Tiflis Sioni Katedrali

Sioni Meryem'in Ölümü Kilisesi
სიონის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი
	Sioni Katedrali
Temel bilgiler
Konum	Sionis Kuça, Tiflis, Gürcistan
Koordinatlar	41°41′29″K 44°48′27″D / 41.69139°K 44.80750°D
İnanç	Gürcü Ortodoks Kilisesi
Mimari
Mimari tür	Kilise
Tamamlanma	Kilise: 6- 7. yüzyıl,; yenilenme 13. yüzyıl ve; 17-18. yüzyıl. ; Saat kulesi: 1812
Özellikler
Kubbe sayısı	1

Sioni Meryem'in Ölümü Kilisesi (Gürcüce: სიონის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი) Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te yer alan bir Gürcü Ortodoks katedralidir. Kutsal Topraklar'daki belirli yerlerin isimlerini kiliselere vermek bir Orta Çağ Gürcü geleneğiydi, Sioni katedrali adını Kudüs'teki Zion Dağı'ndan almaktadır. Gürcistan'daki Sioni adını taşıyan diğer kiliselerden ayrılması için yaygın olarak Tiflis Sioni olarak adlandırılır.

Tiflis Sioni Katedrali, Tiflis şehir merkezindeki tarihi Sionis Kucha (Sioni Caddesi) caddesinde konumlanmıştır. Kilisenin doğu cephesi, Kura Nehri'nin sağına bakmaktadır. Katedralin orijinali 6 ve 7. yüzyıllarda inşa edilmiştir. O zamandan beri yabancı işgalciler tarafından tahrip edilen yapı, birkaç kez yeniden yapılmıştır. Mevcut kilise, 17 ve 19. yüzyıllarda yapılan bazı değişikliklerle birlikte 13. yüzyıla dayanmaktadır. Sioni Katedrali, Kutsal Teslis Katedrali’nin 2004’te kutsanmasına kadar Gürcistan’ın Katolikos-Patriğinin konutu ve Gürcü Ortodoks Kilisesinin Ana Katedrali olmuştur.

Tarihi

Orta Çağ Gürcü yıllıklarında yazdığına göre, bu bölgedeki orijinal kilisenin inşaatı 5. yüzyılda Kral Vahtang Gorgasali tarafından başlatılmıştır. Yüz yıl sonra, İberya (Kartli) prensi I. Guaram, 575 yılında, halefisi Adarnase tarafından 639'da tamamlanan yeni bir yapı inşa etmeye başlamıştır. Efsaneye göre, her iki prens de bu kiliseye gömülmüştür, ancak mezarlarına dair hiçbir iz bulunamamıştır. Bu kilise Araplar tarafından tamamen tahrip edilmiş ve sonradan yeniden inşa edilmiştir.

Katedral 1112 yılında, Kral Kurucu Davit tarafından tamamen yeniden inşa edilmiştir. Mevcut yapının temel unsurları bu döneme aittir. 1226'da, kilisenin kubbesi Celâleddin Harezmşah'ın emriyle yıkıldığı zaman kilise ağır görmüştür. Kilise, daha sonra tekrar tamir edilmiştir, ancak 1386'da Timur tarafından yapılan saldırılar sonucu yeniden hasar görmüştür. Sonrasında Kral I. Aleksandre tarafından bu hasarlar tamir edilmiştir. 17. yüzyıldaki Fars işgali sırasında yine hasar görmüştür.

1657'de, Tiflis Metropoliti, Elise Saginaşvili (ö. 1670), büyük ölçüde kubbeyi restore etmiş ve kilisenin güneyine bir şapel eklemiştir, ancak yapı bu kez de 1668 depremiyle tekrar tahrip olmuştur. Kartli'nin kral naibi, batonişvili (prens) VI. Vahtang, 1710 yılında kubbe ve katedral duvarlarının restorasyonlarını gerçekleştirmiştir. Bununla birlikte, kilise 1795'te Perslerin işgali nedeniyle tekrar zarar görmüştür.

1850 ve 1860 yılları arasında, Rus ressam ve general Knyaz Grigori Gagarin (1810-1893) ilginç bir duvar resimleri dizisi oluşturduğunda katedralin içi farklı bir görünüm kazanmıştır, bu süreçte birçok Orta Çağ freski kaybolmuştur. Batı duvarındaki duvar resimlerinin bir kısmı, 1980'lerde Gürcü sanatçı Levan Tsutskiridze tarafından yapılmıştır.

