VI. Henry, Bölüm 1

VI. Henry, Bölüm 1
*The First Part of Henry the Sixth*
VI. Henry, Bölüm 1; The First Part of Henry the Sixth
The First Part of Henry the Sixth
	1623 "birinci folyo" baskısında "The First Part of Henry the Sixth" oyunu baş sayfası
Yazar	William Shakespeare
İlk gösterim	1592
Ülke	İngiltere
Orijinal dil	İngilizce
Tür	Tarihsel oyun

VI. Henry Bölüm 1 (İngilizce özgün adı: The First Part of Henry the Sixth), İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yaklaşık olarak 1588-1590’da yazılmış olduğu kabul edilen tarihsel bir oyundur. Bu oyun üç bölüm olan VI. Henry oyunları (VI. Henry, Bölüm 1, VI. Henry, Bölüm 2 ve VI. Henry, Bölüm 3) ile birlikte III. Richard oyunlarından oluşan Shakespeare'in tarihi oyunlar dörtlemesinin birincisidir.

Kaynaklar ve yapımlanması

Shakespeare'in tarihsel oyunlarının hemen hepsinde olduğu gibi bu oyunun birinci kaynağı 1587de basılan "Raphael Holinshed"'in Tarih kitabının ikinci edisyonudur. Bu eserde ele alınan tarihî gerçekler için kaynak ise Edward Hall'un "The Union of the Two Illustrious Families of Lancaster and York" adlı eseridir. Shakespeare'in Samuel Daniel'in İngiliz "Güller Savaşı" adı verilen sivil harp hakkındaki şiirler kitabını da bilip kullandığı iddia edilmektedir.

VI Henry Bölüm 1 Shakespeare'in yazarlık kariyerinin en başında yazdığı oyunlardan biri olduğu genel olarak kabul edilmekle beraber ne zaman hazırladığı tartışma konusudur. Tipik olarak bu tarih 1588-1590 olarak tespit edilmiştir. Bu eserin üç kısımlık bir VI. Henry serisinin ilk hazırlanan eseri mi yoksa daha önce hazırlanmış olan bir ikili esere sonradan daha önce ortaya çıkmış olayları açıklayan bir ek olarak mı hazırladığı da tartışma konusu olup son zamanlarda sonradan daha önce yazılan iki esere ek olma alternatifi tercih edilir olmuştur.

Bazı yazarlar bu eserin yazış stili bakımından Shakespeare'in tek başına yazmadığını ve başka üç veya daha fazla sayıda oyun yazarın da eldeki esere katkı yaptığını iddia ederler. Bunun aksini düşünenler, bu eserini çok yazarlı olup değersizliği fikrinin 18. ve 19. yüzyıllarda Fransız halk kahramanı olan Jeanne d'Arc'ı beğenmeyen İngiliz kritikler tarafından ortaya atıldığını iddia etmektedirler.

Karakterler

VI. Henry. İngiltere kralı
Gloucester Dükü, Kralın amcası ve Taht Naibi(Humphrey, Gloucester Dükü)
Bedford Dükü, Kralın amcası ve Fransa veliahti (John, Bedford Dükü)
Exeter Dükü, Kralın buyuk-amcası (Thomas Beaufort, Exeter Dükü)
Winchester Başpiskoposu, Kralın büyük-amcası (Henry Kardinal Beaufort)
Somerset Dükü, Kralın büyük-amcası (Edmund Beaufort, 2. Somerset Dükü)
Richard Plantagenet, Kralın kuzeni; sonradan York Dükü(Richard Plantagenet, York Dükü)
Warwick Kontu (Richard de Beauchamp, 13. Warwick Kontu ile Richard Neville, 16inci Warwick Kontu bileşimi)
Salisbury Kontu (Thomas Montagu, 4. Salisbury Kontu)
Suffolk Kontu (William de la Pole, 4. Suffolk Kontu, sonra 1. Suffolk Dükü)
Lord Talbot, sonra Shrewsbury Kontu(John Talbot, 1. Earl of Shrewsbury Kontu)
John Talbot, oğlu (John Talbot, 1. Lisle Vikontu)
Edmund Mortimer, March (Sınır) Kontu (Edmund Mortimer, 5. March Kontu)
Sir John Fastolfe
Sir William Lucy
Sir William Glansdale
Sir Thomas Gargrave
Londra Şehri Belediye Başkanı
Woodville, Londra Kulesi komutanı
Vernon, Beyaz Gül veya York kliği üyesi
Basset, Kırmızı Gül veya Lancaster kliği üyesi
Hukukçu
Mortimer'in vardiyanı
Charles, Fransa Veliahtı ve sonra Fransa Kralı (VII. Charles)
Reignier, Anju Dükü ve kitaben Napoli Kralı (Napoli'li I. René)
Burgundi Dükü (III. Philip, Burgundi Dükü)
Alencon Duku(Alencon'lu II. John)
Orleans'in Gayrimeşru oğlu (Jean de Dunois)
Paris Valisi
Orleans'ın Baş Topçusu ve oğlu
Bordeaux'daki Fransız Güçleri Generali
Fransız Çavuş
Hamal
Çoban, Joan de Pucelle'in babası
Margaret, Reignier'in kızı, sonra King Henry ile evlenir (Anju'lu Margaret)
Auvergne Kontesi
Joan la Pucelle (Jandark)
Jandark'a görünen şeytanlar
Lordlar, hizmetkarlar, korumalar, teşrifatcılar, vb.

