Tartışma:Kamala Harris

Attorney general

Kamala Harris Californiya / Kaliforniya eyaletinde Attorney General ("AG") olarak görev yapmış ve maddede buna Başsavcı mı desek Adalet Bakanı mı desek diye bir ileri bir geri gidiliyor an itibarıyla. Bu yüzden konuyla ilgili bir not düşmek istedim.

Aslında ikisi de doğru ve ikisi de yanlış. İki farklı ülkenin hukuk sistemi birbirine nadiren denk düşüyor ve kendi bildiğin kavramlarla bağdaştırmaya çalışınca ister istemez hüsrana uğruyor.

Öncelikle eyalet düzeyinde AG olan biri eyalet yönetiminin Department of Justice adı verilen kurumunun, ki bunu Adalet Bakanlığı diye çevirmekte sanırım herhangi bir sakınca yok, başındaki isim. Bu yönüyle Adalet Bakanı gibi duruyor. Gidip California eyaletinde suç işlersen State of California'ya karşı bir suç işlemiş oluyorsun, o zaman da District Attorney'ler ("DA"), ki bunlar bizim bildiğimiz savcıya çok çok yakın, vaka adı State of California vs. Vito Genovese filan olan davalar açıyorlar. Bu suç kapsamında kovuşturuluyorsun. Tüm bu DA'lerin üstü olan kişi de AG. Bu yönüyle de bir tür Başsavcı gibi. Ama o Adalet Bakanlığı'nda çalışan herkesin üstü neticede.

Yönetimin içindeki rolleri de garip. ABD'de her şeyin şirket kafasıyla işlemesinden dolayı her ne kadar Government'ın bir parçası olsalar da, aynı zamanda o Goverment'ın avukatı da sayılıyorlar. Yani biri Government'a dava açınca, savunmayı AG üstleniyor. Bir nevi hukuk müşaviri vazifesi de görüyor federal veya yerel yönetim için. Yani hem savcı hem bakan hem müşavir hem de kim bilir neler neler.

Üstüne üstlük eyalet AG'leri atanmıyor, seçiliyor. Bu da yalnızca ABD'de var sanırım. Yerel yönetimin başındaki Governor tarafından atanmadan onun yönetiminin bir parçası olan bir konumdan söz ediyoruz, ki bu da bize yabancı olan bir konsept.

Peki buna ne diyeceğiz, Bakan mı Başsavcı mı diye düşünürsek, ben kendi adıma yine başa dönüyorum. İkisi de doğru, ikisi de yanlış... En iyisi daha sağlıklı fikirler verebileceğine inandığım birkaç kişiye ses edeyim: @Justinianus, Pinar, Dakmor Tojira, Khutuck.

Vito Genovese 21.31, 8 Kasım 2020 (UTC)

VOA'nın da kafası karışık olmakla beraber genelde Başsavcı kullanıyorlar, not düşeyim. [1] [2] buralarda başsavcı, burada adalet bakanı. Ancak resmî mevzuat çevirilerinde başsavcı diyorlar sanırım: [3] [4], keza bu da resmî bir belge. --Seksen iki yüz kırk beş / GGT (mesaj) 21.46, 8 Kasım 2020 (UTC)

Department of Justice'in başındaki kişi olduğu ve her eyalet kendi hükûmetine sahip olduğu için Adalet Bakanı demeye meyilliyim iş tercihe kalacaksa.

Vito Genovese 21.56, 8 Kasım 2020 (UTC)

• Baştan "doğru cevabı bilmiyorum" diyeyim :) Baktım ama hukuk sistemleri farklı olduğu için anladığım kadarıyla ne eşdeğeri var ne de tam tercümesi. Protokol açısından Türkiye adalet bakanlığının eşdeğeri en:United States Department of Justice, onun başındaki de en:United States Attorney General. "Eyalet adalet bakanı" da "eyalet başsavcısı" da olabilir, eyaletlerin başında genelde vali olduğu için başsavcı daha yakın geliyor. --Khutuck^msj 22.27, 8 Kasım 2020 (UTC)

  Her eyaletin kendi hükûmetinin olduğunu da unutmamak gerek. en:Secretary of state (U.S. state government) var hemen hepsinde, en:Secretary of State of California da işte bu eyalet için açılmış madde. Görevde en:Alex Padilla var. Hatta en:Template:California statewide political officials ve en:Government of California da burada dursun.

