Tiyatro Direktörü
 Eserin bestecisi:Wolfgang Amadeus Mozart (1789)Ressam: Doris_Stock | |
| Özgün isim | Der Schauspieldirektor |
|---|---|
| Müzik | Wolfgang Amadeus Mozart |
| Libretto | Johann Gottlieb Stephanie Genc |
| Gala | 11 Şubat 1786 |
| İlk gösterim yeri | Kärntnertor Tiyatrosu Viyana |
| Oyuncular |
|
Tiyatro Direktörü (Orijinal Almanca adı Der Schauspieldirektör), (Köchel Dizini: K.486), bestesi Wolfgang Amadeus Mozart tarafından, Almanca olan librettosu bir Avusturyalı tiyatro direktörü olan "Gottlieb Stephanie" tarafından hazırlanmış, uvertür ve 1 perdeden oluşan bir singspiel janrında komik opera eseri.
Hazırlanma ve Temsilleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu eser Avusturya ve Kutsal Roma İmparatoru II. Joseph'in bir "imparatorluk emiri" üzerine sipariş verilip hazırlanmıştır. Bu opera siparişi İmparatorun kızkardeşi olan ve kocası Prens Albert Saksonyalı ile Habsburg Hollanda'nın ortak olarak genel valisi olan Prenses Maria Christina'nın Viyana'yı ziyaretinde Schönbrunn Sarayı'nda " Kış Bahçesi Orangerie Pavyonu"'nda kışın Şubat ayında yapılan "Bir Kış Günü İlkbahar Festivali (Fruhlingfest an einem Wintertage)" eğlenceleri için verilmiştir. Bu eğlenceler imparatorun Almanca liberettolu Alman singspiel janrında operaların hazırlanmasını destekleme ana fikirden gelmiştir ve imparator bu eğlenceler için sipariş ettiği eserlerin tiyatro oyuncularının kaprislerini ele alan komedi olmasını istemiştir. Bu eğlenceler için en önemli etkenlik imparatorun sipariş ettiği iki opera eseri arasında bir yarışma şeklini almıştır. Mozart'ın hazırladığı "Der Schauspieldirektör (Tiyatro Direktörü)" eseri ile İtalyan asıllı saray müzik direktörü olarak görevli olan Antonio Salieri tarafından hazırlanan Prima la musica e poi le parole (Önce Müzik ve Sonra Söz) adını taşıyan benzer konulu opera eseri arasında yapılmıştır. 7 Şubat 1786 günü imparatorun davet ettiği özel misafirler dahil 80 kadar seyirci için Mozart'ın eseri "Orangerie" pavyonunun bir tarafında ve Salierinin eseri öbür tarafında temsil edilmiştir. Özel davetli seyircilerin Salieri'nin eserini tercih ettikleri bildirilmektedir.[1]
Eserin halka açık ilk prömiyer yapımı ve temsili imparator için özel temsilden dört gün sonra 11 Şubat 1786'de Kärntnertor Tiyatrosu, Viyana'da yapılmıştır, Bu yapım için eser ancak 4 gün arka arkaya temsil edilmiştir.
Bu 1 perdelik operanın müziksel olan kısmı hayli kısadır ve müziksel katkı 20 dakikayı geçmemektedir. Toplam 10 rolden 6 tanesi konuşma rolü olup müziksel katkı için bir bas, bir tenor ve iki soprano şarkı söylemektedirler. Bu müziksel kısımda 1 arietta, 1 rondo, 1 üçlü trio ve 1 kuartet finale şarkısı bulunmaktadır ve konuşma rollerinin konuşma diyalogları müziksel parçalardan çok daha fazla yer almaktadır.[1]
Bu eserin orijinal konuşma dilli diyaloglarında ve hatta müziksel parçalarının libretto metinlerinde bestelenme zamanında moda olmuş ama günümüzde hemen hemen unutulmuş oyunlar ve librettolar kısımlarına imalar bulunmaktadır. Bunun için 20. yüzyıl başından beri Mozart eserlerinin yeniden popüler olduğu dönemde bu eserin yapımlanıp temsil edilmesi sırasında çok kere libretto metninde büyük revizyonlar ve hatta tümüyle yeni değiştirmeler yapılmaktadır.[1]
Roller[1]
[değiştir | kaynağı değiştir]| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, & Subat 1786 (Orkestra şefi:-) |
|---|---|---|
| Frank, bir tiyatro direktörü | konuşma rolü | Gottlieb Stephanie |
| Eiler, bir bankacı | konuşma rolü | Johann Franz Hieronymus Brockmann |
| Buff, bir buffo şarkıcı | bas | Joseph Weidmann |
| Monsieur Vogelsang, bir şarkıcı | tenor | Valentin Adamberger |
| Madame Herz, bir şarkıcı | soprano | Aloysia Weber |
| Mademoiselle Silberklang, | soprano | Caterina Cavalieri |
| Herz, bir aktör | konuşma rolü | Joseph Lange |
| Madame Pfeil, bir aktris | konuşma rolü | Anna Maria Stephanie |
| Madame Krone, bir aktris | konuşma rolü | Johanna Sacco |
| Madame Vogelsang, bir aktris | konuşma rolü | Maria Anna Adamberger |
