Tiyatro Ferentium
Ferento Teatro Romano | |
 | |
 | |
| Koordinatlar | 42°29′19″K 12°07′56″D / 42.48861°K 12.13222°D |
|---|---|
| Konum | Viterbo, İtalya |
| Tür | Roma tiyatrosu,Roma arkeolojik yapısı |
Tiyatro Ferentium (İtalyanca: Ferento Teatro Romano), İtalya'nın Viterbo kenti yakınlarında bulunan Ferentium antik kentinde inşa edilmiş bir Roma tarzı performans icra, tiyatro yapısıdır.[1]
Bu yapı, ilk olarak çağımızın başlarında, ilk on yıllarında inşa edilmiş olup, zaman içerisinde birçok değişime uğramıştır. Örneğin, 2. yüzyılda yapının bazı kısımları yeniden inşa edilerek daha sağlam bir hale getirilmiştir. 5. yüzyıla gelindiğinde ise, bu yapı bir kaleye dönüştürülmüş ve askeri amaçlı kullanılmıştır. Ancak 12. yüzyıl geldiğinde talihsiz bir şekilde yağmalanmış ve bu olay sonucunda oldukça zarar görmüştür. 20. yüzyılın başlarından itibaren ise tarihçiler ve arkeologlar için büyük bir ilgi odağı haline gelmiş ve kazı çalışmaları yapılmaya başlanmıştır.
Günümüze kadar gelen yapının iyi bir koruma durumunda olduğu söylenebilir. Ne var ki, geçirdiği bazı restorasyon çalışmalarının orijinal mimari yapısına tam anlamıyla saygı göstermediği ve bazı detayları değiştirdiği belirtilmektedir. Böylece, yapılan müdahaleler bazen tarihi dokuya uygun olmayan sonuçlar doğurmuştur.
Konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik yerleşim alanı, günümüz Viterbo kentinin kuzey-kuzeydoğusunda, yaklaşık otuz hektarlık bir alana yayılan üçgen biçiminde bir platoda konumlanmıştır.[2] Bu bölge, Etrüsklerin bölgeyi ele geçirmesiyle birlikte gelişim sürecine başlamış ve en parlak dönemini imparatorluk çağında yaşamıştır.[3]
Via Ferentana (Latince: Via Ferentiensis), güneye bakan tiyatronun kuzeyine doğru uzanır; Ferento'yu batıdan doğuya doğru geçer (decumanus maximus).[4] Bu yol, tiyatronun sahne duvarı ile paraleldir ve antik dönemdeki önemli bir ulaşım yolu olarak kullanılmıştır. Via Ferentana, Roma İmparatorluğu döneminde de önemli bir ticaret yolu olarak hizmet vermiştir.
Tarihçesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ferento Tiyatrosu'nun inşası muhtemelen MS 1. yüzyılın ilk yirmi yılında gerçekleşmiştir. MS 2. yüzyılda sahne binası yeniden inşa edilmiş ve dekoru yenilenmiştir.[5] 5. yüzyılda şehir bir piskoposluk olarak kurulmuş ve tahkim edilmiştir; Yeniden geliştirilen tiyatro bu savunma sistemine entegre edilmiştir.[3] Ferento'nun tamamı gibi 1172'de komşu kasaba Viterbo'nun nüfusu tarafından yok edilmiştir.[6]
Alandaki ilk araştırmadan 1588 yılında geçer - heybetli bir anıt olan tiyatronun 16. yüzyılın ortalarından itibaren çalışmalara konu olması mümkündür - ancak Ferento'daki ilk gerçek kazılar ancak M.Ö. 19. yüzyılın başında gerçekleşir. Daha spesifik olarak tiyatroya odaklanan araştırmalar 1900 yılında başladı. Bu arkeolojik çalışmalar sırasında tiyatro restore edilmiştir.[6]
Seyircileri yeniden ağırlamak amacıyla tribünlerde büyük restorasyon ve yeniden yapılanma çalışmaları 1960'lı yıllarda gerçekleşmiştir.[4]
2004 yılından bu yana site yalnızca rehberli turlara ve yaz aylarındaki kültürel etkinliklere açıktır.[7]
Yapısal özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Tiyatro, düz bir arazide yer almakta olup güney-güneydoğu yönüne bakmaktadır.[8] Cavea'nın (Latince) çapı yaklaşık 62 m, orkestrası ise 23 m çapında yarım daire şeklindedir. Bu ölçülere göre tiyatronun kapasitesinin 2.600 veya 3.250 seyirci olduğu tahmin edilmektedir.[9]
Taş ayakları genel olarak iyi korunmuş olsa da, restorasyon sırasında orijinal özelliklerine uyulmayan kısımlar bulunmaktadır. Caveanın dış cephesini çevreleyen ve birinci katının tamamına yakını korunmuş olan, yirmi altı kemerden oluşan pasaj da restore edilmiştir.