  Bunlar Alman eyaleti olsa çok kesin konuşabilirdik, orada tam hükûmet yapısı var (örn: de:Brandenburgische_Landesregierung#Amtierende_Landesregierung) ama bunlar böyle belediye departmanı gibi de bir yandan.

  Vito Genovese 23.10, 8 Kasım 2020 (UTC)

  Bu konuyu literatürden iyi bakmak lazım esasen; biz buraya ne yazarsak 5 sene sonra gazeteciler sağolsun onu popüler yapabilirler. @Justinianus'un elinde kaynak olabilir. Aşağıda Dakmor'un yazdıkları da gayet açıklayıcı olmuş. Beni çok dikkate almayın :)--Khutuck^msj 02.51, 9 Kasım 2020 (UTC)

• bu tip kavramlar her dilden dile farklilik gosterdigi icin tam olarak ne demek dogrudur bilemiyorum maalesef (ayrica buradaki state attorney general kavrami da her eyalette farklilik gosteriyor elindeki guc ve yetki manasinda). misal olarak bakan kavrami ile abd'de zaten kimse yok (yani tam turkce olarak minister kavrami yok amerikada- ote yandan kanada'da var mesela - department of national defence var (bizdeki savunma bakanligi gibi) bunun basindaki sahisa da minister of defence deniyor, abd'de bunun karsiligi US department of defense basinda ise secretary of defense var - dikkatinizi cekerim minister degil, secretary. bu sadece bir isim kullanmasi ve dedigim gibi ulkeden ulkeye degisiyor - mesela fransizcadan ornek vereyim, pompeo tahmin ediyorum turkiyede bakan olarak lanse edilirken, ingilizce'de ve fransizca'da (ki fransada bakanlik kavrami olmasina ragmen) sekreter olarak adlandiriliyor). ayni konu buradaki mevzuda da var. state attorney general'e turkce'de ne demek lazim bilemiyorum o yuzden. kendi cikarimimi yazabilirim sadece. simdiki US attorney general olan william barr'a ne deniyorsa state attorney general'a da onu demek lazim diye dusunuyorum (yani sayet barr amerika birlesik devletleri adalet bakani olarak geciyorsa, state attorney general'in da eyalet adalet bakani olarak gecmesi lazim - yok barr amerikan bassavcisi olarak geciyorsa digeri de eyalet bassavcisi olarak gecmeli - fakat burada da su var: pompeo ne ise barr da o (yani sunu demek istiyorum; her ne kadar sorumluluk ve yetkileri farklilik gosterse de mevlutun karsiligi pompeo, abdulhamitin karsiligi da barr); fakat su an birine bakan denmis digerine bassavci vikipedide). attorney turkce'de savci demek dogru, fakat burada mevzu edilen state attorney general bir savcidan cok daha farkli, elinde de bir cok guc var (hatta state attorney general, US attorney general'den de farkli - ornek olarak state attorney general secimle geliyor, federal hukumete karsi bir bagliligi yok (hatta gerekise kendi eyaletini federal hukumete karsi savunuyor veya federal hukumete karsi dava aciyor (free actor deniyor state general attorneye), kendi partisi var, hatta ve hatta US attorney general'e karsi da bir sorumlulugu yok - yani US attorney general'in alti konumunda degil - ote yandan US attorney general tamamen baskana bagli, ve baskan isterse onu hemen gorevinden alabiliyor, ayrica kendisi kabine uyesi). state attorney general'in yetkilerini dusununce (ki vito bazilarini yazmis, ama aslinda cok daha kuvvetli yetkileri var) turkce'deki adalet bakanindan bile daha cok yetkisi olan bir kisi (hem eyaletteki kanunlari regule ediyor, hem federal devlete sorusturma acabiliyor, hem eyaletteki tum avukatlar kendisine bagli hem de eyalet baskanina (yani governor'a) advisorluk yapiyor (governor'a da bagli degil, herhangi bir yetkisi yok governorun state attorney general uzerinde). o yuzden isimlendirmeyi tamamen ben yapmis olsam kafama gore, cok buyuk ihtimalle eyalet adalet bakani derdim state attorney general icin (bu arada bassavcinin tam adlandirmasi askeriyede ve mahkemelerde filan chief prosecutor olarak gecer, hatta district attorneyler vardir bunlar da chief prosecutordur - kamala eskiden SF district attorney gorevini yapmisti, simdi SF'yi ankara gibi dusunursek mesela (ki ikisi de city yani sehir), evet SF district attorney'in karsiligi ankara bassavcisi olarak dogru olabilir). cok uzattim, sonuc olarak sunu belirteyim ben; bu cok derin bir konu, nasil karar verilebilir isimlendirmeye bilemiyorum, yazdiklarim da tamamen kisisel gorus ve cikarimdir. iyi calismalar herkese.--Dakmor Tojira 02.22, 9 Kasım 2020 (UTC)