İkonostasis taşının tarihi 1850'li yıllara dayanmaktadır. Taş, 1795'te kiliseye yapılan Pers işgali sırasında yanan ahşap ikonostasisin yerine konmuştur. Sunakın solunda, saygı gösterilen "asma haç" vardır. Bir söylentiye göre, bu haç Azize Nino tarafından yapılmıştır. Azize Nino, 4. yüzyılın başlarında Kafkasya'ya Hristiyanlığı yaymak için gelmiş Kapadokyalı bir kadındı. Kral III. Vahtang, 14. yüzyılın başlarında, kendi rölikerini kiliseye bağışlamıştır. Sioni Katedrali, Rus İmparatorluğu'nun resmi olarak Gürcistan'ı topraklara kattığını bildiren ilk bildirinin yayınlandığı yerdir. 12 Nisan 1802'de, Gürcistan'daki Rus Tümgeneral Karl von Knorring, Gürcü soylularını Katedral'de toplamıştır. Katedral, sonrasında Rus birlikleri tarafından kuşatılmıştır. Soylular, Rus İmparatorluk tacı için yemin etmeye zorlandılar; kabul etmeyen gözaltına alındılar.^[1]^[2]^[3]

Sioni Katedrali, Sovyetler dönemi boyunca kullanıldı. Katedral, 1980 ve 1983 yılları arasında kısmen yenilenmiştir.

Mimarisi

Sioni Katedrali, yazıtlı haç tasarımının tipik bir Orta Çağ Gürcü kilise mimarisi örneğidir. Bu haç tasarımına, doğu cephesindeki çıkıntılı çokgen apsisler eşlik etmektedir. Katedralin yapımında kullanılan sarı tüf, Tiflis'in güneybatısındaki Bolnisi kasabasından gelmektedir. Kilisenin cepheleri genel olarak az süslemenin olduğu basit bir tasarıma sahiptir. Bununla birlikte, kilisenin batı cephesinde, zincirlenmiş bir aslan ve bir haçın, kuzey cephesinde ise bir melek ve azizlerin alçak kabartma oymaları vardır. On altı pencerenin hepsinde oyulmuş süslenmiş çerçeveler vardır.

Katedralin kuzeyinde, avlu içinde, 1425 yılında Kral I. Aleksandre tarafından yeniden yaptırılmış bir saat kulesi bulunmaktadır. Üç katlı olan saat kulesi, diğer yapılardan bağımsızdır. 1795'te Persler tarafından büyük ölçüde tahrip edilen kule, 1939'da bugünkü durumuna getirilmiştir. Caddenin karşısında üç katlı başka bir çan kulesi daha vardır; bölgedeki ilk Neoklasik Rus mimarisi örneklerinden biridir. 1812 yılında tamamlanan çan kulesinin yönetimi için, Rus İmparatorluğu adına Gence'yi fetheden Pavel Tsitsianov görevlendirilmiştir. Gence'yi fethinden dolayı ödül olarak kazandığı parayı kilisenin yönetimi için kullanmıştır.^[4]

Gömülenler

Sioni Katedrali, tanınmış kilise görevlerinin mezarı olarak kullanılmaktadır. Gürcistan'daki 20. yüzyıl patrikleri ve ekonomik ve politik figür Giorgi Maisaşvili bu kişilerden bazılarıdır:

Patrik II. Kyrion,
Patrik Leonid,
Patrik Ambrose,
Patrik III. Christophorus,
Patrik Callistratus,
Patrik II. Melçizedek,
Patrik II. Ephraim,
Patrik V. David
Giorgi Maisaşvili

Kaynakça

^ Klaproth, J. (2005), Travels in the Caucasus and Georgia. Performed in the years 1807 and 1808, by command of the Russian government, Adamant Media Corporation, 1-4021-8908-7, p. 220 (Replica of 1814 edition by Henry Colburn, London)
^ Villari, L. (1906), Fire and Sword in the Caucasus, T. F. Unwin, London, p. 32 (Online version [1] 6 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
^ Lang, DM. (1957), The Last Years of the Georgian Monarchy: 1658–1832, New York: Columbia University Press, p. 247
^ Утверждение Русскаго владычество на кавказе, Время Кнорринга, Цицианова и Гудовича. 1801–1809 гг, A. I Liberman: 1901. Volume 1

Rosen, Roger. Georgia: A Sovereign Country of the Caucasus. Odyssey Publications: Hong Kong, 1999. 962-217-748-4

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Sioni Cathedral ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

[1] Klaproth, J. (2005), Travels in the Caucasus and Georgia. Performed in the years 1807 and 1808, by command of the Russian government, Adamant Media Corporation, 1-4021-8908-7, p. 220 (Replica of 1814 edition by Henry Colburn, London)

[2] Villari, L. (1906), Fire and Sword in the Caucasus, T. F. Unwin, London, p. 32 (Online version [1] 6 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)

[3] Lang, DM. (1957), The Last Years of the Georgian Monarchy: 1658–1832, New York: Columbia University Press, p. 247

[4] Утверждение Русскаго владычество на кавказе, Время Кнорринга, Цицианова и Гудовича. 1801–1809 гг, A. I Liberman: 1901. Volume 1

[1]

[2]

[3]

[4]