İçeriğe atla

Talikota Muharebesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Talikota Muharebesi
Müslümanların Hindistan'ı fethi
TarihOcak 1565
Bölge
Around the Villages of Rakshāsi and Tengadi near Talikota in present day Karnataka[1]
Sonuç

Dekkan sultanlıkları ittifakı zaferi

Taraflar

Dekkan sultanlıkları

Vijayanagar İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
  • Aliya Rama Raya İdam edildi
  • Venkatadri (ölü)
  • Tirumala Deva Raya
  • Achutappa Nayak

    • Talikota Muharebesi (23 Ocak 1565), Vijayanagar İmparatorluğu ile Dekkan sultanlıkları ittifakı arasında yapılan bir dönüm noktası muharebedir.[2] Savaş, Aliya Rama Raya'nın yenilgisiyle sonuçlandı ve bu, yönetimin nihai olarak çökmesine ve Deccan siyasetinin yeniden yapılandırılmasına yol açtı.[2]

    Birincil kaynaklarda mevcut olan belirgin bir şekilde karşıt anlatılar ışığında, savaşın ve hemen sonrasının belirli ayrıntılarını yeniden oluşturmak oldukça zordur.[3] Yenilgiden genellikle göreceli askeri hünerdeki boşluklar sorumlu tutulur.[3][4] Oryantalist ve milliyetçi tarihçiler, savaşın Hindular ve Müslümanlar arasında bir medeniyetler çatışması olduğunu iddia ettiler;[2][3] Çağdaş akademisyenler ise bu tür tanımlamaların kusurlu olması nedeniyle reddederler.[5][6]

    Arka planı

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Ataya dayalı bir devlet kurduktan ve hükümdar olarak ortaya çıktıktan sonra Rama Raya, Behmeni Sultanlığı'nın birden çok halefi arasındaki iç savaştan yararlanmaya yönelik siyasi bir strateji benimsedi ve bu, hükümdarlığının yaklaşık yirmi yılı boyunca iyi çalıştı.[2][7][8]

    Bununla birlikte, Kalyan[9][a] üzerindeki hakimiyeti sürdürmek için bir dizi saldırgan çaba ve saltanatlarla aşağılayıcı jestlerle yüklü diplomatik anlaşmalardan sonra, dört Müslüman Sultanlık - I. Hüseyin Nizam Şah ve Ahmednagarlı I. Ali Adil Şah ve Batıda Bijapur, merkezde Bidar'lı Ali Barid Shah I ve doğuda Golkonda'dan İbrahim Quli Qutb Shah Wali - kurnaz evlilik diplomasisinin ardından birleştiler ve 1565 Ocak ayının sonlarında Aliya Rama saldırmak için toplandılar.[2][3]

    Muharebe

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    Talikota Muharebesi.

    Muharebeyi belgeleyen kaynaklar

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Muharebeyi belgeleyen çok sayıda dönemin vakayinamesi (edebi ve tarihi) vardır:[3][10]

    • Ahmednagar Sultanlığı'nın saray tarihçisi Seyyid Ali Bin Abdullah Tabataba tarafından Burhan-ı Maasir.
    • Gulshan-i Ibrahimi, Bijapur Sultanlığı saray tarihçisi Ferishta tarafından.
    • Bijapur Sultanlığı'nın başka bir saray tarihçisi olan Rafi-ud-Din Shirazi tarafından Taḏkerat al-molūk.
    • Décadas da Ásia, Portekizli resmi kayıt tutucu Diogo do Couto tarafından.
    • Goa valisi Dom Antão de Noronha'nın mektupları.
    • Fath-Nama-i Nizam Shah, bir Dakhni şairi olan Hasan Shauqi tarafından.
    • Ahmadnagar sarayında bir şair olan Aftabi tarafından Tarif-i Hüseyin Şah.