bu arada US attorney general, yani barr'in gorevi icin adalet bakani kullanilmis. su haberde ise geoffrey berman icin guney bolge bassavcisi denmis ki bu dogrudur, zaten yukarida da dedigim gibi berman southern district of NY icin US attorney olarak atanmisti - ki bu bildigimiz bassavci gibi bir rol, direkt olarak department of justice tarafindan ataniyor, ama tekrar basa geleyim; state attorney general icin boyle bir durum soz konusu degil. state attorney general (yani kamala'nin kaliforniya icin de bir zamanlar yaptigi gorev) rolu sadece secilerek gelinebilecek bir konum - ve amerikadaki her secilen gibi, atanandan daha ust bir pozisyonda bulunmakta; bundan dolayi department of justice'in veya US general attorney'in; state attorney general uzerinde hicbir ustunlugu soz konusu degil, hicbir sekilde hesap da vermek zorunda degil.--Dakmor Tojira 06.00, 9 Kasım 2020 (UTC)

• Yorum Vito ve Dakmor meseleyi güzelce açıklamış aslında. Bu yüzden ekleyebileceğim fazla bir şey de yok ama şunu söyleyebilirim: Ülkemizin tâbî olduğu hukuk sistemi (Kara Avrupası) ile ABD'nin tâbî olduğu sistem (Anglo-Sakson) birbirlerinden çok farklıdır. Dolayısıyla bizdeki bir kavram, onlarda bizdeki anlamıyla kullanılamayabilir. Amerikan İdare Hukuku eserlerine bakılsa dahi, oradaki bir kavramı Türkçe'ye çevirebilsek bile bizdeki anlamıyla kullanılamayacağı da bir gerçek.

İngilizce'deki ana maddesine bakacak olursak, AG'ler eyalet yönetimlerinin baş yasal danışmanları olup kanunların eyalette uygulanıyor olmasından sorumludurlar (yani kanunların yürütücüsüdürler). Bazı eyaletlerde bu kişiler aynı zamanda eyalet Adalet Bakanı gibi görev yapabiliyorlar ama bu eyaletten eyalete değişebiliyor. Harris Kaliforniya'da görev yaptığı için Kaliforniya Anayasasına bir göz attım. Burada ilgili kısımda (PDF'nin 212. sayfası, Article V, Section 13) AG'lerin; eyalet valisine bağlı olduğu, eyaletin başsavcısı (chief law officer) olduğu, görevinin eyalet kanunlarının eşit ve yeterli düzeyde uygulanmasını sağlamak olduğu, bölge savcıları (district attorney), şerifler ve diğer tüm kanunların uygulanmasından sorumlu kişiler üzerinde denetim yetkisinin olduğu, bunlardan duruma ilişkin raporlar isteyebileceği, bu kimselerin kendi yargı alanlarındaki bir suçun soruşturulmasını, kovuşturulmasını vs. tavsiye edebileceği, eyalete bağlı herhangi bir şehir/bölgede (county) herhangi bir kanun yeterince uygulanmıyor ise yüksek mahkemenin yargılayabileceği bir kanun ihlalini kovuşturabileceği ve bu durumda bölge savcısının yetkilerini kullanabileceği ve ayrıca kamu yararı gerektirir ya da eyalet valisi görevlendirirse, herhangi bir bölge savcısına görevini yerine getirmede yardımcı olabileceği belirtilmiş.

