle şamanın ulaştığı bir grup kadın tarafından gerçekleştirilir.[6] Bir hastanın teşhisleri arasında kadın ruhu Yamurikuma da yer aldığında, hasta kurbanını iyileştirmek için Yamurikuma ile iletişim kurmasına yardımcı olmak üzere kabiledeki bir grup kadını çağırır.[6] Ritüelin veya törenin yöntemine bağlı olarak erkekler bazen Yamurikuma ritüelini gerçekleştirebilirler.[7]

Bir köylü bir hastaya yardım ettiğinde, teşhis edilen ruhu kanalize ederek ve temsil ederek ruhları çıkarmak için ritüeli gerçekleştirir. Temsilciye içecek, tütün ve yiyecek sunarak ruhlar temsilci aracılığıyla bu sunulardan yararlanabilir ve hasta kişiyi terk edebilir.[2] Hastanın ruhundan ayrıldıktan sonra ruh, hasta ve ailesiyle iletişim kurmaya ve ayrılışlarını şarkı söyleyip dans ederek kutlamaya devam edecektir.

Yamurikuma Festivali

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cinsiyet değiştirme etkinlikleri boyunca kadınlar, Xingu erkeklerinin Yamurikuma festival haftası dışında her gün yerine getirdiği günlük sorumlulukları yerine getiriyor. Ev işlerinden atletik faaliyetlere ve gösterilere kadar her şey Xingu kadınları tarafından kutlanır, güçlü bireyler olarak temsil edilir ve Xingu yerli toplumunda takdir edilir.[5]

huka-huka güreşçileri

"Kindene" olarak da anılan Huka-huka, Xingu halkı arasında güreş uygulamasını ifade etmek için kullanılan daha yaygın bir terimdir.[5] Bu güreş maçları yaşamı, ölümü ve yeniden doğuşu kutlayan Kuarup törenleri için cenaze törenleri görevi görebilir. Ayrıca yılda bir kez Yamurikuma festivalinde Xingu kadınları tarafından uygulanmakta ve günümüze kadar uygulanmaya devam etmektedir.[3][5][6]

Bu güreş müsabakalarında rakipler karşı karşıya gelir ve bir jaguar gibi homurdanarak saat yönünde dönerler. Daha sonra yere diz çökerler, birbirlerinin elini sıkarlar ve güreşmeye başlarlar.[3][5]

