İçeriğe atla

Tarık el-Haşimi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tariq al-Hashimi, 2009

Tarık el-Haşimi (Arapça:طارق الهاشمي) (d. 1942)[1][1]Irak İslam Partisi'nin (IIP) Mayıs 2009'a kadar genel sekreteri olarak görev yapan Iraklı bir siyasetçi. 2006'dan 2012'ye kadar Irak cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görev yaptı. Bir sünni olarak, sünni siyasetçi arkadaşı Gazi Meşal Acil el-Yaver'in yerine göreve geldi. Haşimi, Aralık 2011'de cinayet suçlamasıyla tutuklanmamak için Irak Kürdistanı'na kaçtı. Irak Merkez Ceza Mahkemesi 9 Eylül 2012 tarihinde onu gıyaben idama mahkûm etti. Haşimi, Nisan 2012 itibarıyla iade edilmeyeceğine dair güvence alarak Ankara'da yaşamaktadır.[2]

Erken dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarık el-Haşimi, 1942'de Irak'ın Bağdat şehrinde Meşhadan kabilesinde doğdu. 1959'dan 1962'ye kadar Bağdat Askerî Akademisi'nde okudu. 1962'de bir zırhlı tugayın topçu taburunda teğmen olarak görevlendirildi. 1969'da Al-Mustansiriya Üniversitesi'nden ekonomi alanında lisans, 1978'de yüksek lisans derecesi aldı. 33 yaşında Irak Ordusundan ayrıldı ve Irak İslam Partisi'nde (IIP) faaliyete geçti ve planlama komitesinde görev yaptı. 27 Nisan 2006'da öldürülen Maysoon el-Hashemi'nin[3] ve 9 Ekim 2006'da öldürülen Amir al-Hashimi'nin[4] kardeşidir.

Siyasi kariyeri ve görüşleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Haşimi, Irak İslam Partisi (IIP) liderliğindeki en büyük Sünni bloğu olan Irak Mutabakat Cephesinin lideriydi. Blok 2005 seçimlerine girdi ancak daha sonra geri çekildi.[5] Haşimi federalizme karşı çıkıyor, petrol gelirlerinin nüfusa göre dağıtılmasını, Baasifikasyonun geri alınmasını ve yeni ordu ve poliste daha fazla Sünni olmasını istiyor.[6]

USA Today Aralık 2006'da Haşimi'nin Mukteda el-Sadr'ın siyasi etkisine karşı ABD Başkanı George W. Bush'un teşvikiyle Başbakan Nuri el-Maliki hükûmetinin yerine çok mezhepli bir ittifak oluşturmaya dahil olduğunu bildirdi.[7] 2007 yılında Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşmede Haşimi, Irak hükûmetinin Türkiye'nin Kürt İşçi Partisi ile mücadelesinde Türkiye ile işbirliği yapmaya hazır olduğunu söyledi.[8]

2007'de Haşimi, her türlü aşırılığı ve mezhep ayrımcılığını kınayan 25 maddelik bir ilkeler beyanı olan "Irak Ulusal Sözleşmesi" ni hazırladı. Sözleşme, Irak'taki fraksiyonlar arasında ciddi diyalog çağrısında bulunuyordu. Haşimi, söz verilen anayasa değişiklikleri yapılmadığı takdirde siyasi bloğunu hükûmetten çekip 15 Mayıs'ta başkan yardımcılığından istifa etmeyi planladığını duyurdu. İstifa niyetinin bir diğer nedeni de Haşimi'ye göre Maliki'nin Sünnileri karar verme dışında bırakmasıydı.

Haşimi, Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak görev yaptığı süre boyunca Bağdat'ın Yermuk semtinde bulunan bir ofisinde görevini sürdürdü.

Hashimi, Mayıs 2009'da IIP'nin genel sekreterliğinden istifa etti ve görevi yerine getirmek için Usame al Tikriti seçildi. Daha sonra Haşimi mezhepsel olmayan Tajdeed (Yenileme) Listesini oluşturdu.

