Vikipedi:Koruma politikası

Tam koruma

Yarı koruma

Oluşturma koruması

Taşıma koruması

Yükleme koruması

Koruma politikası, Vikipedi'deki koruma türlerini anlatan ve bir sayfanın hangi şartlarda korumaya alınabileceğini açıklayan bir yönergedir. Hizmetliler bir sayfayı korumaya alarak, sayfa üzerinde değişiklik yapılmasını ya da sayfanın başka bir yere taşınmasını önleyebilir veya bir sayfadaki korumayı kaldırabilir. Korumaların süresiz olması ya da belirli bir süre sonunda kaldırılması mümkündür. Vikipedi'deki koruma türleri şunlardır:

• Tam koruma, hizmetliler dışındaki tüm kullanıcıların değişiklik yapmasını önlemektedir. Tam korumaya alınan dosyaların üzerine yeni dosya yüklenmesi de mümkün olmamaktadır.
• Yarı koruma, otomatik onaylanmış kullanıcılar haricindeki kullanıcı hesap sahiplerinin ve anonim kullanıcıların değişiklik yapmasını önlemektedir.
• Oluşturma koruması, (genellikle daha önce silinen) bir sayfanın yeniden oluşturulmasını önlemektedir.
• Taşıma koruması, sayfanın taşınmasını önlemektedir.
• Yükleme koruması, dosyaların üzerine başka bir dosya yüklenmesini önlemektedir. Ancak bu korumayla sayfa üzerinde normal değişiklik yapılmasına yönelik bir koruma söz konusu olmamaktadır.

Tüm sayfa koruma ve koruma kaldırma talepleri, Vikipedi:Sayfa koruma talepleri sayfasına eklenmektedir ve hizmetliler tarafından değerlendirilmektedir. Korumaya alınmış bir sayfada yapılacak değişiklikler, ilgili tartışma sayfasında belirtilmeli ve sadece itiraz oluşturmayacak nitelikte olmaları ve konuyla ilgili bir fikir birliği bulunması halinde gerçekleştirilmelidir.

Wikimedia Vakfı yetkililerinin hukuki önlemler nedeniyle uygulayacakları özel korumalar (aşağıya bakınız) haricinde, sayfanın korumaya alınma nedeni geçerliliğini yitirmişse, makul bir süre geride kalmışsa ya da korumanın sürmesi konusunda bir fikir birliği yoksa, sayfadaki korumanın hizmetliler tarafından kaldırılması mümkündür. Koruma uygulama ve koruma kaldırma işlemlerinin kayıtları Özel:Kayıt/protect sayfasında yer almaktadır.

Tam koruma

Tam korumaya alınmış bir sayfa, sadece hizmetliler ve teknisyenler tarafından değiştirilebilir. Koruma, belirli bir süre (örneğin 7 veya 14 gün) ya da süresiz olarak uygulanabilir. Korunan bir sayfada, "değiştir" sekmesinin yerine "kaynağı gör" sekmesi gelmekte, bu durumda kullanıcılar sayfanın viki metnini görebilmekte ve kopyalayabilmektedir (ancak değiştirememektedir). Hizmetlilerde ise "değiştir" sekmesi yerini koruyacak, ancak düzenleme yapılanın arka planı soluk bir kırmızı renge sahip olacak, sayfanın üzerinde de bir uyarı yer alacaktır.

Tam korumaya alınmış bir sayfa üzerinde gerçekleştirilecek her türlü değişiklik, tartışma sayfasında ya da tartışmanın başlatıldığı diğer uygun bir sayfada teklif edilmelidir. Fikir birliği sağlanması ya da değişikliğin itiraz doğuracak bir değişiklik olmaması halinde, herhangi bir hizmetlinin koruma altındaki sayfada gerekli değişiklikleri gerçekleştirmesi mümkündür.

Tüm talepler, Vikipedi:Sayfa koruma talepleri sayfasına eklenmektedir.

İçerik anlaşmazlıkları

Değişiklik savaşı yaşanan sayfalarda geçici olarak uygulanacak bir tam koruma, tarafların değişikliklerini fikir birliğine varabilecekleri tartışma sayfasında tartışmaya açmaya yöneltmektedir. Kullanıcıların ısrarlı değişiklik savaşlarının engelleme ile çözülmesi daha etkili olabilmektedir, zira bu yöntemle diğer kullanıcıların sayfada normal şekilde değişiklik yapmaları da önlenmektedir.

Bir içerik anlaşmazlığı nedeniyle sayfa korumaya alınırken, hizmetliler mevcut sürümü vandalizm, telif hakkı ihlalleri ve yaşayan insanların biyografileri gibi içerik politikalarının bariz şekilde ihlal edilmesi nedeniyle korumaya almaktadır. En yeni sürümün korumaya alınması bazen kötü niyetli olarak değişiklik yapanları ödüllendirme anlamına gelebileceği için, hizmetlilerin değişiklik savaşının başlangıcından önceki eski bir sürümü geri getirerek korumayı bu sürüme uygulamaları mümkündür. İçerik anlaşmazlıkları nedeniyle korumaya alınan sayfalar, üzerinde fikir birliği bulunan ya da itiraza neden olmayacak nitelikte olan değişikliklerin yapılması haricinde değiştirilmemelidir (yukarıya bakınız).

