Tawagalawa mektubu
Tawagalawa mektubu[1] (CTH 181) MÖ 13. yüzyılın ortalarından kalma parça parça bir Hitit metnidir. Geç Tunç Çağı'nda Hititler ve Yunanlılar arasındaki ilişkilere bir pencere açması ve genellikle Troya arkeolojik alanı ile özdeşleştirilen Wilusa adlı bir şehirle ilgili önceki bir anlaşmazlıktan bahsetmesi açısından dikkate değerdir.
İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]Tawagalawa mektubu bir Hitit kralı tarafından MÖ 1250 civarında Ahhiyawa kralına yazılmıştır. Yazar genellikle Hattuşili III olarak tanımlansa da bazı araştırmacılar mektubun Muwatalli II tarafından yazıldığını ileri sürmüşlerdir. Günümüze ulaşan metin parça parça olduğundan, yazarın ve muhatabın kimlikleri kesin olarak bilinmemektedir ve muhatabının kimliği hakkında hiçbir çıkarım yapılamamaktadır.[2]
Mektupta Hitit kralı, Batı Anadolu'daki Hitit karşıtı faaliyetleri bastırmak için Ahhiyawa kralından işbirliği istemektedir. Özellikle de Lukka'da başarısız bir isyana liderlik ettikten sonra Ahhiyawa kontrolündeki topraklara kaçan Piyamaradu adlı bir savaş ağasının faaliyetlerinden endişe duymaktadır. Piyamaradu'nun Hitit karşıtı faaliyetlerde bulunma eğilimi göz önüne alındığında, yazar onun bir sonraki hamlesinden endişe duymuş ve Ahhiyawa kralına üç teklif sunmuştur: ya onu Hititlere iade etmek, ya Ahhiyawa'dan sürmek ya da bir daha isyan girişiminde bulunmaması şartıyla sığınma teklif etmek. Günümüze ulaşan hiçbir belge Ahhiyawa kralının kararını doğrulamasa da, sonraki on yıllarda Ahhiyawa'nın Batı Anadolu üzerindeki kontrolünün artması, bu teklifin reddedildiğini düşündürmektedir.[3]
Mektup kısmen Hitit kralının benimsediği üslup açısından dikkate değerdir. Ahhiyavalı mevkidaşını daha önce Piyamaradu'yu desteklediği için azarlamasına rağmen, mektup saygılı ve uzlaştırıcıdır ve normalde Mısır ve Babil gibi büyük imparatorlukların hükümdarları için ayrılan "kardeşim" gibi hitap terimlerini kullanır. Bu nedenle mektup Ahhiyawa'nın bölgede büyüyen bir güç olarak görüldüğünün kanıtı olarak kabul edilmiştir.[4]
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Mektup geleneksel adını Ahhiyawan kralının kardeşi Tawagalawa'dan (Hititçe: 𒋫𒉿𒂵𒆷𒉿 Tawagalawa, 𒋫𒉿𒅗𒆷𒉿 Tawakalawa) kısaca bahsedilmesinden almaktadır; bu formun Yunanca Eteokles (Etewoklewes) ismine karşılık geldiği öne sürülmüştür.[5][6] İlk çalışmalar hatalı bir şekilde mektubun başlangıcının Tawagalawa'nın faaliyetleriyle ilgili olduğunu varsaymıştır. Itamar Singer ve Suzanne Heinhold-Krahmer tarafından 1983 yılında yeniden ele alındıktan sonra, metnin bu kısmı Piyamaradu'ya atıfta bulunulduğu şeklinde yeniden yorumlanmış ve çoğu akademisyen Tawagalawa'yı mektupta küçük bir role indirgemiştir. Ancak Piyamaradu'nun Hitit kralının vasalı olmayı isteyen kişi olarak kabul edilmesinde teknik zorluklar vardır.[7]
Piyamaradu'dan Manapa-Tarhunta mektubunda (MÖ 1295 civarı) ve geçmiş zamanda Milawata mektubunda (MÖ 1240 civarı) da bahsedilmektedir. Tawagalawa mektubunda ayrıca Miletos'tan (Millawanda olarak) ve Milawata mektubunda olduğu gibi bağlı şehri Atriya'dan ve Manapa-Tarhunta mektubunda olduğu gibi valisi Atpa'dan bahsedilir (ancak bu mektupta Atpa'nın tımarı belirtilmez).
Truva bağlantısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mektupta Hitit kralı, Hititler ve Ahhiyawalılar arasında Wilusa konusunda daha önce yaşanan ve artık dostane bir şekilde çözüme kavuşturulan düşmanlıklara değinmektedir: "Ey kardeşim, başka bir şey değilse bile, ona şunu yaz: '...Hatti kralı, kendisiyle düşman olduğumuz Wilusa ülkesi konusunda beni ikna etti ve barış yaptık."[8]
Çoğu akademisyen Wilusa'yı Troya ile özdeşleştirdiğinden, bu referansın "İlios'a Akha saldırısı geleneğinin kökenini araştıran Homeros akademisyenleri için çarpıcı bir arka plan"[9] sağladığı söylenmiştir. Ancak, kullanılan fiil (ku-ru-ri-iḫ-ḫu-e-en) güçlü bir şekilde ifade edilmiş çivi yazılı tabletlerin değiş tokuşunu, tam bir savaşı veya ikisi arasında herhangi bir şeyi gösterebilir.[10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ [Ferdinand, Die Ahhijava-Urkunden: Mit 9 Tafeln, Hildesheim, 1975, 2ff] "Archived copy". Archived from the original on 21 Ekim 2013. Erişim tarihi: 14 Haziran 2018.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. ss. 119-120. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. ss. 119-122. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 122. ISBN 978-1589832688.
- ^ Hoffner, Beckman. Letters from the Hittite Kingdom, 2009. p. 297.
- ^ Cline, Eric H. (30 Mayıs 2013). The Trojan War : a very short introduction. New York: Oxford University Press. s. 64. ISBN 9780199760275.
- ^ F. Schachermeyer, Mykene und das Hethiterreich, Vienna, 1986. p. 227.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 115. ISBN 978-1589832688.
- ^ Hawkins, J.D. (May 2004). "Evidence from Hittite Records". archaeology.org. Archaeological Institute of America. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2015.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 121. ISBN 978-1589832688.
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- S. Heinhold-Krahmer, StBoT 45, 2001, 192.
- F. Starke, StBoT 31, 1990, 127, 377.
- I. Singer, Anatolian Studies 33, 1983, 211
- H.G. Guterbock, Orientalia, Nova Series, 59, 1990, 157–165