İçeriğe atla

Telefon rehberi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
"Beyaz sayfalar" telefon rehberi

Telefon rehberi genel bilinen şekliyle telefon defteri, sarı sayfalar veya beyaz sayfalar, coğrafi bölgeye veya aboneliğe göre servis sağlayıcılar tarafından telefon abonelerinin listesinin basılı halidir. Amacı telefon abonelerinin adı ve adresi sayesinde telefon numaralarının bulunabilmesini sağlamaktır.

21. yüzyılda internet ve akıllı telefonların ortaya çıkmasıyla basılı telefon rehberlerine olan ihtiyaç oldukça azaldı.[1][2] Seattle ve San Francisco gibi bazı topluluklar, dağıtımı gereksiz, istenmeyen ve çevreye zararlı olduğu gerekçesiyle telefon rehberlerinin dağıtımını yasakladı.[3][4]

Telefon rehberinin kullanılması için kullanılan slogan "Bırak Parmakların Yürüsün" (Let Your Fingers Do the Walking).[1]

İçerik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Abone adlarına göre alfabetik düzende listelenen rehberde, posta kutusu veya açık adres ve telefon numaraları da bulunuyor. Prensip olarak coğrafi alanda kalan her abone listede yer alıyor, ancak abone genellikle ücret karşılığında kendi bilgilerinin listeden kaldırılmasını isteyebilir, bu durumda numarası "listelenmemiş" ("unlisted" ABD ve Kanada), "eski-rehber" ("ex-directory" İngiliz İngilizcesi) veya "özel" ("private" Avustralya ve Yeni Zelanda) olarak işlenir.[5]

Telefon rehberi şunları da barındıran kılavuzları içerebilir: yerel telefon servisi nasıl kullanılır, belirli bir numara nasıl aranır, yerel veya uluslararası alan kodları, acil durum numaraları ve erişimleri, servisler, hastaneler, doktorlar, kriz durumlarında destek veren organizasyonlar, sivil savunma veya acil durum yönetimi bilgileri gibi. Aynı zamanda reklamların yanı sıra, geçiş ve yol haritaları, posta kodları kılavuzu, uluslararası arama kodları veya stadyum oturma planlarını da içerebilir.

ABD'de, şu anki geçerli kurallar çerçevesinde, mobil telefonlar ve IP tabanlı ses listeleri telefon rehberine dahil değildir. Taşınabilir telefonların rehberi birçok yönden, buna telesatışlardan ve bunların getirdiği sahtekarlıklardan kaçınmak isteyenler de dahil, karşıt görüş oluşturduğundan dolayı zorluk yaşadı.[6][7]

Türler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Telefon rehberinin içeriği basıldığı kağıdın rengine göre bilinebilir.

  • Beyaz sayfalar, genellikle kişileri veya alfabetik listelemeyi işaret eder.
  • Sarı sayfalar, genellikle "iş yerleri rehberi", iş yerlerinin çoğunlukla reklam ücreti ödeyerek belirli sınıflandırmalara göre (ör: "avukatlar") alfabetik olarak sıralandığı listedir.
  • Gri sayfalar, bazen "ters telefon rehberi" olarak bilinir, abone detayları telefon numarasına göre listelidir. Her bölgede bulunmaz. (Bu listeler genellikle ayrı, şehir rehberi veya farklı bir isimde, belirli bir ücret karşılığında, ticari veya kurumlar için basılır.)

Diğer renklerin farklı anlamları olabilir; örneğin, kurumların bilgileri genellikle mavi sayfalar veya yeşil sayfalar olarak basılır. Ancak bu kitapçıklarında mali yük olması sebebiyle bazı ülkelerde kaldırılması konuşulmaktadır.[8][9][10]

Basım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Telefon rehberleri fiziki veya elektronik form olarak yayımlanabilir. İkinci durumda, terminal veya internet üzerinden çevrimiçi servis veya CD-ROM gibi fiziki medya olarak da sağlanabilir. Birçok ülkede hem kitap formunda hem de internet üzerinden bulmak mümkündür. Basılı olanlar genellikle ücretsizdir.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk telefon rehberi; New Haven, Connecticut, Amerika Birleşik Devletleri'nde Kasım 1878'de basıldı

Telefon rehberleri şehir rehberlerinin bir türüdür. Rehber listelemesi telefonun icadından önce 18. yüzyılda tüm şehirde yaşayanları içerecek şekilde basıldı.

