Tophane Müşirliği

Tophane Müşirliği
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi	1832
Kapanış tarihi	1908
Sonraki kurum	Tophane Nazırlığı;
Türü	Müşirlik
Adres	İstanbul, Osmanlı Devleti

Tophane Müşirliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun 30. padişahı olan II. Mahmud tarafından 1832 yılında kurulmuştur. 1908 yılına kadar hizmet veren Tophane Müşirliği aynı yıl Tophane Nazırlığı adıyla yeniden yapılandırılmıştır.^[1]

Askeri alanda birçok yeniden düzenlemeye giden II. Mahmud, 1826 yılında işlevini yitirdiğini düşündüğü Yeniçeri Ocağını kaldırarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediyye adlıyla çağın gereksinimlerini karşılamaya yönelik yeni bir ordu kurmuştur. Ardından mevcut Topçu Ocağını Mir-i Miran rütbesindeki Numan Ağa yönetiminde günün koşullarına uygun olarak yeniden yapılandırmıştır. Takip eden dönemde 1832 yılında Topçu Ocağı kaldırılarak yerine Tophane Müşirliği kurulmuştur. Aynı yıl Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa ilk müşir olarak Kurumun başına atanmıştır.^[1]

Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisindeki tüm savunma sanayi kuruluşları Kuruma bağlanmıştır. Bu kuruluşlar arasında Tophane, Baruthane, Fişekhane, Tüfekhane, vb. birçok kuruluş bulunmaktaydı. Aynı zamanda 1845 yılında Zaptiye Nezareti kurulana dek Beyoğlu ve Galata semtlerinin emniyetinden sorumlu tutulmuştur. Müşirliğin bir diğer önemli görevi de İstanbul ve Çanakkale boğazlarının korunmasıydı.^[1]

22 Temmuz 1908 tarihinde Seraskerlik kaldırılarak yerine Harbiye Nezareti kurulmuştur. Takip eden günlerde Tophane Müşirliği kapatılmış ve yerine Harbiye Nezaretine bağlı olarak Tophane Nazırlığı kurulmuştur. Bu durum da fazla sürmemiş yaklaşık bir sene sonra İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti Umumiyesi kurularak tüm savunma sanayi kuruluşları bahse konu yapı altında toplanmıştır.^[1]

Tophane Müşirleri

Tophane Müşiri olarak görev yapan müşirler sırasıyla şu şekildedir:^[1]

№	Adı	Rütbesi	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Not
1	Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa	Müşir	1832	16 Kasım 1832	1. kez
2	Damat Mehmed Halil Rıfat Paşa	Müşir	16 Kasım 1832	11 Kasım 1836
3	Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa	Müşir	11 Kasım 1836	1837	2. kez
4	Gözlüklü Mehmed Reşid Paşa	Ferik	1837	1844
5	Damat Mehmed Ali Paşa	Müşir	1844	10 Ağustos 1845
6	Damat Ahmed Fethi Paşa	Müşir	Ağustos 1845	1857	1. kez
7	Ahmed Vasıf Paşa	Müşir	1857	1857
8	Damat Ahmed Fethi Paşa	Müşir	1857	14 Şubat 1858	2. kez
9	Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa	Müşir	15 Şubat 1858	12 Ağustos 1858
10	Mehmed Tevfik Bey	Nazır	12 Ağustos 1858	12 Mart 1862
11	Halil İbrahim Paşa	Müşir	12 Mart 1862	29 Mayıs 1865	1. kez
12	Hasan Rıza Paşa	Müşir	30 Mayıs 1865	11 Mart 1866	1. kez
13	Mehmed Namık Paşa	Müşir	11 Mart 1866	9 Nisan 1866	1. kez
14	Halil İbrahim Paşa	Müşir	15.04.1866	Eylül 1871	2. kez
15	Ahmed Esad Paşa	Müşir	10 Eylül 1871	30 Ocak 1872
16	Halil İbrahim Paşa	Müşir	1872	1872	3. kez
17	Mustafa Paşa	Müşir	1872	14 Nisan 1872
18	Mehmed Yaver Paşa	Ferik	15 Nisan 1872	9 Temmuz 1872
19	Mustafa Asım Paşa	Müşir	20 Temmuz 1872	29 Temmuz 1872
20	Mustafa Sıtkı Paşa	Müşir	30 Temmuz 1872	10 Ekim 1872
21	Halil İbrahim Paşa	Müşir	10 Ekim 1872	22 Mayıs 1873	4. kez
22	Ali Saib Paşa	Ferik	23 Mayıs 1873	28 Temmuz 1873	1. kez
23	Seyit Paşa	Ferik-Nazır	29 Temmuz 1873	19 Nisan 1876
24	Ali Saib Paşa	Müşir	25 Nisan 1876	1876	2. kez
25	Hasan Rıza Paşa	Müşir	20 Haziran 1876	29 Eylül 1876	2. kez
26	Damat Mahmud Celaleddin Paşa	Müşir	1 Ekim 1876	3 Ocak 1878
27	Mehmed Namık Paşa	Müşir	3 Ocak 1878	12 Nisan 1878	2. kez
28	Gazi Ahmed Muhtar Paşa	Müşir	24 Nisan 1878	5 Haziran 1878
29	Mehmed Rauf Paşa	Müşir	5 Haziran 1878	3 Aralık 1878
30	Ali Saib Paşa	Müşir	29 Aralık 1878	21 Ağustos 1891	3. kez
31	Mustafa Zeki Paşa	Müşir	21 Ağustos 1891	28 Temmuz 1908

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e Turan Tanyer, “Tophane-i Amire’ den, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na”. MKE Dergisi. 1995. ss. 27-48.

[:0-1] Turan Tanyer, “Tophane-i Amire’ den, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na”. MKE Dergisi. 1995. ss. 27-48.

[1]