Hizmetliler, bir içerik tartışmasında ifade ettikleri görüşleri destekleyen bir sürümü korumaya almaktan kesinlikle kaçınmalı ve bu tür bir işlemi diğer hizmetlilere bırakmalıdır.

Vandalizm

Maddelere önceden tam koruma konması, Vikipedi'nin açık yapısına aykırıdır. Bir maddeye çok sayıda otomatik onaylanmış kullanıcının vandalizm saldırısı uygulaması halinde, kısa süreli tam koruma uygulanabilir. Sürekli vandalizm ya da yüksek trafiğe sahip sayfalarda gelecekte gerçekleşecek vandalizm ihtimali, tam koruma için nadiren geçerli bir gerekçe teşkil etmektedir. Ağır vandalizm tehdidi altındaki maddelerde (örnek: çok ünlü devlet başkanları ve politikacılar) yarı koruma uygulanması mümkündür.

Vakıf korumaları

Ofis işlemleri sayfasında da ortaya konduğu üzere, Wikimedia Vakfı personelinin telif hakkı ya da iftira gibi sorunlara hızlı müdahale edilebilmesi için sayfaları korumaya alması mümkündür. Bu işlemler, topluluğun fikir birliğine göre önceliğe sahiptir. Hizmetliler, Wikimedia Vakfı personelinin izni olmadan bu sayfalarda değişiklik yapmaktan ya da korumayı kaldırmaktan kesinlikle kaçınmalıdır.

Yarı koruma

Yarı koruma, anonim kullanıcıların (IP adresleri) ve otomatik onaylanmış olmayan (hesabını alalı 4 gün geçmemiş ve 10'dan fazla değişiklik yapmamış kullanıcılar) ya da onaylanmış olmayan kayıtlı kullanıcıların sayfada değişiklik yapmasını önlemektedir. Bu kullanıcıların değişiklik isteklerini ilgili tartışma sayfalarında belirtmeleri gerekmektedir.

Hizmetlilerin ağır ve sürekli vandalizm ya da yaşayan insanların biyografileri ve tarafsız bakış açısı gibi içerik politikalarının ihlaline konu olan sayfalarda sürekli yarı koruma uygulaması mümkündür. Yarı koruma, henüz gerçekleşmemiş vandalizme karşı önlem olmamalı ya da tek amacı anonim ve yeni kayıt olmuş kullanıcıların değişikliğini önlemek olmamalıdır.

Ek olarak, hizmetlilerin aşağıdaki türdeki sayfaları geçici yarı korumaya alması mümkündür:

• Tek tek engelleme uygulamanın işlevsiz olduğu, önemli, ancak geçici vandalizm durumları (örneğin medya ilgisi nedeniyle).
• Tüm tarafların anonim ya da yeni kullanıcı olduğu değişiklik savaşı durumları (aksi durumda tam koruma uygulamasına gidilmelidir). Otomatik onaylanmış kullanıcılar da yaşanan değişiklik savaşına dahil olduğunda, bu durum geçerliliğini yitirmektedir.
• Kötü niyetli değişikliklerin sık olarak gerçekleştirildiği tartışma sayfaları. Bu tür bir koruma çok kısıtlı tutulmalıdır, zira anonim ve yeni kayıt olan kullanıcıların tartışmalara katılmasını önlemektedir.
• Sürekli olarak uygunsuz değişiklikler için kullanılan engellenmiş IP adreslerinin mesaj sayfaları. Koruma, verilen engelden daha uzun süreli olmamalıdır.

Haftanın seçkin maddesi, Anasayfa dahilinde kullanıldığı için ciddi durumlarda yarı korumaya alınmaktadır.

Süresiz koruma

MediaWiki yazılımının bazı bölümleri, sürekli olarak korumaya alınmıştır. Site arayüzünün bileşenlerini içeren MediaWiki isim alanı tam koruma altındadır ve hizmetlilerin bu korumayı kaldırması mümkün değildir. Ayrıca kullanıcıların özel CSS ve JavaScript betik sayfaları da (örnek: Kullanıcı:Örnek/monobook.css ve Kullanıcı:Örnek/monobook.js) otomatik olarak tam korumadadır. Sadece ilgili kullanıcı adının sahibi ve hizmetlilerin bu sayfalar üzerinde değişiklik yapması mümkündür. İlgili bir MediaWiki görünümü olsun ya da olmasın, söz konusu koruma .css ve .js uzantılı tüm sayfalar için geçerlidir. Hizmetliler, uygunsuz bir şekilde kullanılan bir kullanıcı betiğini çıkarmak gibi amaçlarla bu sayfalarda değişiklik yapabilir.

Bu standart korumalara ek olarak, aşağıdaki sayfalar da genellikle süresiz korumaya alınmaktadır:

• Aşırı oranda görünürlüğe sahip sayfalar (örnek: Anasayfa veya Dosya:Wiki.png (logoyu belirleyen dosya)).
• Telif hakkı ya da hukuki gerekçelerle değişiklik yapılmaması gereken sayfalar. Örnek: Vikipedi:Genel sorumluluk reddi ve Vikipedi:Telif hakları.