İlk telefon rehberi 21 Şubat 1878 tarihinde, tek parça karton üzerine; New Haven, Connecticut'ta basıldı. Telefonu olan 50 kişi, iş yerleri ve tüm diğer ofisleri kapsayacak şekilde basılan ilk telefon rehberi 50 kayıt içeriyordu.[11] Rehber alfabetik değildi ve içindeki kişiler numaralarla ilişkilendirilmemişti.[12] 1879'da Dr. Moses Greeley Parker telefon rehberinin değiştirilmesini, alfabetik düzende ve her numaranın tanımlanmış olmasını önerdi. Bu öneriyi yaratan durum Massachusetts'te bulunan dört operatörün kızamıkçık yayabileceğinden ve telefon abonelerini birbirlerine bağlayamayacağından korkmasıydı.[12]

İlk İngiliz telefon rehberi The Telephony Company tarafından 15 Ocak 1880'de yayımlandı. İçeriğinde Londra'daki kişi ve işyerlerinin olduğu 248 isim ve adres bulunuyordu; o zamanlar telefon numaraları kullanılmıyor abonelerin isimleri sorularak karşılık veriliyordu.[13] Rehber BT arşivinde İngiliz telefon rehberi koleksiyonu parçası olarak korunmaktadır.

Reuben H. Donnelly şirketi (Dex One) [14] Chicago, Illinois için ilk özel veya sarı sayfaları 1886'da bastığını iddia ediyor.

1938'de AT&T küçük boyutlarda basıldığında da okunabilen ufak hataların yaygın olduğu gazete baskısında kullanılabilecek ve Bell Gothic olarak bilinen yeni bir yazı türü oluşturdu.

1981'de Fransa Minitel olarak bilinen sistemde ilk elektronik rehberi oluşturan ülkeydi[15] Rehber adını kendisine erişim numarası olan "11" 'den aldı.

1991'de A.B. Yüksek Mahkemesi (Feist v. Rural) telif hakkının çalışanların var olan bilgileri toplaması için değil yaratıcılığı korumasını amaçlaması sebebiyle telefon şirketlerinin telefon listesi üzerinde telif hakkına sahip olmadığına karar verdi.[16]

Çöp kutusunda açılmamış şekilde bulunan telefon rehberleri

1996'da ABD'de telefon rehberleri ilk defa çevrimiçi oldu. Yellowpages.com ve Whitepages.com nisanda açılışlarını yaptı.[17] 1999'da Birleşik Krallıkta LookupUK.com gibi kişi bulma siteleri ve telefon rehberleri çevrimiçi oldu. 2003'te LocateFirst.com gibi daha ileri seviyede aramalar yerini aldı.

21. yüzyılda, basılı yayın olan telefon rehberleri tamamen gereksiz harcamalar olarak eleştirildi. 2012'de bazı Kuzey Amerika eyaletlerinin telefon rehberlerinin dağıtımını yasaklamasıyla endüstri grubu dava açarak mahkeme izniyle dağıtımın yapılabilmesi kararına varıldı.[3] Telefon rehberlerinin üretim ve dağıtımı yıllık 1.400.000 metrik tondan fazla gaz yayıyor ve 600.000 tonun üzerinde kağıt harcanıyor.[18]

Ters rehber

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ters telefon rehberi abonelerin adlarını ve adreslerini numaralara göre dizili şekliyle bulunmasına imkan tanıyor.

Popüler kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]
Avusturyalı dalgıç Hans Hass telefon rehberini yırtıyor

Telefon rehberini yırtmak güç gösterisi olarak sayılıyor. Guinness Rekorlar Kitabında belirli zaman aralığında en çok rehberi yırtma da yer alıyor: kadınlar arasında üç dakika içinde en çok telefon rehberi yırtma rekoru 2007'de Tina Shelton (21 rehber)[19][20] ve 2006'da erkeklerde Edward Charon (56 rehber) tarafından kırıldı.[21] Charon ve Shelton evli ve Oregonian şehrinin telefon rehberini kullandı.[22][23]

1979 filmi The Jerk de başrol oyuncusu Navin R. Johnson (Steve Martin'in canlandırdığı) silahlı bir manyağın kendi rehberinden bir sonraki "rastgele seçilmiş kurban" olarak "Johnson, Navin R." seçmesiyle ilk defa kendisini basılı yerel telefon rehberinin listesinde bulur.

