İçeriğe atla

Yüksek Hızlı Tren

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(TCDD Taşımacılık Yüksek Hızlı Trenleri sayfasından yönlendirildi)
Bu madde Türkiye'de işletimde olan yüksek hızlı tren hatları hakkındadır. Türkiye'de yüksek hızlı demiryolu altyapısı için Türkiye'de yüksek hızlı demiryolu sayfasına bakınız.
"YHT" buraya yönlendirilmektedir. Birleşik Krallık'ta "Yüksek Hızlı Tren" ile ilgili madde için InterCity 125 sayfasına bakınız.
Yüksek Hızlı Tren
HT 80000 yüksek hızlı tren seti
Genel
SahibiTCDD
Hizmet alanıİşletmede
(Ankara, Eskişehir, Bilecik, Sakarya, Kocaeli, İstanbul, Konya, Karaman, Kırıkkale, Yozgat, Sivas)
Gelecekte
(Afyonkarahisar, Uşak, Manisa, İzmir, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, Bursa, Kayseri, Balıkesir, Niğde, Aksaray, Mersin, Adana, Osmaniye, Gaziantep)
Taşıma türüYüksek hızlı demiryolu taşımacılığı
Hat sayısı9
MerkezEtimesgut Yüksek Hızlı Tren Ana Bakım Deposu
Web sitesiYüksek Hızlı Tren Resmî Web Sayfası
Hizmet
Hizmete giriş13 Mart 2009 (Ankara - Eskişehir)[1]
İşletmeci(ler)TCDD Taşımacılık
Teknik
Sistem uzunluğu1213 km (753,72 mi)
Hat açıklığıStandart (1435 mm)
Elektriklendirme25 kV AA Katener
Ortalama hız200 - 300 km/sa
En yüksek hız200 - 300 km/sa

Yüksek Hızlı Tren ya da kısaca YHT, Türkiye'de TCDD'ye ait yüksek hızlı demiryolu hatları üzerinde TCDD Taşımacılık tarafından işletilen yüksek hızlı tren setleri ile sunulan yüksek hızlı demiryolu hizmetidir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk hizmete giren YHT hattı olan Ankara - Eskişehir YHT'nin ilk seferi 13 Mart 2009'da saat 09.40'ta Ankara Garı'ndan Eskişehir Garı'na içinde dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da bulunduğu bir trenle yapmıştır. Bu sefer ile Türkiye, Avrupa'da 6. ve dünyada 8. yüksek hızlı tren kullanan ülke olmuştur.[2] İlk YHT hattını takiben 13 Haziran 2011'de Ankara - Konya YHT hattının ticarî sefer denemesi yapılmıştır. Trenin bu denemede 287 km/sa hıza ulaştığı ve Ankara-Konya arasını dönemin parasıyla 500 TL'lik bir enerji masrafıyla kat ettiği kaydedilmiştir.[3] Hat, 23 Ağustos 2011'de hizmete girmiştir. Peşinden 25 Temmuz 2014'te Ankara - İstanbul YHT ve İstanbul - Konya YHT hatları (Pendik'e kadar) hizmete girmiştir.[4] 12 Mart 2019 tarihinde ise Marmaray projesi kapsamında Gebze - Halkalı arasındaki demiryolu hattının tamamlanması ile YHT seferleri İstanbul Boğazı'nın altından geçerek Halkalı'ya kadar yapılmaya başlanmıştır.[5] 8 Şubat 2022'de Konya - Yenice yüksek standartlı demiryolu'nun Konya - Karaman kesimiyle birlikte Ankara - Karaman YHT ve İstanbul - Karaman YHT hatları da hizmete girmiştir. 26 Nisan 2023'te Ankara-Sivas yüksek hızlı demiryolu hizmete girmiş ve beraberinde Ankara - Sivas YHT seferleri başlamıştır.[6] Açıldıktan 1 yıl sonra da İstanbul-Sivas YHT seferleri başlamıştır.

TCDD hızlı tren servisinin adını belirlemek bir için anket yapmış, ankette yüksek oy alan "Türk Yıldızı", "Turkuaz", "Kardelen", "Yüksek Hızlı Tren", "Çelik Kanat", "Yıldırım" gibi isimler arasından Yüksek Hızlı Tren adında karar kılındığını açıklamıştır.[7]

Hatlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

TCDD tarafından işletilen 9 adet YHT hattı bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda hatların teknik özet bilgileri gösterilmiştir.[8]

