Tortum Kalesi
 Tortum Kalesi | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Ayakta |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Gürcü mimarisi |
| Konum | Tortumkale, Tortum |
| Koordinatlar | 40°20′26″K 41°28′12″D / 40.34056°K 41.47000°D |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
Tortum Kalesi (Gürcüce: თორთომის ციხე), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Tortum olan Tortumkale köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir yerleşim olarak Tortomi veya Tortum, bugünkü kentin bulunduğu yer değildi. Tortum kentinin bulunduğu yerin eski adı Nihah veya Nihağ'dır. Nitekim F.R. Maunsell'in 1902 tarihli İngilizce "Oltu-Tortum" haritasında da bu yerleşim "Nikhagh" şeklinde yazılmıştır.[2] Bir yerleşim olarak bugünkü Tortumkale köyü Tortum olarak adlandırılıyordu. Tortum Kalesi ve eski Tortum köyünün bulunduğu Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve kaleyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Tortum Kalesi de bu dönemden kalmıştır. Nitekim kalede kilisenin bulunması da bu yapının Osmanlı döneminden önce inşa edildiğini göstermektedir.[1] Tortum Kalesi, 1978 yılında korunması gereken kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.[3]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Tortum Kalesi, kayalık bir tepenin üzerinde inşa edilmiş olup iç ve dış kaleden meydana gelir. Kaleden geriye yıkık halde yüksek surlar, kilise ile kale içindeki bazı yapıların yıkıntıları kalmıştır. İnşa edilmesinden sonra kalenin birkaç kez elden geçirilmiş olduğu kullanılan yapı malzemelerinden anlaşılmaktadır.[1] İç kalenin dışında, güney tarafta yer alan Tortum Kalesi Kilisesi tek nef bir yapıdır. Kilisenin bir duvarı neredeyse tamamen sağlam kalmıştır.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 187. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "F. R. Maunsell – "Olti-Tortum" Haritası, 1902." 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2023.
- ^ ""Kaleler ve Kuleler" - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü". 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 73, ISBN 9789941478178.
