Türk kırmızısı

Türk kırmızısı

Renk koordinatları
Hex		#A91101
RGB	(r, g, b)	(169, 17, 1)
CMYK	(c, m, y, k)	(0, 90, 99, 34)
HSV	(h, s, v)	(6°, 99%, 33%)

Türk kırmızısı 18. ve 19. yüzyılda pamuk boyamada yaygın olarak kullanılan kırmızının tonu bir renktir. Uzun ve zahmetli bir süreçle kökboya (rubia) bitkisinin kökü kullanılarak yapılır. Hindistan ya da Türkiye kökenli olup, 1740'lı yıllarda Avrupa'ya getirilmiştir. Fransa'da rouge d'Andrinople (Edirne kırmızısı) ve rouge Turk olarak bilinir.

Tarih

Sanayi Devrimi'nin Avrupa'da yaygınlaşmaya başlamasıyla kimyagerler ve imalatçılar, büyük ölçekli tekstil imalatında kullanılabilecek yeni kırmızı boyalar araştırdılar. 18. ve 19. yüzyılın başında Türkiye ve Hindistan'dan Avrupa'ya ihraç edilen popüler renklerden biri, Fransa'da rouge d'Andrinople olarak bilinen Türk kırmızısıdır. 1740'lı yıllardan başlayarak, bu parlak kırmızı renk, İngiltere, Hollanda ve Fransa'da pamuklu kumaşların boyanması veya baskısı için kullanıldı. Rengin ham maddesi rubia bitkisinin kökünden elde edilmektedir. Boyama işlemi, kumaşların zeytinyağı, koyun gübresi ve diğer içeriklerin küllü suda birden fazla kez yıkanmasını gerektiren uzun ve karmaşık bir süreçtir. Fakat pamuğa mükemmel uyan parlak ve kalıcı bir kırmızı elde edilmesini sağlamaktadır. Kumaş, Avrupa'dan Afrika'ya, Ortadoğu ve Amerika'ya yaygın olarak ihraç edildi. 19. yüzyıl Amerika'sında, geleneksel yamalı yorgan yapımında yaygın bir şekilde kullanıldı.

Boyama Süreci

Pamuklu bir kumaşı Türk kırmızısına boyama süreci, Türkiye'de 18. yüzyılda uygulandığı haliyle Manchester'lı bir boyacı tarafından 1786 yılında şöyle anlatılmıştır:

1. Barilla sodası (sodyum karbonat) ya da ahşap külünün suyunda pamukları kaynatın.
2. Yıkayın ve kurutun.
3. Soda içinde veya soda ile koyun gübresi ve zeytinyağını içinde bekletin.
4. Durulayın, 12 saat bekleyin, kurutun.
5. 3. ve 4. adımları üç veya dört kez tekrarlayın.
6. Tazelediğiniz soda içinde veya soda, koyun gübresi, zeytinyağı ve beyaz argollu suda bekletin.
7. Durulayın ve kurutun.
8. 6. ve 7. basamakları üç kez tekrarlayın.
9. Meşe palamudu karıştırılmış suda işleme tabi tutun.
10. Yıkayın ve kurutun.
11. 9. ve 10. adımları bir kez tekrarlayın.
12. Şap ya da şap ile karıştırılmış kül ve Saccharum Saturni (kurşun asetat) ile işlem yapın.
13. Kurutun, yıkayın, kurutun.
14. Koyun kanı ilave edin.
15. Yıkayın.
16. Soda veya gübreli suda kaynatın.
17. Yıkayın ve kurutun.