    Muharebenin ve hemen sonrasının ayrıntıları genellikle açıkça ihtilaflıdır ve hatta önyargıları hesaba katar, yeniden inşa etmek imkansız değilse de zordur.[3][11][12]

    Tanımı

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Kesin çatışma yeri, hepsi Krishna nehrinin kıyısında bulunan Talikota, Rakkasagi-Tangadigi ve Bannihatti olarak çeşitli şekillerde belirtilmiştir.[3][13][b] Kesin tarihler konusunda tartışmalar vardır.[3][14] Yayılma uzunlukları saatlerden günlere değişir; muharebe oluşumlarının ve manevralarının açıklamaları da değişir.[3]

    Sonucu

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Rama Raya, Raya ile dostane ilişkileri olan Adil Şah'a karşı niyet göstermesine rağmen sonunda ya Sultan Nizam Hüseyin tarafından ya da onun emriyle hareket eden başka biri tarafından başı kesildi.[3] Ortaya çıkan kafa karışıklığı ve kargaşada, Raya'nın kardeşi Tirumala tüm orduyla birlikte firar etti; Vijaynagara'da yeniden toplanmaya çalıştı ama başarısız oldu ve varoşlara taşındı.[2][8] Diğer kardeşi Venkatadri kördü ve muhtemelen operasyon sırasında öldürüldü.[2]

    Neticesi

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    Dünyanın en büyük dökme bronz mühimmatı olduğu belirtilen "Malik-i-Maidan" (Savaş Alanının Efendisi) topu, Talikota Muharebesi sırasında Dekkan sultanlıkları tarafından kullanıldı. I. Ali Adil Şah (Bijapur Sultanlığı) tarafından sağlandı.

    Saltanatların orduları, bir direnç görmeden Vijayanagar'yı yağmalamaya devam etti.[2] Halk hikâyeleri ve daha eski araştırmalar, kutsal topoğrafyaya yapılan yaygın saygısızlık ışığında Vijayanagar'nın harabeye döndüğünü anlatıyor; ancak bu görüşe itiraz edildi.[15] Çağdaş tarihçiler ve arkeologlar, Kraliyet Merkezi'nin ötesinde meydana gelen herhangi bir hasara dair çok az kanıt bulunduğundan, eyalet ile kasabayı bir tutmaya karşı uyarıyorlar; egemenlik, kraliyet gücü ve otorite ile ilişkili siteler daha ahlaksız araçlara tabi olduğundan, yıkım ve kundaklamanın politik olarak stratejik doğası hakkında daha fazla vurgu yapıyorlar.[15]

    Yine de muharebe, Vijayanagar eyaleti için siyasi bir kırılmaya neden oldu ve Dekkan siyasetini kalıcı olarak yeniden şekillendirdi.[2] Anıtların ve tapınakların himayesi sona erdi, Vaishnava kültü yok oldu ve Kraliyet Merkezi asla yeniden inşa edilmedi.[2][16] Bijapur Sultanlığı maksimum kazanç elde etti ancak ittifakları uzun sürmedi.[8][17] Tirumala, Pengonda'ya geçmeden önce eski imparatorluğun parçaları üzerinde hakimiyet kuran ve hatta iki yıl boyunca Vijayanagar dışında faaliyet gösteren Aravidu hanedanını kurmaya devam etti.[8][17] Ancak art arda gelen anlaşmazlıklar, herhangi bir merkezi otoritenin yeniden ortaya çıkmasını istemeyen çok sayıda yerel[c] isyanları - özellikle Telugu Nayak hanedanları ve Rama Raya'nın oğlu tarafından davet edilmiş olabilecek Bijapur Sultanlığı ile sürekli çatışmalar ile karşı karşıya kaldı-. 1640'ların sonlarında dağılmadan önce güneye doğru hareket etti.[2][3][8][19]