Hat Başlangıç İstasyonu Bitiş İstasyonu Uzunluk İstasyon Sayısı Süre Sefer sıklığı Notlar
Ankara – Eskişehir YHT[9] Ankara YHT Eskişehir 282,429 kilometre (175,493 mi) 4 1 saat 24 dakika Her gün Ankara kalkışlı 3, Eskişehir kalkışlı 6 sefer İşletmeye alınan ilk YHT hattı
Ankara – İstanbul YHT[10] Ankara YHT İstanbul-Söğütlüçeşme 621,717 kilometre (386,317 mi) 12 4 saat 20 dakika Her gün karşılıklı 11 sefer Trenler tüm istasyonlarda durmamaktadır.
Ankara YHT İstanbul-Halkalı 655,490 kilometre (407,303 mi) 14 5 saat 36 dakika Her gün karşılıklı 2 sefer Marmaray Tüneli'ni kullanmaktadır.
Ankara – Konya YHT[11] Ankara YHT Konya 317,267 kilometre (197,141 mi) 5 1 saat 45 dakika Her gün Ankara kalkışlı 5, Konya kalkışlı 6 sefer
Ankara – Karaman YHT[12] Ankara YHT Karaman 419,562 kilometre (260,704 mi) 7 2 saat 40 dakika Her gün karşılıklı 2 sefer
Ankara – Sivas YHT Ankara YHT Sivas 393,705 kilometre (244,637 mi) 10 2 saat 33 dakika Her gün karşılıklı 2 sefer
İstanbul – Eskişehir YHT[13] İstanbul-Söğütlüçeşme Eskişehir 279,658 kilometre (173,771 mi) 9 3 saat Her gün karşılıklı 1 sefer
İstanbul – Konya YHT[14] İstanbul-Söğütlüçeşme Konya 673,021 kilometre (418,196 mi) 11 4 saat 50 dakika Her gün karşılıklı 5 sefer
İstanbul – Karaman YHT[15] İstanbul-Halkalı Karaman 741,543 kilometre (460,773 mi) 15 6 saat 39 dakika Her gün karşılıklı 1 sefer Marmaray Tüneli'ni kullanmaktadır.
İstanbul – Sivas YHT İstanbul-Söğütlüçeşme Sivas 1.026,717 kilometre (637,972 mi) 9 7 saat 14 dakika Her gün karşılıklı 1 sefer Aktarmasız ekspres YHT Hattı

Tren setleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: TCDD HT65000 ve TCDD HT80000
Azami 250 km/sa hıza uygun HT 65000 yüksek hızlı tren seti
Azami 300 km/sa hıza uygun HT 80000 yüksek hızlı tren seti

Şu anda, YHT servisinde çalışan toplam 31 adet olmak üzere iki tip yüksek hızlı tren seti vardır:

13 Nisan 2018'de on adet Velaro tren seti alımı için Siemens ile sözleşme imzalandı. Bu sözleşme ile Türk Velaro filosu 17 sete çıkacaktır.[17]

Ayrıca Eskişehir - Ankara hattında test amaçlı kullanılmak üzere İtalya'dan iki adet ETR 500 Y2 tipi tren seti kiralanmıştır. Operasyon hızı 300 km/sa olan[18] setler ile 14 Eylül 2007'deki test sürüşleri sırasında 303 km/sa hız yapılarak Türkiye rekoru oluşturulmuştur.[19]

Özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Her sette, önde ve arkada kontrol kabinli vagonlar, ekonomi sınıfı ve business sınıfı yolcu vagonları bulunur. Oturma düzenleri business sınıfta arka arkaya 3 koltuk (bir tarafta 1, diğer tarafta 2) ve ekonomi sınıfında arka arkaya 4 koltuk (her iki tarafta 2) şeklindedir. Toplamda 419 yolcu kapasiteli olan setlerde 55 business, 354 ekonomi sınıf, 8 kafeterya ve 2 tekerlekli sandalye bölümü bulunmaktadır. Ayrıca, bazı HT80000 setlerinde 4 koltuklu business class vagonları vardır.[2][20]

Otomatik kayar kapılar, vagonlar arasında geçiş sağlar. Bagaj, koltukların üstündeki üst kısımlara, vagon girişlerindeki özel bölümlere veya koltukların altına yerleştirilebilir. Birinci sınıf vagonlarda, Wi-Fi hizmeti ve dizüstü bilgisayar için güç girişleri mevcuttur. Tüm setlere tekerlekli sandalyeyle erişilebilir (yalnızca ekonomi sınıfında özel yer vardır). Ekonomi sınıfında koltuklar kumaş kaplıdır ve ses konnektörleri ve katlanabilir masalara sahiptir. Business sınıfta deri kaplı koltuklar ve 4 farklı kanalda en az 4 saat yayın yapabilen görsel ve işitsel yayın sistemi, tüm vagonlarda tavanda yol bilgisi ve reklam yayını yapan LCD ekranlar bulunmaktadır. Setlerde bulunan tuvaletler engelli yolcuların da ihtiyacının giderilmesini sağlayacak şekilde özel tasarlanmıştır. Tren ve platformlar, engellilerin rahat bir şekilde seyahat edebilecekleri şekilde tasarlanmıştır. Setler, yolculuk esnasında dışarıdan düşük gürültü gelmesini sağlayacak ses yalıtımına ve yolcuların olası kulak rahatsızlıklarının önlenmesi için basınç dengeleme sistemine sahiptir.[2][20]