Tutuklama emri

[değiştir | kaynağı değiştir]

15 Aralık 2011'de, hükûmet güçleri Tarık el-Haşimi'nin Yeşil Bölge'deki evini kuşattı ve korumalarından ikisi gözaltına alındı ve dövüldü.[9][10] 18 Aralık'ta beş koruması daha tutuklandı. Irak hükûmeti onun yurtdışına seyahat etmesini yasakladı. Ayrıca, 19 Aralık 2011'de Irak Yargı Konseyi, Haşimi için onu bombalı saldırıları düzenlemekle suçlayan bir tutuklama emri çıkardı. Tutuklama emri, korumalarının ifadesine dayanıyordu ve ABD birliğinin kalan güçlerin Irak'tan son çekilmesinden sadece bir gün sonra geldi. Hashimi’nin korumalarının itirafları yayınlandı ve başkan yardımcısının terörist faaliyetlere karıştığını iddia ettiler. Daha spesifik olarak Haşimi, bir suikast timi yönetmek ve Şii hükûmet yetkililerini öldürmekle suçlandı. Bir gün sonra Haşimi, tutuklama emri çıkmadan önce orada bulunduğu için Kürt bölgesel başkenti Erbil'de düzenlediği basın toplantısında kendisine yöneltilen tüm suçlamaları reddetti. Aslında Haşimi hakkında tutuklama kararı alındıktan sonra 18 Aralık 2011'de Erbil'e gitti. Sünni Müslüman Haşimi ile Başbakan Maliki'nin esas olarak Şii yönetimi arasındaki anlaşmazlık, devam eden mezhep çatışması ortasında genç Irak hükûmetinin istikrarı konusunda endişelere neden oldu. Tutuklama emrinin ardından, parlamentoda 91 sandalyeli Sünni/Şii Irakiye partisi, hükûmeti durduran bir boykot başlattı. Bu boykot, ABD'nin yoğun diplomatik baskısı ve çabalarının bir sonucu olarak, ancak 2012 Ocak ayı sonlarında sona erdi.

8 Ocak 2012'de Irak İçişleri Bakanlığı, Kürt bölgesi İçişleri Bakanlığı'ndan Haşimi'yi Bağdat'a iade etmesini istedi. Aynı dönemde Haşimi'nin Bağdat'taki ofisi, korumalarından ve çalışanlarından elli üçünün Irak makamları tarafından gözaltına alındığını açıkladı. Haşimi, güvenlik endişeleri ve adil yargılanma olasılığının yüksek olması nedeniyle duruşmasının Bağdat yerine Kerkük'te yapılmasını resmen talep etti. Ancak talebi federal mahkeme tarafından 15 Ocak'ta reddedildi. Kürdistan Devlet Başkanı Mesud Barzani Mart 2012'de, Kürdistan Bölgesel Hükûmeti'nin Haşimi'yi Irak makamlarına teslim etmeyeceğini, çünkü Kürt ahlakının bunu yapmalarını engellediğini açıkladı. Hashimi tüm suçlamaları reddetti ve savcılıktan anayasal dokunulmazlık talep etti. Ardından Haşimi, Katar, Suudi Arabistan ve Türkiye olmak üzere üç ülkeye ziyaretlerine başladı. Her ziyaretinde Irak başkan yardımcısı olarak kabul edildi.

1 Nisan 2012'de Haşimi, Kürdistan'daki yetkililer tarafından Katar yönetiminin resmi diplomatik ziyaret olarak nitelendirdiği Şeyh Hamad bin Halife Al Thani ile görüşmek üzere Katar'a gitmesine izin verildi. Irak başbakan yardımcısı Hüseyin el-Şehristani, ziyareti Katar açısından kabul edilemez olarak kınadı ve Haşimi'nin derhal teslim edilmesi çağrısında bulundu. Ancak Katar, Irak hükûmetinin Haşimi'yi iade etme talebini iade etmenin diplomatik normlara aykırı olacağını belirterek reddetti. Haşimi daha sonra Suudi Arabistan'a gitti ve Suudi Dışişleri Bakanı Prens Suud El Faysal ile görüştü.[11] Daha sonra 10 Nisan'da Haşimi Türkiye'ye gitti ve ailesiyle birlikte sığındı.