Oluşturma koruması

Hizmetliler, koruma arabirimi üzerinden bir sayfanın oluşturulmasını önleme imkanına sahiptir. Silinmesine rağmen ısrarla oluşturulan sayfalar için yararlı olan bu korumada büyük-küçük harf farkı gözetilmemektedir. Bu korumanın uygulandığı sayfaların listesi korunan başlıklar sayfasından görülebilir.

Yeni madde başlıklarının önceden korumaya alınması başlık kara listesi sistemi ile gerçekleştirilmekte ve böylelikle kurallı ifade ve alt dizi desteğiyle daha esnek bir koruma sağlanmaktadır.

Taşıma koruması

Taşıma korumasına alınan sayfalar, hizmetliler dışında herhangi bir kullanıcı tarafından başka bir isme taşınamaz. Taşıma koruması, genellikle aşağıdaki durumlarda kullanılmaktadır:

• Sürekli olarak sayfa taşıma vandalizmine konu olan sayfalar.
• Sayfa ismi anlaşmazlığının geçerli olduğu sayfalar.
• Taşınması için hiçbir neden olmayan yüksek trafiğe sahip sayfalar (örnek: Vikipedi:Seçkin içerik).

Tam korumaya alınmış sayfalar, aynı zamanda taşıma koruması altındadır.

Tam korumada olduğu gibi, hizmetliler bir ismi diğerine tercih etmekten kaçınmalı ve uygulanan koruma mevcut ismin desteklenmesi olarak yorumlanmamalıdır. Bu durumun istisnası, sayfa taşıma vandalizmi nedeniyle korumaya alınan sayfalardır.

Yükleme koruması

Yükleme korumasına alınmış dosyaların yerine, hizmetliler dışındaki kullanıcıların yeni dosya yüklemesi mümkün değildir. Yükleme koruması bir hizmetli tarafından aşağıdaki durumlarda koyulabilir:

• Sürekli yükleme vandalizmine uğrayan dosyalar.
• Kullanıcılar arasındaki bir anlaşmazlığa konu olan dosyalar.
• Arayüzde kullanılan ya da anasayfada görüntülenen dosyalar gibi, değiştirilmemesi gereken dosyalar.

Tam korumada olduğu gibi, hizmetlilerin bir dosyayı diğerine tercih etmekten kaçınması ve uygulanan korumanın mevcut dosya sürümünün desteklenmesi olarak yorumlanmaması gerekmektedir. Bu durumun istisnası, yükleme vandalizmi nedeniyle dosyaların korumaya alınmış olmasıdır.

Şablonlar

Şablonlar da koruma söz konusu olduğunda diğer sayfalar gibidir ve özel bir neden olmadığı sürece korumaya alınmaları söz konusu değildir. Genellikle birçok sayfada kullanılan şablonlar korumaya alınmaktadır. Koruma, trafik seviyesi, içerik ve diğer faktörlere bağlı olarak yarı ya da tam koruma olabilir. Bu nedenle kullanıcıların şablonlar üzerinde çalışırken otomatik olarak bir koruma şablonu eklemekten kaçınmaları gerekir.

Koruma şablonunun, şablonun kendi sayfası yerine belgeleme sayfasına (varsa) konması tercih edilmektedir.

Kademeli koruma

Kademeli koruma, bir sayfayı tam korumaya almakta ve tam korumayı bu korumaya alınan sayfada direkt veya dolaylı olarak görüntülenen tüm sayfalara da otomatik olarak uygulamaktadır. Türkçe Vikipedi'de barındırılan dosya ve şablonlar söz konusu kapsama dahildir. Wikimedia Commons üzerinde barındırılan dosyalar kademeli koruma kapsamına dahil olmamaktadır. Bu sayfaların ya Commons üzerinden korumaya alınması ya da geçici olarak Türkçe Vikipedi'ye yüklenip burada korumaya alınması gerekmektedir.

Kademeli koruma, sadece Anasayfa gibi aşırı trafiğe sahip sayfalarda vandalizmi önlemek için kullanılmaktadır.

Kademeli koruma, sadece tam korumaya alınan sayfalarda geçerli olan bir seçenektir ve bir güvenlik problemi nedeniyle yarı korumalı sayfalarda devre dışı bırakılmıştır. Daha fazla bilgi için hata raporuna bakabilirsiniz.

Kademeli koruma anında geçerli olan bir işlem değildir ve etkili olması için birkaç saat geçmesi gerekebilir. Daha fazla bilgi için hata raporuna bakabilirsiniz.

Koruma şablonları

Aşağıdaki şablonlar, sayfanın korumada olduğunu belirtmek için sayfanın en üstüne (korunan şablonlar için noinclude etiketi ile sayfanın en altına ekleme yapılması tercih edilir) eklenmektedir:

Ayrıca bakınız

• Koruma altındaki sayfa metni
• Koruma altındaki sayfalar
• Korunan başlıklar
• Vikipedi:Sayfa koruma talepleri