    Mirası

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Yenilginin analizi

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Vijayanagar tarafı, Vijayanagar ordusunun iki Müslüman generali taraf değiştirene kadar, Hermann Kulke ve Dietmar Rothermund'un Hindistan tarihi üzerine yapıltıkları bir çalışmada muharebeyi kazandığını belirtir.[7][20] Bununla birlikte, birçok akademisyen, milliyetçi tarihçilerin bir bölümü tarafından herhangi bir Hindu yenilgisinin sorumluluğunun emanet edilebileceği hainleri tespit etme arayışlarında ele alınacak olan Venedikli tüccar Cesare de Federici'nin Viaggi'deki savaş sonrası bir spekülasyonu olarak bu ihanet açıklamasını reddediyor; bunun yerine, birincil faktör olarak barut teknolojisini dahil etmedeki başarısızlıktan kaynaklanan askeri hünerdeki bir fark uçurumu belirtilmektedir.[3][4][6][11] Öte yandan, Dekkan sultanlıkları tarihçileri tipik olarak Hindu karşıtı bir dil kullanırlar; burada Sultanlar tarafından askere alınan Müslümanlar neredeyse kafirlere karşı duruşlarıyla tanımlanır. S. B. Kodad gibi bazı akademisyenler, Vijayanagar-Dekkan savaşlarının vakanüvislerin diline dayanan dini bir çatışma olduğunu öne sürerken, Fischel gibi bilim adamları ise, saltanat vakanüvislerinin kendi izleyicilerinde yankı bulduğu için savaşlar için dini kaynaklı bir dil kullanmayı seçtiklerini söyler.[21]

    Medeniyetler çatışması

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Sömürge dönemi tarihçileri (Robert Sewell, Jonathan Scott ve diğerleri) Firishta'nın anlatılarından ve daha sonra milliyetçi tarihçiler (Aluru Venkata Rao, B. A. Saletore, S. Krishnaswami Aiyangar, K. A. Nilakanta Sastri ve diğerleri) savaşı bir Medeniyetler Çatışması olarak mercek altına aldılar burada bir "Hindu siperi" devleti olan Vijayanagar'nın "Ramrajya"sı, dini bağnazlığın yönlendirdiği "Muhammedî" fetihlerine düştü.[25]

    Richard M. Eaton, savaşın arkasında herhangi bir dini saik olduğunu reddediyor ve medeniyet hipotezini, Rama Raya'nın farklı zaman dilimlerinde farklı Müslüman yöneticilerle çoklu ittifaklarını görmezden gelen (siyasi stratejisine uygun olarak) oryantalist bilim olarak tanımlıyor. Saray onaylı sanat, mimari ve kültürden ve Rama Raya'nın varislerinin (Aravidus) Dekkan Sultanlarının varisleriyle stratejik ittifaklarından da anlaşılacağı üzere, Pers İslam kültürünün Vijaynagara Krallığı ile kapsamlı bir şekilde kaynaşmıştır.[2][4] Romila Thapar, Burton Stein, Sanjay Subrahmanyam, Muzaffar Alam, Stewart N. Gordon ve diğer akademisyenler benzer analizlere dayanarak hemfikir; ek argümanlar arasında Berar Sultanlığının savaşa katılmadığı ve Saltanat ittifakının çok geçmeden dağıldığı yer alıyor. İmparatorluktaki uyumlu Hindu-Müslüman ilişkileri belgelendi ve Vijaynagara sarayında yüksek mevkilerde Müslümanlar vardı.[29] Harmonious Hindu-Muslim relations in the empire has been documented and there were high placed Muslims in Vijaynagara Court.[32] Pletcher'a göre, Müslüman bir tarihçinin ittifakın Rama yüzünden kurulduğu iddiasına rağmen, Dekkan Sultanlıklarının savaşın başarısından sonra bölünmeye devam etmesine dayanarak, savaşın nedenleri dini olmaktan çok siyasiydi ve Raya'nın Müslümanlara kötü muamelesiydi.[33]

    Popüler kültür

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Muharebe, Eaton'ın analizine dayanan Girish Karnad tarafından bir oyuna uyarlandı.[34][35]