1988 filmi Rain Man (Yağmur Adam) da Kim Peek'in (bir saat içinde tüm kitabı okuma ve ezberlemesiyle bilinen) gerçek yaşamından esinlenilmiş otistik savant Raymond Babbitt (Dustin Hoffman'ın canlandırdığı) tüm telefon rehberini ezberleme ve tekrarlama kapasitesine sahip.

1984 filmi The Terminator (Terminatör) siborg suikastçıların Sarah Connor'ı öldürmesi için zamanda geri gönderilmesi. Hedefin sadece adı ve genel konumunun bilinmesi yüzünden siborg sistematik olarak yerel alan içinde bulunan ve aynı isimdeki tüm kişileri telefon rehberinden bularak öldürür. Bu sebepten polis kendisine 'Telefon Rehberi' katili adını takar.[24]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "Telefon rehberi Fla'da kamyon yakıtı olarak kullanıldı". The New York Post. Haziran 15, 1992. s. 9. 
  2. ^ By 1992 one phone company, which had collected 58,000 tons of old phone books, recycled them by converting them to fuel for some of their trucks.
  3. ^ a b Sarı sayfaların zararı SF yasağı 14 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Heather Knight, San Francisco Chronicle, 15 Ekim 2012; erişim 19 Mart 2013
  4. ^ Seattle'ın sarı sayfalara karşı mahkeme kararları 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Emily Heffter, Seattle Times, 15 October 2012; erişim 19 Mart 2013
  5. ^ "How to get a non-published Bell Home phone number". Support.bell.ca. 17 Haziran 2013. 27 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2014. 
  6. ^ United States Congress House, Committee on Energy and Commerce, "Telemarketing/privacy issues", 102. congress, 1st session 
  7. ^ "yellow page scammers". 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ globalnews, 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Temmuz 2021 
  9. ^ global news, 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Temmuz 2021 
  10. ^ the star news, 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Temmuz 2021 
  11. ^ Jason Zasky. "The Phone Book". Failure Magazine. 30 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2013. 
  12. ^ a b Gleick, James (2012). The information : a history, a theory, a flood (1st Vintage books ed., 2012 bas.). New York: Vintage Books. ISBN 978-1-4000-9623-7. OCLC 745979816. 
  13. ^ Records of the Telephone Company Limited (Bell's Patents), BT Archives reference TPA
  14. ^ "Yellow Pages Industry – The Untold Story". 13 Temmuz 2012. 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Telephone History in France by". Whitepages.fr. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2014. 
  16. ^ Steven W. Colford (Nisan 1, 1991). "Data-base ruling: No copyright for white-pages lists". Advertising Age. s. 36. 
  17. ^ "Telephone Directory History by Whitepages.fr". 20 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  18. ^ Paster, Pablo (11 Ocak 2010). "Ask Pablo: What Is The Impact Of All Those Unwanted Phone Books?". TreeHugger. 2 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2014. 
  19. ^ Guinness World Records 2016. Guinness World Records. 10 Eyl 2015. s. 81. ISBN 9781910561034. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  20. ^ "Woman rips phonebooks in half". Ağustos 13, 2008. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Tina Shelton ripped 21 phone books in half in under three minutes to set a brand new world record. 
  21. ^ "Most telephone directories torn in three minutes (male)". Guinness World Records. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2017. 
  22. ^ Google: ("Tina Shelton" ("rip" OR "ripped")) (oregon OR oregonian)Ammon Shea (2010). The Phone Book: The Curious History of the Book. Tina Shelton (the wife of Ed), who herself ... 
  23. ^ population less than 40,000 vs. a Manhattan phone book for 1,000,000+ people
  24. ^ "1984 Movie "The Terminator"". 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Telefon_rehberi&oldid=32558406" sayfasından alınmıştır