Konusu

Oyun İngiltere Kralı V. Henry'nin ölümünden sonra başlar. (Fakat Shakespeare bu oyunu V. Henry oyunundan daha önce yazmıştır.) Fransa'da bulunan İngiliz ordusunun başarısızlıkları hakkındaki haberler İngiltere'ye yetişmektedir.

Sonra oyun Manş Denizi'ni geçip Fransa'da Orleans'ta yer almaya başlar. "La Pucelle" (Jeanne d'Arc) Fransız Veliahtını İngiliz ordularına karşı durmaya teşvik etmektedir. Jeanne d'Arc idaresindeki Fransız ordusu "Birinci Shrewsbury Kontu, Sır John Talbot" komutasındaki bir İngiliz ordusunu yenilgiye uğratır. Talbot ve yanındaki İngiliz komutanları Auvergne Kontesi tarafından kontesin şatosunda tuzağa alınırlar. Fakat Talbot bu ihanete karşı hazırlıklıdır ve bu tuzaktan kurtulmayı başarır.

İngiltere'de "York Dükü Richard" ile "Birinci Somerset Dükü John Beaufort" arasında ufak ve önemsiz bir hukuki nokta hakkında bir kavga çıkar. İngiliz asilzade lordları bu iki taraftan hangisinin doğru olduğunu düşündüklerini başkalarına açıklamak için ya bir "beyaz gül" veya bir "kırmızı gül" elbiselerine takıp hangi klikten olduklarını ortaya koymaya başlarlar. Vİ. Henry bundan pek habersiz olarak "kırmızı gül" takmayı tercih eder ve böylece Somerser Kontu taraftarı olduğunu açıklamış olur. Bu anlaşmazlık İngiltere'de kırmızı gülle temsil edilen York Hanedanı ile beyaz gülle temsil edilen Lancaster Hanedanı arasında, "Güller Savaşı" adlı verilen iç savaşın çıkmasına yol açar.

İngiltere Krallık tahtına meşru hakkı olanlar başında Edmund Mortimer gelmektedir. O bu sırada Londra'daki "Londra Kulesi"'ne hapistir ve York Dükü Richard'ı kendine varış olduğunu ilan eder. Genç IV. Henry her iki klik başında olan York Dükü Richard ve Shrewsbury Kontu Talbot'u şereflendirir. Fakat bu iki klik başkanı arasındaki anlaşmazlık daha da çetrefil olmaya başlamıştır. Bu derin anlaşmazlık sonunda Fransa'ya karşı savaşta Talbot ve oğlunun hayatlarını kaybetmelerine bir neden olacaktır.

İngiltere içinde bu karmaşıklık yanında V. Henry'nin kardeşi (VI. Henry'nin amcası) olan "Glouster Dükü Humphrey" ile çok siyasi güçlü Winchester Başpiskoposu (sonradan Kardinalı) "Henry Beaufort" arasında uzun bir dönemdir devam eden bir çekişme bulunmaktadır.