Tiyatroda çeşitli inşaat teknikleri ve malzemeler kullanılmıştır. Cavea ve dış revak, yerel kökenli péperin kayacından opus quadratum tekniğiyle inşa edilmiştir. Kundak duvarlarının kaplaması ve sahne duvarında kullanılan opus reticulatum cephe kaplamasından üst yüzeylerdeki düzenlemelerde de geniş ölçüde yararlanmıştır.[10] Sahne tuğladan yapılmıştır ve orkestra sahneye dik olarak düzenlenmiş dikdörtgen levhalarla döşenmiştir.[9] Tiyatronun mimarisi, çevre duvarına yerleştirilen iki merdiven boşluğunun varlığıyla ayırt edicidir. İzleyicilerin anıtın arkasındaki yerden doğrudan Cavea'nın tepesine ulaşmalarına[9] ve vomitorium aracılığıyla tam erişime olanak sağlayan bu sistem, çevredeki pasajın bazı arklarının gizlenmesini gerektirir. Benzer bir sistem, Ferento ile çağdaş olan diğer tiyatrolar için de benimsenmiştir.[11] · [12]
Sahnenin eksenel kapısının her iki yanındaki nişlerinde müzleri temsil eden heykeller ve Scopas'ın Pothos'unun bir kopyası bulunmaktadır. Bu heykeller Viterbo'daki Ulusal Etrüsk Müzesi'nde saklanmaktadır.
-
Vomitoire. -
Opus quadratum'daki(Latince) harici arcade. -
Opus reticulatum duvar. -
Tuğladan sahne yapısı. -
Clio (Müz). -
Kopya Pathos.
_Ferento_03.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ferento Teatro Romano". Ferentium Tiyatro'su resmi sitesi (İtalyanca). 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2024.
- ^ Manfra 2012, s. 33, Valerio Tuccini, « Il sito di Ferento ».
- ^ a b Manfra 2012, s. 34, Valerio Tuccini, « Il sito di Ferento ».
- ^ a b Manfra 2012, s. 35, Valerio Tuccini, « Il sito di Ferento ».
- ^ Dumasy 1992, s. 416.
- ^ a b Dumasy 1992, s. 415.
- ^ Manfra 2012, s. 36, Valerio Tuccini, « Il sito di Ferento ».
- ^ Sear 2006, s. 166.
- ^ a b c Sear 2006, s. 167.
- ^ "Ferentum, Ferento, theater". theatrum.de (Almanca). 11 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2024..
- ^ Antonio Monterroso Checa (Aralık 2010). Editorial CSIC - CSIC Press (Ed.). Theatrum Pompei: Forma y arquitectura de la génesis del modelo teatral de Roma (İspanyolca). s. 259-260. ISBN 978-8-4000-9248-1..
- ^ Sear 2006, s. 381.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Luigi Canina (1849). Rev. Camera apostolica (Ed.). L'antica Etruria marittima: compressa nella dizione pontificia descritta ed illustrata con i monumenti (Seconda parte della pubblicazione) (İtalyanca). Romaa. doi:10.11588/diglit.3948..
- Françoise Dumasy (1992). "Patrizio Pensacene, Il Teatro Romano di Ferento, Architettura e decorazione scultorea". Annales : économies, sociétés, civilisations (2): 415-417..
- Luigi Manfra (Ocak 2012). "un progetto di gestione per la valorizzazione di un sito del Lazio". Gangemi editore (Ed.). Il teatro romano di Ferento (İtalyanca). Roma. s. 142. ISBN 978-8-8492-2320-0..
- Patrizio Pensabene (1989). "archittetura e decorazione scultorea". L'Erma di Bretschneider (Ed.). Il teatro romano di Ferento (İtalyanca). s. X ve 212. ISBN 978-8-8706-2651-3..
- Frank Sear (2006). "An Architectural Study". Oxford University Press (Ed.). Roman Theatres (İngilizce). Oxford. s. 465. ISBN 978-0-1981-4469-4.