    Notlar

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    1. ^ Kalyana, Çalukya Hanedanı'nın başkentiydi. Rama Raya, kendisini Çalukya egemenliğinin ve ihtişamının gerçek varisi olarak belirleyerek popüler meşruiyet kazanma girişiminde bölgeyi kontrol etmeye çalıştı. Diğer örnekler arasında, çürümüş Çalukya komplekslerinin yenilenmesi ve Çalukya festivallerinin geri getirilmesi sayılabilir.
    2. ^ James Campbell, 1884 gibi geç bir tarihte, bu bölgelerde Krishna'nın güney kıyısı boyunca uzanan Vijayanagar savunma tahkimatlarının izlerini bildirmişti.
    3. ^ Stein, bu bağımsız mülklerin Rama Raya yönetiminin zirvesinden bu yana gücü pekiştirdiğini belirtiyor. Vijayanagar İmparatorluğu'nun tamamının, en önemli bölgeleri yerel şefler tarafından "tam teşekküllü krallıklar olduklarını iddia edememeleri dışında her açıdan" bağımsız olarak görülen, zayıf bir şekilde merkezileşmiş bir yönetim biçimi olarak görüyor. Noboru Karashima, Stein'ın geniş tanımlamasına katılmamakla birlikte, Vijayanagar İmparatorluğu'nun (Aravidus) son döneminin gerçekten de Nayakaların yerel feodal beyler olarak artan gücü tarafından işaretlendiğini kabul eder..[18]

