Türkiye'de elektrik
 | Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Türkiye'de her yıl yaklaşık 300 TWs elektriği, yani Türkiye'nin birincil enerjisinin miktarının beşte biri, kullanılmaktadır. Türkiye'de elektrik hem yerel hem italdir. Türkiye'nin sera gaz emisyonlarının en büyük kaynağı Türkiye'nin kömür yakan termik santralleridir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk elektrik santrali 1902'de Tarsus dışında inşa edildi. 1914'te İstanbul'daki Silahtarağa Elektrik Santrali üretmeye başladı. Osmanlı İmparatorluğun ilk büyük santralidir.
Tüketim
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye elektrik enerjisi tüketimi 2018 yılında bir önceki yıla göre %2,2 artarak 304,2 milyar kWh, elektrik üretimi ise bir önceki yıla göre %2,2 oranında artarak 304,8 milyar kWh olarak gerçekleşmiştir.
2018'de 303 TWs kullanıldı,[1] zirvesi 50 GW Ağustos'ta oldu.[2]
Hükümet tarafından 2019'dan sonradaki beş yıl 11 milyar dolar enerji verimliliği yatırım planlıyor.[3] Ayrıca 2035'teki %80 akıllı saat hedefi var.[4]
Türkiye'de 2024 yılı Kasım ayı sonu itibari ile 167 bin 519 elektrikli araç bulunmaktadır. Bu araçları şarj etmek için gerekli altyapıda, şarj istasyonları toplam kurulu gücü 1644 megavat, 15 bin 327 AC, 9 bin 769 DC olmak üzere toplam 25 bin 96 şarj soketi bulunmaktadır. [5]
Üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]
2018'deki elektriği %37% kömür, %30 doğal gaz, %20 hidrolik,%7% rüzgâr, %3 güneş ve %2,5 jeotermal dan üretilmiştir.[1] Devletin EÜAŞ yanı sıra özel şirketler de bulunmaktadır.
2023 yılı sonu verilerine göre en yüksek elektrik kurulu güç 25.350 MW ile doğalgazdan elde edilmiştir.[6]
Türkiye’nin kömür kaynaklı elektrik üretimi 2023 yılında 118 TWh ile tarihi yüksek seviyeye ulaştı. Bu üretim ile Türkiye, Polonya’yı geride bırakarak Avrupa’da kömürden en çok elektrik üretimi yapan ikinci ülke oldu. Kömür üretimindeki bu artış, ithal kömür kullanan elektrik santrallerinden kaynaklandı.[7]
Ağustos 2022’de uygulamaya giren AB’nin Rus kömürüne karşı ithalat yasağından sonra, kömür fiyatları doğalgazdan daha fazla düşerek doğalgazın elektrik üretiminde kömüre karşı maliyet avantajını kaybetmesine neden oldu. Bunun sonucunda, doğalgazdan elektrik üretimi Türkiye’de geçtiğimiz iki yıl üst üste düşerek son dört yılın en düşük üretimine geriledi. Diğer yandan kömürden elektrik üretiminin toplam üretimdeki payının %36’ya yükselmesi Türkiye’nin elektrik üretimi kaynaklı karbon salımlarını artırdı.[7]
Türkiye, yenilenebilir enerji kurulumlarını hızlandırarak ithal yakıtlara olan bağımlılığını azaltabilir. Yüksek güneş ve rüzgar enerjisi potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda Türkiye, ithal kömürde yaşanan yükseliş eğilimini tersine çevirebilir ve temiz enerji dönüşüm hedeflerine ulaşabilir.[7]
Yayın
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Elektrik İletim A.Ş. yayın yapmaktadır.[8] Sabancı Üniversitesinin 2018 araştırmasını göre 2026'da Türkiye'nin elektriğinden %20'si rüzgâr ve güneşten normal yayın yatırımdan üretebilecek.[9]
Dağıtım
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Elektrik Dağıtım ve bölgesel tekeller elektriği dağıtmaktadır.[10][11]
Çevresel etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]
İktisat ve finans
[değiştir | kaynağı değiştir]EPİAŞ toptan pazarı yapar[12] ve devletin şirketi EÜAŞ toptan fiyatlar idare eder. Devlet son kullanıcının fiyatlar kural yapar.[13] Yeni rüzgar ve güneş santralleriyle elektrik üretmek, mevcut ithal kömür santralleriyle üretmekten daha ucuzdur.[14]
Şirketler
[değiştir | kaynağı değiştir]Enerji şirketlerin kredisi çoğunun dolar kredisi olarak alınması ancak enerji şirketlerinin gelirinin Türk lirası olması, enerji sektörünün TL'nin değer kaybından etkilenmesine yol açmaktadır.[15]
Uluslararası ticaret
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaklaşık %1'i ihracat edilmektedir.[16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Godron, Philipp ve Mahmut Erkut Cebeci ve Osman Bülent Tör ve Değer Saygın (2018). "Türkiye'nin Enerji Sisteminde Yenilenebilir Kaynakların Artan Payı: İletimde Genișleme ve Esneklik Seçenekleri" (PDF). SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi. ISBN 978-605-2095-23-2. 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2019.
- Türkiye’nin kömürden elektrik üretimi art arda iki yıldır düşüşte (PDF). Ember. Mart 2021.
- ^ a b "Elektrik". Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Direskeneli, Haluk (10 Ocak 2019). "Turkey: Energy And Infrastructure Forecast, Risks And Opportunities 2019 – OpEd". Eurasia Review. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019.
- ^ "Turkey set to invest $11 billion in energy efficiency". Anadolu. 10 Nisan 2019. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019.
- ^ "Turkey sets its roadmap for smart grids". Anadolu. 26 Nisan 2018. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019.
- ^ "Elektrikli araç şarj soket sayısı kasımda yüzde 3,13 arttı". TRT Haber. 26 Aralık 2024. Erişim tarihi: 26 Aralık 2024.
- ^ "Elektrik kurulu gücünde geçen yılki artışın yüzde 99,5'ini yenilenebilir enerji oluşturdu". Anadolu Ajansı. 22 Ocak 2024. 22 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ a b c Gümüş, Bahadır Sercan (12 Mart 2024). "Türkiye Elektrik Görünümü 2024". Ember.
- ^ "HAKKIMIZDA". TEİAŞ. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Godron (2018), s6
- ^ "Dağıtım Şirketleri". Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ "Electricity Regulation in Turkey". Lexology. 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ "HAKKIMIZDA". Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ). 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ "Turkish lira tumble triggers electricity curtailment fears". ICIS. 13 Ağustos 2018. 19 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019.
- ^ "Türkiye'de Yeni Rüzgar ve Güneş Santralleriyle Elektrik Üretmek, Mevcut İthal Kömür Santralleriyle Üretmekten Daha Ucuz". Ember (İngilizce). 27 Eylül 2021. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021.
- ^ "Bakan Albayrak'ın açıkladığı yeni paket ekonomiye ivme katar mı?". BBC. 24 Mayıs 2019. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2019.
- ^ "Turkish energy sector hit by lira depreciation: MUFG research". S & P Global. 17 Ağustos 2018. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye elektrik sisteminin basitleştirilmiş interaktif bir simülasyonu: SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi 11 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İşbu madde Bahadır Sercan Gümüş tarafından CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.
 Türkiye konuları | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|  | |||||||||
| Siyaset ve yönetim |
| |||||||||
| Coğrafya |
| |||||||||
| Ekonomi | ||||||||||
| Toplum |
| |||||||||
| Semboller | ||||||||||