Wojciech Rychlewicz
 | |
| Doğum tarihi ve yeri | 24 Haziran 1903 Mielnikowce |
|---|---|
| Ölüm tarihi ve yeri | 8 Aralık 1964 Londra |
| Polonya Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosu | |
| Görev süresi | 1 Nisan 1939 - 1 Nisan 1941 |
| Ödüller | |
| Gümüş Liyakat Haçı Nişanı | |
Wojciech Rychlewicz (24 Haziran 1903, Podolya, Mielnikowce yakınlarındaki Niemirów'de doğdu, 8 Aralık 1964'te Londra'da öldü) - Polonyalı diplomat, konsolosluk memuru, 1938-1941 yıllarında Polonya Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu misyon şefi. II.Dünya Savaşı sırasında, Polonyalı Yahudilerin çoğunun Filistin ve Amerika'ya seyahat etmesine olanak tanıyan belgelerin çıkarılması operasyonuna dahil oldu.[1]
Özgeçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Aile ve eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Toprak sahibi bir soylu ailede Pobóg sülalesinden Józef Kazimierz Rychlewicz'in (1864–1933) ve Gozdawa - Reutt sülalesinden Helena’nın oğlu olarak dünyaya geldi. Riga Teknoloji Üniversitesi Kimya Fakültesi mezunu olan babası, Podolya vilayetinde Czerwiński'lere ait Mielnikowce mülkünün kiracısıydı. İkinci Polonya Cumhuriyeti'nde ise Vilnius Emlak Bankası Değerleme Komitesi başkanlığı yaptı. Büyük büyükannesi Maryla Wereszczakówna idi.[2]
17 yaşında Polonya-Bolşevik savaşına katıldı. 1920'de lise diplomasını aldığı Vilnius'a yerleşti. 1924–1926'da Varşova Teknoloji Üniversitesi'nde su mühendisliği ve ardından 1926–1931'de Ekonomi Yüksekokulu'nda okudu. 1924'ten itibaren üyesi olduğu Arkonia Akademi Birliği'ne 1928–1930 yıllarında başkanlık yaptı.[3]
Diplomatik kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]Mezun olduktan sonra Polonya diplomatik hizmetine katıldı. 1 Mart 1936'da göreve başladığı Polonya Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu'nda 1 Temmuz 1937'de kültür ataşesi oldu ve ardından 1 Nisan 1939'dan 1 Nisan 1941'e kadar Konsolosluk misyon şefi olarak görev yaptı.[4] Haziran 1938'de devlet hizmetindeki başarılarından dolayı Gümüş Liyakat Haçı[5] ile ödüllendirildi. Eylül 1939'da Bank Polski'ye ait 75 ton altının Romanya ve Türkiye üzerinden Fransa'ya transferinde yer aldı (organize edenler: Ignacy Matuszewski ve Henryk Floyar-Rajchman ) .[6]
En önemli eylemi ise İstanbul'daki konsolosluğu yönetirken, binlerce Polonyalı Yahudiye Polonyalı Katolik olduklarına dair sahte sertifikalar vermek oldu. Bu onların Filistin'e ve birkaç Kuzey ve Güney Amerika ülkesine seyahat etmelerini sağladı. Sertifikalar konsolos Rychlewicz tarafından ücretsiz olarak verildi ve Sürgündeki Polonya Hükümeti tüm bu çalışmalar hakkında bilgilendirildi.[1]
Rychlewicz, 1942 yılında Filistin'deki Anders Ordusu'na katılarak İtalya'ya kadar ilerlediği bir dizi savaşın ardından Polonyalı mültecilerle ilgilendiği Avusturya'da teğmen rütbesiyle hizmetini sonlandırdı. 1946'dan sonra karısıyla birlikte otelcilik sektöründe çalıştığı Londra'ya taşındı. Burada Sheen Mezarlığı'na[3] gömüldü .
Görüşler
[değiştir | kaynağı değiştir]1931–1939'da Dışişleri Bakanlığı Personel Dairesi Başkanı Wiktor Drymmer'e göre: “Konsolos Wojciech Rychlewicz kabul ettiğim ilk stajyerlerden biriydi ve sonrasından bağımsız bir konsolosluk görevine atandı. Polonya'nın Yurtdışı Teşkilatının örnek bir memuruydu. İstanbul'daki çalışmalarını örnek olarak görüyorum: konsolosluğa gelenlere karşı örnek tutumu, harika iş organizasyonu, sakinliği ve çalışkanlığı. Bu arada, göçmenlerin bakımında son derece yardımcı olan cesur hayat arkadaşı Bayan Rychlewicz'in de hakkını yememek lazım”.[7]
Felicjan Sławoj Składkowski ise onun İstanbul'da bulunduğu 1940 ortaları dönemi değerlendirirken şunları yazdı: “Konsolos Rychlewicz, Albay Machalski, Şef Kunicki ve çalışanları benim nazarımda harika bir iş çıkardılar. Her şeyden önce, büyük zorluklara rağmen çok sayıda Polonyalıyı güvenli yerlere taşıdılar ”.[8]
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Beck, Eldad (11 Aralık 2020). "Konsul-Ratownik. Wojciech Rychlewicz „oszukał" systemy migracyjne i umożliwił Żydom wyjazd do obu Ameryk oraz Palestyny". Gazeta Prawna. 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ L. Podhorski-Okołów, Realia mickiewiczowskie. Wpadam do Soplicowa, Warszawa 1954, s. 46
- ^ a b "Archiwum Korporacyjne". 9 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020.
- ^ Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej: Grudzień 1941-Sierpień 1942, Warszawa 1994, s. 159
- ^ "Zarządzenie 590" (PDF). Monitor Polski nr 257. 9 Kasım 1938. 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2020.
- ^ W. Rojek, Odyseja skarbu Rzeczypospolitej: losy złota Banku Polskiego 1939–1950, Kraków 2000, s. 46, 57
- ^ W. T. Drymmer, Wspomnienia, „Zeszyty Historyczne”, z. 31, 1975
- ^ F. Sławoj-Składkowski, Internowanie w Turcji, „Kultura”, nr 6, 1960, s. 117
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beck, Eldad (11 Aralık 2020). "The Angel from Istanbul". ISrael Hayom. 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020.
- Beck, Eldad (11 Aralık 2020). "Konsul-Ratownik.Wojciech Rychlewicz „oszukał" systemy migracyjne i umożliwił Żydom wyjazd do obu Ameryk oraz Palestyny". Gazeta Prawna. 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020.
- Bogdański, Robert (11 Aralık 2020). "„Ładoś ze Stambułu".Odkrywamy nieznanego sprawiedliwego". Wszystko Co Najważniejsze. 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020.
- "Polonya'nın İstanbul arşivinden tarihi belge". Turkish Forum. 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- "İstanbul'da görevli Polonyalı diplomat, yüzlerce Yahudi'yi Holokost'tan kurtardı". Şalom Gazetesi. 26 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