Bu madde hükmünden benim çıkarımım, AG'lerin görevinin genel olarak bizdeki başsavcılık kurumunun göreviyle paralellik arz ettiğini düşünüyorum. Zira bizde de başsavcılar kanunların uygulanmasını sağlamakla görevlidirler ve ayrıca savcılar üzerinde denetim/gözetim yetkileri vardır. Farkları ise şudur: bizde her adliye binasının bir başsavcısı vardır, bunların üstünde bir başsavcılık makamı yoktur (aslında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı diye bir kurum var ama onun AG'ler gibi genel soruşturma/kovuşturma yetkisi yoktur, özel olarak kanununda belirtilen görevler haricinde bir yetkisi yoktur). Bu başsavcılara bağlı görev yapan savcılar vardır. Bu başsavcılarla savcılar arasındaki hiyerarşik ilişkiyi AG'ler ile bölge savcıları (district attorney) arasındaki ilişkiye benzetebiliriz.

Tabi şunu da hatırlatmakta fayda var: ABD'de federal sistem mevcut olduğu için her federe devletin kendi başsavcısı var. Harris de onlardan biriydi. Ayrıca federal devletin de bir başsavcısı var. Federal Başsavcının İngilizce Vikipedi'deki maddesi Türkçe'de Amerika Birleşik Devletleri başsavcısı adıyla açılmış. Başındaki William Barr ise ABD Adalet Bakanlığının başındaki adam durumunda, yani hiyerarşik olarak bizdeki Bakan düzeyinde. Yukarıda da açıklandığı gibi, AG'nin hem Bakan, hem de Başsavcı olarak tanımlanmasında yanlışlık olmuyor. Zira aslında AG'ler bizdeki bakanı da, başsavcıyı da karşılayan bir makam. Bizim hukuk sistemimizde, Adalet Bakanının bir başsavcı yetkisi yok. Yetkileri hukukiden ziyade idaridir (bkz: Bakanlığın görevi).

Bir diğer ilginç nokta da şu: İngilizce Vikipedi'deki şu maddede (bizdeki Amerika Birleşik Devletleri'nin federal yürütme bakanlıkları) bütün bakanlıklar için "Secretary" (sekreter, bakan, her ne ise) ifadesi varken, Adalet Bakanlığı için ise yine AG denmekte. Mesela buna da Secretary of Justice denebilirdi. Denmediğine göre, benim bundan anladığım; ABD'de Adalet Bakanlığının başındaki kişi Adalet Bakanı olarak değil Başsavcı olarak geçmekte.

Sonuç olarak, gerek Bakan gerekse Başsavcı ifadeleri kullanılabilir. İki üst paragrafta, William Barr'ın üstlendiği görev için maddesinin başsavcılık adıyla açıldığından bahsetmiştim. Bununla birlikte, Kaliforniya Anayasası'nda AG'nin direkt başsavcı (chief law officer) olarak tanımlanması, Federal bakanlıklar ile ilgili maddede (bkz: bir üst paragraf) diğer bakanlar için "Secretary" denirken Adalet Bakanlığı için "Attorney General" denmesi ve yine Kaliforniya Anayasası'nda sayılan AG'nin görevlerini ele aldığımızda, yetkisinin eyalet düzeyinde olduğunu da hesaba katarak kanaatimce AG'nin Türkçe karşılığı olarak Eyalet Başsavcısı tabirinin kullanılmasının daha uygun olacağını düşünüyorum. --justinianus | mesaj 10.11, 9 Kasım 2020 (UTC)

Çeviri kalitesi

Bu makalenin birçok yerinin çeviri olduğu belli fakat sıradan bir çeviri değil, çok kalitesiz çeviri. Madde denetimini yapanların çeviri kalitesine de gerekli dikkati vermesi gerekiyor. 37.23.211.81 19.36, 28 Eylül 2024 (UTC)