Türkiye'de internet
| Makale serilerinden |
 |
Türkiye'de internet, ilk kez 12 Nisan 1993 tarihinde kullanılmaya başlamıştır.
Dijital pazarlama ajansı We Are Social'ın 2020 yılı raporuna göre Ocak 2020 itibarıyla Türkiye nüfusunun %74'ünü oluşturan 62,7 milyon kişi internet kullanmaktadır.[1] Kullanıcılar 7 saat 29 dakikayı ise herhangi bir cihazla internete bağlanarak geçirmektedir; ortalama 4 saati mobil bir cihazla internete bağlanmaktadır.[1] Speedtest.net raporuna göre 2022 yılının Şubat ayında ortalama sabit geniş bant internet hızı 27,64 Mbps olan Türkiye, dünya sıralamasında 102. sıradadır.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de internet ile ilgili ilk çalışmalar 1980'li yıllarda başlamış; 1987'de Ege Üniversitesi'nin öncülüğünde, Türkiye Üniversite ve Araştırma Kurumları Ağı (TÜVAKA) adıyla akademik tabanlı bir ağ kurulmuştu.[3] Türkiye'nin ilk akademik tabanlı olmayan ve birçok kurum ve kuruluşu İnternet bağlantısına kavuşturmayı amaçlayan internet ağı projesi ise 1991 yılında ODTÜ ve TÜBİTAK tarafından başlatılmıştı. Bu çerçevede ilk deneysel bağlantı 1992 yılının Ekim ayında Hollanda'ya yapılmasından sonra[4] ilk internet bağlantısı ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığına ait yönlendiriciler ve PTT'den sağlanan 64 Kbps kapasiteli kiralık hat kullanılarak gerçekleştirildi ve ABD'deki NSFNet ile bağlantı kuruldu.[5] Bu nedenle 12 Nisan tarihi, Türkiye'de İnternet'in "doğum günü" olarak kabul edilir.
1993-1996 yılları arasında, Türkiye'deki üniversitelerin birçoğu ve kimi kamu kuruluşları ODTÜ üzerinden internete bağlandılar. Bu yıllarda sırayla Ege, Bilkent, Boğaziçi ve İstanbul Teknik üniversitelerinde de internet bağlantı gerçekleştirildi. İlk Türkçe içerikli web sayfaları ODTÜ ve Bilkent Üniversitelerinin web siteleri oldu. Bunu, doksanlı yılların sonunda hayata geçen Ekşisözlük ve Mynet gibi siteler takip etti.[5]
İnternetten ticari kuruluşların ve internet servis sağlayıcılarının yararlanmasını sağlayacak TURNET projesi 1996 Ağustos ayında hayata geçti. TURNET'in hatlarından ticari olarak yararlanan İnternet Servis Sağlayıcı şirketler (ISS) ortaya çıktı ve internet hizmetini üçüncü kişilere belirledikleri fiyattan satmaya başladılar. 1997'ye gelindiğinde, ISS sayısı sekseni geçmişti.[5]
1996 sonlarından itibaren Türkiye'de birçok gazete ve dergi internet üzerinden yayımlanmaya; 1997 yılının ortalarından itibaren bankalar internet üzerinden bankacılık hizmeti vermeye; 1997'nin sonlarında bazı popüler alışveriş merkezleri internet üzerinden alışveriş imkanları sunmaya başladı.[4] Bu dönemde ülkede internet servis sağlayıcılar üzerinden internet servisi alan ve internet erişimi olan ticari şirket sayısı 10.000'e, internete bağlı bilgisayar sayısı 30.000'e, her internet bağlantısından ortalama 8 kişinin yararlandığı düşünülerek internet kullanan kişi sayısı 250.000'e ulaştı.
1990'lı yılların sonu-2000'li yılların başında Ekşi Sözlük, sahibinden.com, itiraf.com, siberalem.com gibi internet girişimleri ortaya çıktı; Türkiye'nin ilk e-ticaret devleri, Gittigidiyor ve Sahibinden.com hayata geçti.
2012 yılında Türkiye genelinde internet kullanımı toplam nüfusun %45'ine ulaşmıştır.[6] 2015 itibarıyla Türkiye, 35 milyona yaklaşan aktif internet kullanıcılarının %94'ü (32,7 milyon) Facebook üyesi olan, Twitter'daki aktif kullanıcı sayısı ise 9,6 milyona ulaşan bir ülkedir.[5] 2017 yılı raporlarına göre ise Türkiye'de nüfusun %60'ını oluşturan 48 milyon kişi internete bağlanmaktadır.[7]
İstatistik
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllar | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2021 |
| % | 11,38 | 12,33 | 14,58 | 15,46 | 18,24 | 28,63 | 34,37 | 36,40 | 39,82 | 43,07 | 45,13 | 56,07 | 59,31 | 62,76 | 66,81[8] | 82,6[9] |
İnternet sansürü
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de 7.000'den fazla internet sitesi engellidir. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından engellenen sitelerin engeli için mahkeme kararı aranmaktadır. Yine Türkiye'de Mayıs 2008 ve 2010 tarihleri arasında YouTube, 2009 yılında Gabile ve GayRomeo.com gibi birçok site sansürlenmiştir. Yine BTK tarafından arama motorlarında birçok kelime yasaklı kelime olarak nitelendirilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Digital 2020 Turkey". Datareportal.com, 18 Şubat 2020. 3 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
- ^ "Turkey's Mobile and Broadband Internet Speeds - Speedtest Global Index". Ookla. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ "Türkiye'de İnternetin Gelişimi". Nişantaşı Üniversitesi Yeni Medya Bölümü web sitesi11 Nisan 2017. 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2018.
- ^ a b "Türkiye'de İnternetin Kısa Tarihi". socialmediatr.com sitesi, 12 Nisan 2010. 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2017.
- ^ a b c d "Türkiye'de internet 21 yaşında". aljazeera.com.tr. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2018.
- ^ a b (İngilizce)ITU - Free statistics 6 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Uluslararası Telekomünikasyon Birliği
- ^ Ayvaz, Tuğba. "İnternet Ve Sosyal Medya Kullanıcı İstatistikleri 2017". dijitalajanslar.com 6 Şubat 2017. 9 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2018.
- ^ "Türkiye İnternet Kullanıcı Sayısı: 26.6 Milyon [IAB Türkiye Şubat 2013]". Eticaretmag. 19 Nisan 2013. 21 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.
- ^ "Türkiye'de kaç kişi internet kullanıyor? İşte rakamlar". Teknoloji Haberleri - ShiftDelete.Net. 26 Ağustos 2021. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.