Ukrayna nakşı
Ukrayna nakşı (Ukraynaca: Вишивка, Vyshyvka), Ukrayna süsleme sanatları çeşitli dalları içinde önemli yer işgal eder.[1] Nakış, Ukrayna'da tarihi bir zenginliğe sahiptir ve geleneksel evlilik ve diğer kutlamaların bir parçası olduğu kadar Ukrayna kültürü içinde uzun bir görünüme sahiptir.[2] Bütün ülkede boydan boya görünerek, Ukrayna nakşı kaynak bölgeye bağlı olarak değişime uğrar. Poltava'dan, Kiev ve Çernigiv batıda, Volyn ve Polesiye'ya kuzeybatıda Bukovina ve Hutsul güneybatı alanında, nakşın favori renklerinin seçimi ve dikiş tipleri olduğu kadar, dizaynlar süsleme motifleri ve kompozisyonlarını tanımlayan uzun bir tarihe sahiptir.[3]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Nakış, Ukrayna'nın bir antik ve sembolik geleneğidir. MÖ 513 yılında Yunan tarihçi Heredot, Darius'un istilasını tanımlamasında günümüzdeki Balkanlar ve Batı Ukrayna'da yaşayan Trakya-Daçya halkının elbiselerini süslemek için nakış kullandığından bahseder. MS birinci yüzyıl sitelerinde yapılan kazılar Ukrayna topraklarında nakışlı elbise örneklerini açığa çıkarmıştır. Nakşın diğer ilk örnekleri Hristiyanlık öncesi tanrıça motiflerini Berehynia gibi içerir.[4] Nakşın on birinci yüzyıla ait örnekleri Kiev'deki Aya Sofya Katedrali'nin Freskleri ve minyatürleri üzerinde vardır. Bu ilk örneklerin çoğu, tarih boyunca yerel nakışdaki farklı benzerliklere sahiptir. Ukrayna nakşı, 19. yüzyıla kadar yaşayan genel halk içinde nakış bir el becerisi olduğunda olağan bir sanat idi.[5]
Nakış çoğunlukla elbise ve kumaş süslemesi için, ev ve kilise süslemesi için kullanıldı.[2] Nakışlı ürünler özellikle havlular, çokça bir seremoni serisi ve Ukrayna'nın dinsel ayinleri için semboliktirler.
Nakış çokça giysi için kullanıldı. Giysinin nakış ile süslenen birincil objesi gömlek veya bluzlardır. Gömleklerin çoğunlukla yen kısımları ve ayrıca elbise yakası, göğüs kısımları nakış ile süslendi. Diğer giysi unsurları boyun atkıları, etekler, önlükler, erkek şapkaları ve pantolonlar, kolsuz ceketler, koyun postu paltolar vb. nakış süslemesiyle işlendiler. Bazı bölgelerde yatak çarşafları ayrıca nakışlandı. Giysilerden başka diğer unsurlardan olan havlular, masa örtüleri, tezgâh örtüleri, peçeler ve başörtüleri ve yastık yüzleri nakışla işlendiler. Bu unsurların pek çoğu kilisenin iç kısımlarının süslemesinde (örnek olarak kutsal ayinler için örte ve ikonların örtülmesinde) kullanıldı.
Ukrayna asıllı bir Kanadalı olan aktivist Mary Doliszny'ye göre Sovyetler Birliği Rusçalaştırma denemelerinde Ukrayna nakşı üzerinden rüşvet aldı. Ukrayna nakış sanatını tahrip etme denemesinden dolayı, Ukrayna diasporası örnekleri belgelemek ve sanatı yeniden yaşatmak için çalışıyordu. Bu araştırmanın çoğu Harvard Üniversitesi ve Toronto Üniversitesi'ndeki Ukrayna enstitüsünde yapıldı.[6]
Halk nakşı büyük ölçüde inanışlar, mitler ve hurafelerle bağlantılı olup, inanışları korumayı ve yaratıcılığı içerir.[7]
Ukrayna'da nakış kadınlar tarafından geliştirildi[8] ve tipik olarak bir kadınları aktivitesidir[9] ve günümüze bir kalıntıdır.[3] Nakış hakkından gelmeyen pek az kadın vardır.[8] Nakış, Ukrayna'da ve yurt dışında yaşayan Ukraynalı halk arasında (ki buralarda pek çok nakış kulüpleri vardır) popülerdir.[10]
Nakış, ulusal bir geçmiş olarak ve Ukrayna kültürünün ve ulusal kimliğin bir parçası olarak hatırlanır.[6][11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dr. Natalie Kononenko. Ukrainian Minstrels: And the Blind Shall Sing. M.E. Sharpe, 1998. p 18.
- ^ a b Catherine Amoroso Leslie. Needlework Through History: An Encyclopedia . Greenwood Press, 2007.
- ^ a b "Ukrainian Museum Archives. Online exhibit on loan from the D.Dmytrykiw Ukrainian Ethnographic Research Collection, Library & Archives of Westlake, Ohio". 24 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2009.
- ^ Mary B. Kelly. Goddess Embroideries of Russia and the Ukraine. Woman's Art Journal, Vol. 4, No. 2. (Autumn, 1983 - Winter, 1984), pp. 10-13 [1]
- ^ "Ukrainian embroidery". 20 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2020.
- ^ a b Embroidery aiding Ukrainian heritage. The Globe and Mail. Toronto, Ont.: Jun 15, 1982. pg. F.9
- ^ Linda Welters Dress in Europe and Anatolia:Beliefs about Protection and Fertility. Berg Publisher,1999
- ^ a b Nicholas Chirovsky. An Introduction to Ukrainian History: Volume I. New York, Philosophical Library, 1981
- ^ Carol R. Ember, Melvin Ember. Encyclopedia of Sex and Gender: Men and Women in the World's Cultures Spinger, 2003.
- ^ Vic Satzewich. The Ukrainian Diaspora. Routledge, 2002. p 73. ISBN 0-415-29658-7
- ^ Shawna Lemiski. Ukrainian embroidery in the twentieth century: expressing a national self-concept. Canadian Home Economics Journal 44.2 (Spring 1994): p63-6.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gallery of Ukrainian embroidery
- Ukrainian Embroidery Patterns
- Biographies of remarkable Ukrainian embroiderers, Welcome to Ukraine Magazine 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Huge collection of old Ukrainian antique embroidery