Konu Özeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Zaman: 1786
Mekan: Viyana
Müziksel parçalar[2]
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu 1 perdelik kısa operanın müziksel olan kısmı hayli kısadır ve müziksel katkı 20 dakikayı geçmemektedir. Toplam 10 rolden 6 tanesi konuşma rolü olup müziksel katkı için bir bas, bir tenor ve iki soprano şarkı söylemektedirler. Eserin müziksel kısmında 4 müziksel parça bulunmaktadır:[1]
- "Da schlägt die Abschiedsstunde", arietta, Madam Herz
- "Bester Jüngling", rondo, Matmazel Silberklang
- "Ich bin die erste Sängerin", üçlü, Matmazel Silberklang, Madam Herz, Mösyö Vogelsang
- "Jeder Künstler strebt nach Ehre", kuartet finale şarkısı, Matmazel Silberklang, Madam Herz, Mösyö Vogelsang, Buff
Seçilmiş audio ve video disk kayıtları [3]
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Roller Madame Herz, Matmazel Silberklang, Vogelsang, Buff |
Orkestra Şefi ve Orkestra | Kayıt tipi ve marka |
|---|---|---|---|
| 1968 | Sylvia Geszty, Rosemarie Rönisch, Peter Schreier, Hermann Christian Polster |
Helmut Koch, Berlin Kammerorchester |
CD: Berlin Classics Cat: 9136. |
| 1986 | Magda Nador, Krisztina Laki, Thomas Hampson, Harry van der Kamp |
Nikolaus Harnoncourt, Royal Concertgebouw Orkestrası |
CD: Teldec Cat: 8 43336 (+ Ek: Önce müzik sonra söz (Prima la musica, poi la parole) |
| 1990 | Edita Gruberová, Kiri Te Kanawa, Uwe Heilmann, Manfred Jungwirth |
John Pritchard Viyana Filarmonik Orkestrası |
CD: Decca, Cat: 475 7049 (+Ek: konser aryaları) |
| 2001 | Cyndia Sieden, Sharon Baker, John Aler, Kevin Deas |
Martin Pearlman, Boston Baroque Orkestrası |
CD: Telarc. Cat: 80573 |
| 2006 | Aleksandra Zamoiska, Evmorfia Metaxaki, Bernhard Berchtold, Radu Cojocariu |
Elizabeth Fuchs, Junge Philharmonie Salzburg (Salzburger Marionetten kuklalar tiyatrosu temsilinin video kaydı) |
DVD: Deutsche Grammophon Cat: 073 4244 (+Ek: Bastien ve Bastienne) |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Der Schauspieldirektor" maddesi kaynaklıdır. Online:[1] 2 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce).
- ^ a b c d e Smith, Erik (2001), "Der Schauspieldirektor", in Amanda Holden (Ed.), The New Penguin Opera Guide, Harmondworth: Penguin say. 608. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)
- ^ Opera.Stanford.ed websitesinde "Schauspieldirektor/libretto" kısmı Online:http://opera.stanford.edu/Mozart/Schauspieldirektor/libretto.html 9 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Opera-dis-opera-sdiscography websitesinde "CLMOSCHA" maddesi". 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017.
Dış kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Anderson, James, (1993) The Complete Dictionary of Opera and Operetta, Wings Books, ISBN 0-517-09156-9
- Rushton, Julian (1998), "Der Schauspieldirektor" Kaynak: Stanley Sadie (Ed.), [[The New Grove Dictionary of Opera Cilt:4 sayfa: 213–214. Londra: MacMillan, ISBN 0-333-73432-7, ISBN 1-56159-228-5 (İngilizce)
- Smith, Erik (2001), "Der Schauspieldirektor", Kaynak: Holden, Amanda (Ed.), The New Penguin Opera Guide, Harmandsworth: Penguin. say.608. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- IMSLP Petrucci Music Library websitesi "Der_Schauspieldirektor, K.486 (Mozart, Wolfgang Amadeus)" maddesinde partisyon notaları ve libretto [2] 26 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Opera.stanford.edu websitesinde eserdeki müziksel parçalar librettosu: Online: [3] 9 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca)
- YouTube websitesinde "Mozart - Der Schauspieldirektor" maddesinde orkestra şefi Peter Hirsch idaresindeki "Sinfonieorchester des Südwestfunks" orkestrasının Almanca 1983 yapımı ve temsilinin tümümün video kaydı. [4] 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca)
- YouTube websitesinde "The Impresario (Mozart)" maddesinde orkestra şefi John Burrows idaresindeki "The Lyric Opera of Dallas" orkestrasının İngilizce yapımı ve temsilinin tümümün video kaydı. [5] (İngilizce)