    Kaynakça

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    1. ^ Sastri, K A Nilakanta ((Ed.)), "The battle of Rakshasi Tengadi", Further Sources of Vijayanagara History Vol 1, ss. 263-264 
    2. ^ a b c d e f g h i j k l m "Rama Raya (1484–1565): élite mobility in a Persianized world". A Social History of the Deccan, 1300–1761. 2005. ss. 78-104. doi:10.1017/CHOL9780521254847.006. ISBN 9780521254847. 
    3. ^ a b c d e f g h i j k l m n "1 Courtly Insults". Courtly Encounters. 2012. ss. 34-102. doi:10.4159/harvard.9780674067363.c2. ISBN 9780674067363. 
    4. ^ a b c Eaton, Richard M. (2019). India in the Persianate Age : 1000–1765. University of California Press. ISBN 9780520325128. 
    5. ^ a b Ramachandran, Nandini. "Histories that challenge the reductionist popular understanding of Islam in India". The Caravan. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
    6. ^ a b c Ahmed Sayeed, Vikhar (18 Ocak 2019). "Battle of Talikota: Beyond the Hindu-Muslim binary". Frontline. 3 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
    7. ^ a b Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (2016). A History of India. doi:10.4324/9781315628806. ISBN 9781317242130. 
    8. ^ a b c d e f "Imperial collapse and aftermath: 1542–1700". The New Cambridge History of India. 1990. ss. 109-139. doi:10.1017/CHOL9780521266932.006. ISBN 9781139055611. 
    9. ^ Chandra Shobhi, Prithvi Datta (2 Ocak 2016). "Kalyāṇa is Wrecked: The Remaking of a Medieval Capital in Popular Imagination". South Asian Studies. 32 (1). ss. 90-98. doi:10.1080/02666030.2016.1182327. 
    10. ^ a b Gordon, Stewart (2 Ocak 2016). "In the Aura of the King: Trans-Asian, Trans-Regional, and Deccani Royal Symbolism". South Asian Studies. 32 (1). ss. 42-53. doi:10.1080/02666030.2016.1174429. 
    11. ^ a b c d Ray, Aniruddha (2003). "THE RISE AND FALL OF VIJAYANAGAR — AN ALTERNATIVE HYPOTHESIS TO 'HINDU NATIONALISM' THESIS". Proceedings of the Indian History Congress. Cilt 64. ss. 420-433. JSTOR 44145480. 
    12. ^ Guha, Sumit (9 Temmuz 2015). "Rethinking the Economy of Mughal India: Lateral Perspectives". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 58 (4). ss. 532-575. doi:10.1163/15685209-12341382. JSTOR 43919254. 
    13. ^ Shirwani, H K. (1 Temmuz 1957). "The Site of the so-called Battle of Talikota". Journal of the Pakistan Historical Society. 5 (3). ss. 151-157. ProQuest 1301919684. 
    14. ^ Sarkar, Jadunath (1960). Military History of India. M. C. SARKAR AND SONS PRIVATE LTD. KOLKATA. s. 91. 
    15. ^ a b c d Lycett, Mark T.; Morrison, Kathleen D. (2013). "The 'Fall' of Vijayanagara Reconsidered: Political Destruction and Historical Construction in South Indian History". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 56 (3). ss. 433-470. doi:10.1163/15685209-12341314. JSTOR 43303558. 
    16. ^ Verghese, Anila (September 2004). "Deities, cults and kings at Vijayanagara". World Archaeology. 36 (3). ss. 416-431. doi:10.1080/1468936042000282726812a. 
    17. ^ a b Eaton, Richard Maxwell; Wagoner, Phillip B. (2017). Power, Memory, Architecture: Contested Sites on India's Deccan Plateau, 1300-1600. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-947769-2. [sayfa belirt]
    18. ^ Chakravarti, Ananya (2012). The empire of apostles: Jesuits in Brazil and India, 16th–17th c (Tez). ProQuest 1040866864. 
    19. ^ Talbot, Cynthia (2001). Precolonial India in Practice. doi:10.1093/0195136616.001.0001. ISBN 0195136616. 
    20. ^ K. A. Nilakanta Sastri (1955), A History of South India, Oxford University Press, p. 267, 0195606868
    21. ^ Fischel (2020). Local States in the Imperial World: Identity, Society and Politics in the Early Modern Deccan. Edinburgh University Press. s. 79. ISBN 9781474436090. 
    22. ^ Nair, Janaki (1996). "'Memories of Underdevelopment' Language and Its Identities in Contemporary Karnataka". Economic and Political Weekly. 31 (41/42). ss. 2809-2816. JSTOR 4404683. 
    23. ^ a b Archambault, Hannah Lord (2018). Geographies of Influence: Two Afghan Military Households in 17th and 18th Century South India (Tez). 16 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023. 
    24. ^ a b Shekhar, Shashank (25 Ekim 2019). "Hampi: Ruins of splendour". Frontline. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
    25. ^ [2][3][22][23][24][6][15]
    26. ^ Eaton, Richard M. (2 Ocak 2016). "Afterword". South Asian Studies. 32 (1). ss. 126-128. doi:10.1080/02666030.2016.1201895. 
    27. ^ "Hindu Militarism under Islamic Rule". Hinduism and the Ethics of Warfare in South Asia. 2012. ss. 161-210. doi:10.1017/CBO9781139084116.008. ISBN 9781139084116. 
    28. ^ Wagoner, Phillip B. (1996). "'Sultan among Hindu Kings': Dress, Titles, and the Islamicization of Hindu Culture at Vijayanagara". The Journal of Asian Studies. 55 (4). ss. 851-880. doi:10.2307/2646526. JSTOR 2646526. 
    29. ^ [5][8][10][11][23][24][26][27][28]
    30. ^ Shivarudraswamy, S.N. (2005). "Hindu-Muslim Relations Under the Vijayanagara Empire". Proceedings of the Indian History Congress. Cilt 66. ss. 394-398. JSTOR 44145855. 
    31. ^ Verghese, Anila (1995). Religious traditions at Vijayanagara, as revealed through its monuments. Vijayanagara research project monograph series. New Delhi: Manohar : American Institute of Indian Studies. ISBN 978-81-7304-086-3. 16 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023. 
    32. ^ [3][11][15][30][31]
    33. ^ Kenneth Pletcher (2010). The History of India. Britannica Educational Pub. s. 107. ISBN 9781615301225. 
    34. ^ "History vs 'Crossing to talikota' play by Girish Karnad". Firstpost. 21 Ekim 2019. 22 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2019. 
    35. ^ Guha, Sumit (2009). "The Frontiers of Memory: What the Marathas Remembered of Vijayanagara". Modern Asian Studies. 43 (1). ss. 269-288. doi:10.1017/S0026749X07003307. JSTOR 20488079. 
    "https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Talikota_Muharebesi&oldid=32632421" sayfasından alınmıştır