Sanki bu sorunlara yeterli değilmiş gibi VI. Henry diğer Avrupa hükümdarlarai ve Papa tarafından Fransa ile İngiltere arasında devam eden savaşı çabucak sona erdirmek için baskı altındadır. Bunu gerçekleştirmek için VI. Henry Armagnac Kontu'nun kızı ile evlilik yapmaya razı olur.

Fransa'da York Dükü komutasındaki bir İngiliz ordusu "Angiers Muharebesi"'nde Fransızlara karşı bir galibiyet kazanır. Bu muharebede Jeanne d'Arc İngilzler eline geçer; İngilizler Jeanne d'Arc'ı bir meydan ateşi içinde bir direğe bağlı yaktırarak idam ederler. Somerset Dükü Fransa'ya gelir, Fransızlarla müzakerelere başlar. Bu müzakereler sonunda ortaya çıkarılan barış anlaşma şartlarından her iki taraf da hoşnutsuz kalırlar. York Dükü kendisinin Fransa'ya karşı tüm olarak bir galibiyet sağlamaktayken bu fırsatın bu barışla kaçırıldığı nedeniyle hoşnutsuzdur. Frans Kralı ise bu barışın şartlarından olan Henry'nin üst idaresi altında Fransız Krallık Taht Naibi statüsü almasından şikayetçidir.

1. Suffolk Dükü ve Suffolk Kontu olan Wiliam de la Pole bir genç Fransız Prensesi olan "Anju'lu Margaret"'i esir almıştır ve ona aşık olmuştur. Fakat onun vasıtasıyla Kral Henry'inin siyasetini kendi eline almak niyetiyle "Anju'lu Margaret"'in Kral VI. Henry ile evlenmesini sağlar.

Shakespeare'in bu oyunu burada sona erer. Bu oyun, sorunların oyunda geliştirilip ama sonunda çözülmemiş düğümler halinde ortada bırakılmasından dolayı tenkide uğramıştır. Genel olarak Shakespeare oyunlarında sorunlar belirli bir şekilde çözümlenerek oyunun kapatılması elde edilmektedir; halbuki bu oyunda oyun kapatılması gerçekleşmez. Oyunda bu "gevşeklik" karakteri çeşitli şekillerle açıklanmaktadır. Bazı kritikler bu gevşekliğin oyunun yazarını tek Shakespeare olmayıp diğer yazarlarla birlikte bu oyunu yazdığına bir nişane olarak görürler; ama bu yardımcı yazarların kim olabileceği gayet tartışmalıdır. Diğerleri oyunun sahnelenmesinin önce Vİ. Henry Bölüm 1 ve sonra olayların devamını içeren Vİ. Henry Bölüm 2 olarak arka arkaya yapılması dolayısıyla bu "gevşeklik" durumu ortaya çıktığını açıklarlar. Gevşekliğin diğer bir açıklama şekli ise bu oyunun zaman içinde daha sonra dönemlerde geçen olayları ele alan üç diğer eserin (VI. Henry, Bölüm 2, VI. Henry, Bölüm 3 ve III. Richard) daha önceden hazırlanması ve bu IV. Henry Bölüm I. oyununun bu önce yazılmış 3 oyuna arka plan sağlamak dolayısıyla yazılmasıdır.

Türkçeye çeviriler

VI. Henry: I., II. ve III. Bölüm. Çev. Hamit Çalışkan. Ankara: İmge Yayınları, 1994.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta VI. Henry, Bölüm 1 ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Henry VI Part 1 oyununun İndeksli, arama yapilabilir tam metni 16 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim:25.12.2009)
Henry the Sixth Part 1 9 Ekim 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - İngilizce metin Project Gutenberg (İngilizce) [(Erişim:25.12.2009)
Shakespeare. William, "Henry VI pt 1", YouTube Online:[1] 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Modern giysilerle temsilinin TVO televizyonu 1990 yayını (İngilizce) (Erişim:2.4.2018)
Shakespeare. William, "Shakespeare's Henry VI, Part 1 - Harper Joy Theater. Whitman College", YouTube Online:[2] - Dōnem giysilerle Harper Joy Theater. Whitman College temsilinin videoya çekimi (İngilizce) (Erişim:2.4.2018)