Güvenlik açısından, hız ve mesafe kontrol sinyal ekipmanları ve olası kazalarda vagonların üst üste tırmanmalarını önleyen dizayna sahiptirler. 1 tane makinistlerin bulunduğu bölümde 4 tane de tren dışı olmak üzere toplam 16 kameranın bulunduğu trende, uçaklardakine benzer şekilde "hadise kaydedici" de vardır. Ayrıca, makinistlerin ani bayılması ya da ani ölümlere karşı treni durduran 'Totman' cihazı ve arızaları anında tespit eden SICAS bilgisayarı mevcuttur. Tren hareket ettikten sonra giriş kapılarının otomatik olarak kilitleyen sistem, kızaklama önleme sistemi, acil durum freni, arıza ve bilgi aktarımı için GPRS modülü, giriş kapılarında sıkışmayı önleyen engel tespit sistemi ve yangın tespit sistemi de trenlerdeki diğer güvenlik sistemleridir.[2][21]

Servis ve operasyonlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ankara - Eskişehir YHT hattında kullanılan iki adet yüksek hızlı tren bileti
YHT yolcuları için Ankara Garı'ndaki bir güvenlik kontrol noktası

YHT tren ve otobüs bağlantıları

[değiştir | kaynağı değiştir]

TCDD Taşımacılık tarafından Konya Garı ve Eskişehir Garı kalkış ve varışlı olarak çeşitli illere YHT saatleri ile uyumlu bağlantı tren ve otobüs seferleri düzenlenmektedir. Bunlar şu şekildedir:[22]

  • Eskişehir - Kütahya - Afyonkarahisar arasında tren bağlantısı
  • Eskişehir - Bursa arasında otobüs bağlantısı
  • Konya - Karaman arasında otobüs ve tren bağlantısı
  • Konya - Antalya - Alanya arasında otobüs bağlantısı

Hız sınırlamaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

YHT, Ankara - İstanbul YHD ve Ankara-Sivas YHD hatlarında azami 250 km/sa, Polatlı - Konya YHD hattında azami 300 km/sa hızda çalışmaktadır. Ancak YHT, Ankara - İstanbul arasında yüksek hızlı demiryolunun henüz tamamlanmamış, Pamukova - Arifiye arası gibi bazı kesimlerinde 160 km/sa hız ile çalışmaktadır.[23] Bunun yanı sıra, özellikle Ankara ve İstanbul'da olmak üzere merkez istasyona yaklaşılırken ve bazı kentsel bölümlerde de hız kısıtlamaları uygulanmakta ve yolculuk süreleri artmaktadır. Aynı zamanda, operasyonel olarak Ankara'da Başkentray ve İstanbul'da Marmaray ile ortak raylar kullanılabilmekte ve dolayısıyla yolculuk süresi artabilmektedir.[24]

Personel, işletme ve güvenlik

[değiştir | kaynağı değiştir]

YHT hizmetinde genellikle 1 tren mühendisi (bazı trenlerde 2), bir tren yöneticisi (bazı seyahatlerde yoktur), iki tren görevlisi ve bir kafe görevlisi vardır. Birinci sınıf yolculara, biletlerini alırken satın almaları durumunda koltuklarında yemek ikram edilir. Trenlere erişirken, yolcular havaalanlarında olduğu gibi bir güvenlik kontrolünden geçmelidir.[25]

Bakım ve onarım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Etimesgut Yüksek Hızlı Tren Ana Bakım Deposu

Setlerin bakımı Ankara Eryaman YHT Garı'nın bitişiğinde bulunan Etimesgut Yüksek Hızlı Tren Ana Bakım Deposu'nda yapılmaktadır.[26] Tesis, 2017 yılında faaliyete geçmiş, 50 bin metrekaresi kapalı 300 bin metrekare alana kurulmuştur. YHT setlerine, rutin dışı bir durum gelişmezse, plan dahilinde 3 veya 4 gün arayla bakım yapılmaktadır.[26]

Kazalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Marşandiz hızlı tren kazası

13 Aralık 2018[27] tarihinde saat 06.30'da Ankara YHT Garı'ndan kalkan Konya yönüne doğru hareket eden yüksek hızlı trenin Ankara'nın Yenimahalle ve Etimesgut ilçelerinin arasında yer alan Marşandiz Tren İstasyonu'nda yol kontrolü yapan kılavuz lokomotifle çarpışması sonucu Marşandiz hızlı tren kazası meydana gelmiştir.[28][29] 206 yolcunun bulunduğu trende 47 kişi yaralanmış, 9 kişi de yaşamını yitirmiştir.[30][31][32]

Güzergah şeması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Görseller

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ YHT Tanıtım Kitabi (YHT Reference Book), published by TCDD and Turkish Ministry of Transport.
  2. ^ a b c d "Hızlı tren seferlerine başladı". cnnturk.com. cnnturk. 15 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  3. ^ "Ankara-Konya 90 Dakika" (PDF). Ulaştırma Dünyası, 521. 13 Haziran 2011. s. 7. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
  4. ^ Pektaş, İlhami. "Yüksek Hızlı Tren Dünü, Bugünü ve Yarını" (PDF). www.anadoluraylisistemler.org/. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  5. ^ "Ankara'dan kalkan Yüksek Hızlı Tren Halkalı'ya ulaşacak". www.haberturk.com. haberturk. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020. 
  6. ^ leventelmastas (25 Nisan 2023). "Ankara Sivas Hızlı Tren Hattı Açılıyor". RayHaber | RaillyNews. 26 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2023. 
  7. ^ "Hızlı Trenin İsmi Belirlendi". TRT. 1 Mart 2009. 8 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2009. 
  8. ^ "Yüksek Hızlı Tren". TCDD Taşımacılık. 8 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. 
  9. ^ "Ankara – Eskişehir Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  10. ^ "Ankara – İstanbul Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  11. ^ "Ankara – Konya Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  12. ^ "Ankara – Karaman Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  13. ^ "İstanbul – Eskişehir Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  14. ^ "İstanbul – Konya Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  15. ^ "İstanbul – Karaman Yüksek Hızlı Treni". TCDD Taşımacılık. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  16. ^ Milliyet: 400 kilometre hız yapan trenler Türkiye'ye geliyor[ölü/kırık bağlantı]
  17. ^ "Turkish State Railways signed contract for ten high-speed trains". press.siemens.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  18. ^ "Hürriyet: Hızlı tren artık raylarda". 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009. 
  19. ^ Karakaş, İsmail. "Türkiye'de demiryolları ve hız tutkunu olduğum doğrudur". turkishpress.co.uk. Turkish Press. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  20. ^ a b "Yüksek Hızlı Tren ilk seferini yaptı". Cnnturk.com. 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  21. ^ "Velaro Turkey High-Speed Train for TCDD" (PDF). assets.new.siemens.com. Siemens. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020. 
  22. ^ "YHT otobüs ve tren bağlantı saatleri" (PDF). www.tcddtasimacilik.gov.tr. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  23. ^ "Doğançay Ripajı ile Ankara - İstanbul YHT Seyahat Süresi Kısalıyor". tcddtasimacilik.gov.tr. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020. 
  24. ^ "Lütfi Elvan: YHT'de güvenlik riski yok!". emlakkulisi.com. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020. 
  25. ^ "YHT'lerle "Güvenli" Yolculuklar…". raillife.com.tr. raillife. 27 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020. 
  26. ^ a b "Avrupa'nın en büyük YHT Bakım Merkezi kapılarını açtı". hurriyet.com.tr. hurriyet.com.tr. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  27. ^ "Turkey train crash: At least nine dead in Ankara". BBC News. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018. 
  28. ^ "Ankara'da Yüksek Hızlı Tren kazası: 7 kişi hayatını kaybetti, 46 yaralı var". Hürriyet. 13 Aralık 2018. 30 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018. 
  29. ^ "High-speed train crashes in Turkey, killing 9". CNN (İngilizce). 13 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018. 
  30. ^ "Three train workers detained after high-speed crash in Ankara leaves nine dead". Independent Television News (İngilizce). 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018. 
  31. ^ "Ankara'daki tren kazasının görüntüleri ortaya çıktı!". Haberturk.com. 14 Aralık 2018. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018. 
  32. ^ Karabayat, Ayşe (17 Aralık 2018). "Ankara crash: Train workers boycotted track opening over safety issues". Middle East Eye. 19 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Yüksek Hızlı Tren ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yüksek_Hızlı_Tren&oldid=34169863" sayfasından alınmıştır