8 Mayıs 2012 tarihinde Interpol, Irak hükûmetinin talebi üzerine tutuklanması için kırmızı bülten yayınladı.[12][13] Türk başbakan yardımcısı Haşimi'nin iade edilmeyeceğini söyledi. Türk hükûmeti Haşimi'ye oturma izni verdi.[14]

8 Ekim 2013 tarihinde INTERPOL, El Haşimi aleyhindeki kırmızı bülteni iptal etti ve kararı tüm üye devletlere dağıttı. INTERPOL'ün kararında "Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı Sekreterliği, Tareq Al Hashimi aleyhindeki iddiaları tam olarak araştırdı. Örgüt Sekreterliği, Irak hükümetinin talebinin yasal gerekçeden yoksun olduğuna inanıyor. Irak hükümeti, niteliksiz bilgi ve belgeler sundu. Bu nedenle; Sekreterlik 8 Ekim 2013 tarihinde El Haşimi aleyhindeki kırmızı bülteni iptal etme ve kararı tüm üye Devletlere dağıtma kararı aldı."[15]

Yargılanması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hashimi, Irak İçişleri Bakanlığı üst düzey bir yetkilisine suikast düzenlenmesi planına karıştığı için Kasım 2012'de ikinci kez gıyaben yargılandı.[16] Yine gıyaben ölüm cezasına çarptırıldı. Ayrıca Hashimi, Aralık 2012'de üç kez gıyaben idam cezasına çarptırılarak idam cezasının sayısı 5'e yükseldi.[17]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "Biography for Tariq al-Hashimi". Silobreaker. 15 January 2009. 31 October 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 April 2012. 
  2. ^ "Iraqi vice president al-Hashemi rejects murder conviction". The Telegraph. 10 Eylül 2012. 11 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  3. ^ Muir, Jim (28 Nisan 2006). "Woman's leader shot dead in Baghdad". The Telegraph. 4 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2020. 
  4. ^ "Iraqi vice-president's brother assassinated". The Guardian. 28 Nisan 2006. 26 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2020. 
  5. ^ Katzman, Kenneth (12 Temmuz 2007). "Iraq: Government Formation and Benchmarks". Congressional Research Service. 8 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  6. ^ "Iraq Study Group Report". USIP. 15 June 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  7. ^ Slavin, Barbara (14 Aralık 2006). "Iraqi VP says Bush wants coalition to counter al-Sadr". USA Today. 3 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2012. 
  8. ^ "Iraqi VP vows to cooperate with Turkey against PKK". Xinhua. 17 October 2007. 24 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2012. 
  9. ^ Mardini, Ramzy (19 Aralık 2011). "Iraq's first post-withdrawal crisis" (PDF). ISW. 29 March 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  10. ^ Mardini, Ramzy (15 Şubat 2012). "Iraq's Recurring Political Crisis" (PDF). ISW. 8 March 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  11. ^ "Iraq's fugitive vice president arrives in Turkey". Bağdat: Fox News. AP. 10 Nisan 2012. 30 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2012. 
  12. ^ Healy, Jack (8 Mayıs 2012). "Interpol Joins Effort to Find Iraq Official". New York Times. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2017. 
  13. ^ "Turkey refuses to extradite Iraqi Vice-President Tariq al-Hashemi". BBC. 9 Mayıs 2012. 11 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2012. 
  14. ^ Şardan, Tolga (30 Temmuz 2012). "Haşimi'ye Ankara oturma izni verdi (Ankara granted residence permit to Hasimi)". Milliyet. 1 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012. 
  15. ^ "INTERPOL cancels Red Notice against Iraq's former VP – Al Hashimi". middleeastmonitor.com. Alamatonline. 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  16. ^ "Iraqi Vice President Sentenced To Death On Second Charge". Radio Free Europe. 1 Kasım 2012. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ Whittle, Thomas (14 Aralık 2012). "Iraqi court issues 5th death verdict against fugitive VP Hashimi". NZweek. 17 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Tarık el-Haşimi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tarık_el-Haşimi&oldid=32632520" sayfasından alınmıştır