İçeriğe atla

Virchow üçlüsü

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Virchow üçlüsü
Virchow üçlüsü
Ayırıcı tanıTromboz

Virchow üçlüsü veya Virchow triadı, tromboza katkıda bulunduğu düşünülen üç geniş faktör kategorisini tanımlar:[1]

Adını ünlü Alman doktor Rudolf Virchow'dan (1821-1902) almıştır. Ancak Virchow üçlüsünü oluşturan unsurlar Virchow tarafından önerilmemiştir. Virchow venöz trombozun patogenezini tanımlamak için bir üçlü de önermemiştir. Aslında, Virchow'un ölümünden onlarca yıl sonra trombozun kan akışındaki değişiklikler, vasküler endotel hasarı veya kan yapısındaki değişikliklerin bir sonucu olduğunu öne süren bir fikir birliğine varılmıştır. Yine de emboliye yol açan faktörlere ilişkin modern anlayış Virchow tarafından yapılan tanımlamaya benzemektedir. Virchow üçlüsü, tromboza katkıda bulunanları anlamada hem klinisyenler hem de patologlar için yararlı bir kavram olmaya devam etmektedir.[2]

Üçlü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Üçlü, üç bileşenden oluşmaktadır:

Virchow'un[3] Modern Notlar
Kesintili kan akışı ile ilgili fenomeni Staz[4] İlk kategori olan normal kan akışındaki değişiklikler çeşitli durumları ifade eder. Bunlar arasında venöz staz, uzun cerrahi operasyonlar, uzun süreli hareketsizlik (uzun bir uçak veya araba yolculuğu sırasında, hastanede yatarken yatağa bağlı kalma) ve varisli damarlar yer almaktadır. Virchow'un versiyonu ile modern versiyonun eşdeğerliği tartışmalıdır.[5]
Damar ve çevresinde tahriş ile ilişkili fenomeni Endotel hasarı veya damar duvarı hasarı İkinci kategori olan endotel hasarı ve/veya travması, damar delinmelerini ve kayma gerilmesi veya hipertansiyondan kaynaklanan hasarları içerir. Bu kategori yüzey olayları ve bakteriler, yabancı madde parçaları, implantların veya tıbbi cihazların biyomateryalleri, aktive trombositlerin membranları ve kronik inflamasyondaki monositlerin membranları gibi prokoagülan yüzeylerle temas tarafından yönetilir.
Kan pıhtılaşması fenomeni Hiperkoagülabilite Son kategori olan kan yapısındaki değişiklikler,[6] hiperviskozite, pıhtılaşma faktörü V Leiden mutasyonu, pıhtılaşma faktörü II G2021A mutasyonu, antitrombin III eksikliği, protein C veya S eksikliği, nefrotik sendrom, ciddi travma veya yanık sonrası değişiklikler, kanser, geç gebelik ve doğum, ırk, ileri yaş, sigara kullanımı, hormonal kontraseptifler ve obezite gibi çok sayıda olası risk faktörüne sahiptir. Tüm bu risk faktörleri hiperkoagülabilite (kanın aşırı kolay pıhtılaşması) adı verilen duruma neden olabilir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Virchow'un Üçlüsü" teriminin kökeni tarihsel olarak ilgi çekicidir ve son yıllarda yeniden yorumlanmıştır.[7] Hem Virchow'un hem de modern üçlü trombozu tanımlarken, önceki üçlü "trombozun sonuçları", modern üçlü ise "trombozun nedenleri" olarak nitelendirilmiştir.[8]

Rudolf Virchow, pulmoner embolinin etiyolojisini, özellikle ekstremitelerdeki venlerde oluşan pıhtıların yerinden oynayarak pulmoner vaskülatüre geçmesi şeklinde açıklamıştır. Tanımını 1856 yılında yayınlamıştır.[9] Pulmoner emboliyi çevreleyen patofizyolojiyi detaylandırırken, venöz tromboza katkıda bulunduğu bilinen faktörlerin çoğuna atıfta bulundu. Bu faktörler tıp literatüründe daha önce başkaları tarafından belirlenmiş olsa da[10][11] belirsiz nedenlerden dolayı Virchow üçlüsü olarak bilinmeye başlandı. Bu eponim, Virchow'un ölümünden çok sonrasına kadar literatürde ortaya çıkmamıştır. İfadenin ilk kullanımına ilişkin bir tahmin, 1950'lerin başlarına tarihlenmektedir.[3]

Üçlü kavramı genellikle Virchow'a atfedilse de Virchow tanımlamasına endotelyal hasarı dahil etmemiştir.[12] Bu durum, Virchow'un pulmoner arter trombozu gelişiminde lokal travmanın birincil öneme sahip olduğunu düşünen Jean Cruveilhier ile yaşadığı bir anlaşmazlığa bağlanmıştır.[13][14]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ April Wang Armstrong; David E. Golan; Armen H. Tashjian; Ehrin Armstrong (2008). Principles of pharmacology: the pathophysiologic basis of drug therapy. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. s. 396. ISBN 978-0-7817-8355-2. 
  2. ^ Bagot CN, Arya R (October 2008). "Virchow and his triad: a question of attribution". Br. J. Haematol. 143 (2). ss. 180-190. doi:10.1111/j.1365-2141.2008.07323.x. PMID 18783400. 
  3. ^ a b Malone, P. Colm, Agutter, Paul S. (2008). The Aetiology of Deep Venous Thrombosis: A Critical, Historical and Epistemological Survey. Paris: Springer. s. 84. ISBN 978-1-4020-6649-8. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021. 
  4. ^ Lowe GD (2003). "Virchow's triad revisited: abnormal flow". Pathophysiol. Haemost. Thromb. 33 (5–6). ss. 455-457. doi:10.1159/000083845. PMID 15692260. 
  5. ^ "Further reflections on Virchow's triad". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2009 – Free Online Library vasıtasıyla. 
  6. ^ Chung I, Lip GY (2003). "Virchow's triad revisited: blood constituents". Pathophysiol. Haemost. Thromb. 33 (5–6). ss. 449-454. doi:10.1159/000083844. PMID 15692259. 
  7. ^ Dickson, B.C. (2004). "Venous thrombosis: on the history of Virchow's triad" (PDF). University of Toronto Medical Journal. Cilt 81. ss. 166-171. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2012. 
  8. ^ "Response: further reflections on Virchow's Triad". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2009 – Free Online Library vasıtasıyla. 
  9. ^ Virchow, R. (1856). "Thrombose und Embolie. Gefässentzündung und septische Infektion". Gesammelte Abhandlungen zur wissenschaftlichen Medicin (Almanca). Frankfurt am Main: Von Meidinger & Sohn. ss. 219-226. Matzdorff AC, Bell WR (1998). Thrombosis and embolie (1846–1856). Canton, Massachusetts: Science History Publications. ISBN 0-88135-113-X. 
  10. ^ "Virchow's triad?". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2009 – Free Online Library vasıtasıyla. 
  11. ^ Wiseman R. Several Chirurgical Treatises. (2nd ed.) London, Norton and Macock, 1686, pp. 64–66.
  12. ^ synd/1223 ; ("İsmini Kimden Aldı" websitesi) Whonamedit?
  13. ^ "Virchow's triad revisited". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2009 – Free Online Library vasıtasıyla. 
  14. ^ Aschoff L. Thrombosis, in Lectures on Pathology. New York, Paul B. Hoeber, Inc., 1924, pp 253–278.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Virchow_üçlüsü&oldid=30853828" sayfasından alınmıştır