Bu güreş müsabakaları bir dakikadan fazla sürmez. Kazananlar, rakibini kimin yerden kaldırdığına veya kimin onu yere sermeyi başardığına göre belirlenir.[2][5][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18][19]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d Ball, Christopher (2011). "As Spirits Speak: Interaction in Wauja Exoteric Ritual". Journal de la Société des américanistes. 97 (1): 87-117. doi:10.4000/jsa.11657. ISSN 0037-9174. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: free.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  2. ^ a b c Santos-Granero, Fernando (2009). The Occult Life of Things: Native Amazonian Theories of Materiality and Personhood. (De)Animalization of Objects: Food Offerings and Subjectivization of Masks and Flutes among the Wauja of Southern Amazonia. Tucson: University of Arizona Press. ss. 128-151. 
  3. ^ a b c Costa, Carlos Eduardo (30 Mayıs 2021). "Practices of looking, transformations in cheering: alliances and rivalries in upper xinguan wrestiling". Anuário Antropológico (İngilizce) (v.46 n.2): 254-270. doi:10.4000/aa.8343. ISSN 0102-4302. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: free.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  4. ^ a b Burst of Breath: Indigenous Ritual Wind Instruments in Lowland South America. University of Nebraska Press. 2011. doi:10.2307/j.ctt1df4gz7. ISBN 978-0-8032-2092-8. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2024. 
  5. ^ a b c d e f "Xingu Indians". www.amazon-indians.org. 6 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023. 
  6. ^ a b c Harvey, Penelope; Gow, Peter (1994). Sex and Violence: Issues in Representation and Experience (İngilizce). Psychology Press. ISBN 978-0-415-05734-9. 15 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2024. 
  7. ^ a b Ireland, Emilienne. "Village schools, power and new inequalities: effects of schools on Wauja local economy, political system, and domestic relationships". 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2023. 
  8. ^ Ball, Christopher (2011). "As Spirits Speak: Interaction in Wauja Exoteric Ritual". Journal de la Société des américanistes. 97 (1): 87-117. doi:10.4000/jsa.11657 Özgürce erişilebilir. ISSN 0037-9174. JSTOR 24606458. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2024. 
  9. ^ Costa, Carlos Eduardo (30 Mayıs 2021). "Practices of looking, transformations in cheering: alliances and rivalries in upper xinguan wrestiling". Anuário Antropológico (İngilizce) (v.46 n.2): 254-270. doi:10.4000/aa.8343 Özgürce erişilebilir. ISSN 0102-4302. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2024. 
  10. ^ Burst of Breath: Indigenous Ritual Wind Instruments in Lowland South America. University of Nebraska Press. 2011. doi:10.2307/j.ctt1df4gz7. ISBN 978-0-8032-2092-8. JSTOR j.ctt1df4gz7. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2024. 
  11. ^ "Xingu Indians". www.amazon-indians.org. 6 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023. 
  12. ^ Harvey, Penelope; Gow, Peter (1994). Sex and Violence: Issues in Representation and Experience (İngilizce). Psychology Press. ISBN 978-0-415-05734-9. 15 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2024. 
  13. ^ Ball, Christopher. “As Spirits Speak: Interaction in Wauja Exoteric Ritual.” Journal de La Société Des Américanistes, vol. 97, no. 1, 2011, pp. 87–117, https://www.jstor.org/stable/24606458 3 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  14. ^ Costa, Carlos Eduardo. “Practices of looking, transformations in cheering: Alliances and rivalries in Upper Xinguan wrestiling1.” Anuário Antropológico, vol. 46, no. 2, 2021, pp. 254–270, https://doi.org/10.4000/aa.8343.
  15. ^ Harvey, Penelope. “Ch.4 Ritual and the Origin of Sexuality in the Alto Xingu.” Sex and Violence: Issues in Representation and Experience, edited by Peter Gow, Routledge, New York, NY, 1994, pp. 90–96, https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=KGXezlZnjF8C&oi=fnd&pg=PA90&dq=Yamurikuma+festival&ots=BH1DC09Fvh&sig=RTcU7H0thpPrmhpikLy3TJVSREU#v=twopage&q&f=false 3 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Accessed 1 Oct. 2023.
  16. ^ Hill, Jonathan. “Kamayura Flute Music: A Study of Music as meta-communication.” Ethnomusicology, vol. 23, no. 3, 1979, pp. 417–432, JSTOR 850913.
  17. ^ Regitano, Aline, and Chloe Nahum-Claudel. “Feminist perspectives in Indigenous Amazonia.” Cardenos de Campo (San Paolo, Online), vol. 30, no. 2, 2021, pp. 1–23, DOI:10.11606/issn.2316-9133.v30i2pe193718
  18. ^ Santos-Granero, Fernando. “5 The (De)Animalization of Objects: Food Offerings and Subjectivization of Masks and Flutes among the Wauja of Southern Amazonia.” The Occult Life of Things: Native Amazonian Theories of Materiality and Personhood, University of Arizona Press, Tucson, 2009, pp. 128–151.
  19. ^ Stang, Carla. “Ch.4 Experience of Mehinaku Experience.” A Walk to the River in Amazonia: Ordinary Reality for the Mehinaku Indians, Berghahn Books, New York, 2012, pp. 125–150, https://www.jstor.org/stable/j.ctt9qd5ch.13. Accessed 27 Sept. 2023

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yamurikuma&oldid=34238376" sayfasından alınmıştır