Tavayvaam
Tavayvaam (Rusça: Тавайва́ам), Rusya'nın Çukotka Özerk Okrugu'nun Anadır kentsel okruguna bağlı bir köydür. 2023 yılı itibarıyla köyün nüfusu 370 kişiden oluşmaktadır.[1] Köy sakinleri Çukçi ve Yupik halklarıdır.
| Tavayvaam | |
|---|---|
Köy | |
Тавайва́ам | |
  Tavayvaam Rusya'daki konumu | |
Koordinatlar: 64°45′0″K 177°22′0″D / 64.75000°K 177.36667°D | |
| Ülke |  Rusya |
| Cumhuriyet | Çukotka Özerk Okrugu |
| Rakım | 5 m |
| Nüfus (2023) | |
| • Toplam | 370 |
| Zaman dilimi | UTC+12:00 |
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tavayvaam antik yerleşimi başlangıçta Anadır Haliçi'nin Jilovaya Koşka kıyısında yer almaktaydı. Ancak 1940'ların ortalarında köy, askeri tesislerin inşasının başlaması nedeniyle körfezin diğer kıyısına, Anadır şehrinin yakınlarına taşındı.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekonomi temel olarak geleneksel faaliyetler ile yürütülmektedir. Ren geyiği yetiştiriciliği eskiden ana uğraştı, ancak Sovyetler Birliği'nin dağılmasının neden olduğu ekonomik krizin ardından bölge sakinlerinin sahip olduğu tüm ren geyikleri kaybedildi. Bu kaybın etkileri, nüfusun yaklaşık %20'sinin işsiz olmasıyla sonuçlandı. Ren geyiklerinin yokluğundan dolayı Tavayvaam ekonomisi artık balıkçılık, mevsimlik işçilik, turistlere ve yakındaki Anadır şehrine satılmak üzere geleneksel yerli el sanatları üretimi ile desteklenmektedir.
Sovyet Dönemi'nde Tavayvaam
[değiştir | kaynağı değiştir]Sovyet döneminde Tavayvaam'ın ana ekonomik odağı devlet çiftliğiydi. Başlangıçta çiftliğe “Stalin” adı verilmişti, ancak ölümünün ardından adı “Yirmi İkinci Parti Kongresi” olarak değiştirildi. Ren geyiği gütmek baskın bir meslekti ve Tavayvaam'ın en parlak dönemi olan 1970'lerde, tundrada herhangi bir zamanda 27.000'den fazla ren geyiğine bakan on ayrı tugay faaliyet gösteriyordu. Bu çiftlik Tavayvaam nüfusunun çoğunu istihdam ediyordu. Ren geyiği gütme işine doğrudan katılmayan kişiler, ren geyiği derisinin kullanıldığı dikiş atölyelerinde ya da çiftliğe bağlı balık işleme tesisinde istihdam ediliyordu. Elle yapılan, pratik işlerin tamamını yerli nüfus yapıyordu; gelenler ise idari ya da destek pozisyonlarını dolduruyordu. Yaz boyunca çocuklar aileleriyle birlikte tundrada ren geyiklerinin peşinde yaşar, yeni eğitim-öğretim yılının başında okula gitmek için geri dönerlerdi. Bu düzenli istihdamın ötesinde, ren geyiklerinden ve diğer av hayvanlarından elde edilen kürk ve etin yanı sıra toplanan mantar ve meyveler Tavayvaam sakinleri için hayati bir geçim kaynağı sağlıyordu.
Sovyet Dönemi'nden sonra Tavayvaam
[değiştir | kaynağı değiştir]Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Boris Yeltsin tüm devlet işletmelerinin özelleştirilmesini başlattı. Tavayvaam'ın devlet çiftliği teknik olarak feshedildi, ancak bölge sakinleri yaşamları için çok önemli olan çiftlikten bu şekilde bahsetmeye devam ettiler. Onun yerine dört özel işletme kuruldu. Ne yazık ki, dört yeni işletme için her zamanki gibi bir iş durumu söz konusu değildi. Normalde bir devlet işletmesi özelleştirildiğinde, bir dereceye kadar ekonomik sürekliliği sağlayacak bir tür kalıntı olurdu, ancak bu durumda devlet çiftliğinin feshedilmesi üzerine varlıklar dört yeni işletme arasında paylaştırıldı ve devlet unsuru tamamen ortadan kalktı. Artık bu özel işletmeleri yöneten yerli halk, serbest piyasa ortamının taleplerine tamamen hazırlıksızdı. 1995 yılına gelindiğinde, birleşik işletmelerin sahip olduğu toplam ren geyiği sayısı 1985 yılında kaydedilen toplam sayının neredeyse üçte ikisine düşmüştü. 1998 yılına gelindiğinde ise ren geyiği sürüsü kalmadığı için dört işletme de kalıcı olarak kapanmıştı. Dikiş atölyeleri gibi daha küçük endüstriler de ne yazık ki kapanmıştı.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Köyün adı Çukçiceden gelmekte olup anlamı ''üzerinden geçilen nehir''dir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Onemen Körfezi'nin ağzında yer almaktadır.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Tavayvaam'da subarktik tayga iklimi (Köppen iklim sınıflandırmasına göre Dfc'ye karşılık gelmektedir) görülür; kışlar çok soğuk ve uzun geçer, yazlar ise kısa ve ılımandır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| 2010 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 472 | 470 | 471 | 465 | 458 | 459 | 488 | 487 | 489 | 480 | 396 | 370 |
2009 yılı itibarıyla köyde 380'i yerli halktan (çoğunlukla Çukçi, ama aynı zamanda Çuvan, Even ve Yukagir) olmak üzere toplamda 420 kişi yaşamaktaydı.
Tavayvaam “etnik köy” statüsüne sahiptir, yani kuzeydeki az sayıda halkın yoğun olarak yaşadığı bir yerdir. 2005 yılında Çukotka Özerk Okrugu'nun başkenti olan Anadır'ın yerli nüfusu yaklaşık %8,5 iken, Tavayvaam'ın yerli nüfusu yaklaşık olarak %78 idi. Tavayvaam, yerli kültürünü Çukçice dil kulübü ve yerli el sanatları topluluğu aracılığıyla korumaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Численность населения Чукотского автономного округа по городским округам и муниципальным районам на 1 января 2023 года и в среднем за 2022 год (с учётом итогов ВПН-2020)" (PDF). 31 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Eylül 2024.