Türk Kurtuluş Savaşı'nda Türk basını
Kurtuluş Savaşı'nda Türk basını, Mondros Mütarekesi ile Lozan Antlaşması arasında fiilen dört yıl süren (1919-1922) Türk Kurtuluş Savaşı esnasında İstanbul ve Anadolu'da yayımlanan gazete ve dergilerin siyasi tutumlarını ele alan bir konudur.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkınca toprakları İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmeye başlamıştı. Ülke bütünlüğünü korumak için Kuvâ-yi Milliye, Mîsâk-ı Millî sınırları içinde çok cepheli siyasi ve askeri bir mücadeleye girişti. 1919-1922 yılları arasında gelişen ve Türk Kurtuluş Savaşı (İstiklâl Harbi, Türk İstiklâl Harbi ya da Millî Mücadele) adı verilen ve Ankara Hükûmeti'nin galibiyetiyle sonuçlanan bu çetin mücadele 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi ile başlar ve 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile resmen sona erer.
Bu dönem zarfında hem İstanbul hem de Anadolu'da çıkan gazete ve dergilerin önemli bir kısmı Ulusal Bağımsızlık Savaşı'nın yanında yer almıştır. Mondros Mütarekesi şartları gereği işgâl atında olan İstanbul basını, uygulanan sansür nedeniyle başlangıçta Mustafa Kemal Paşa, Kuvâ-yi Milliye, Millî Mücadele ve Türkiye Büyük Millet Meclisi konularında yazılara yer verememişlerdi. Bazı gazeteler ise açıkça Millî Mücadele karşısında tavır almışlar, işgâlci emperyalist devletlerin görüşlerini ve çıkarlarını savunmuşlar, halkı işgâle karşı koymama hususunda ikna etmeye çalışmışlardı. Bunlardan bazıları yabancı devletlerin manda idaresine girilmesini savunuyorlardı. Bu tür gazetelere dönemin adından hareketle Mütareke Basını adı verilmiştir.[1]
Mütareke döneminde hem İstanbul hem de Anadolu'da çıkan azınlık gazeteleri İmparatorluğun parçalanması için büyük çaba gösterdiler, İmparatorluk topraklarının işgâlini alkışladılar, manda yönetimini desteklediler, Kuvva-yı Milliye'yi 'sorumsuz çeteler' olarak nitelendirdiler.[2]
Millî Mücadele'nin yanında yer alan basın
[değiştir | kaynağı değiştir]İstanbul basını
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ahvâl | İstanbul | Gazete | Süresi belirsiz | |
| Akbaba | İstanbul | Mizah gazetesi | Haftada iki defa | Kurucuları Yusuf Ziya Ortaç ve Orhan Seyfi Orhon |
| Akşam | İstanbul | Gazete | Günlük | Necmettin Sadak, Kazım Şinasi ve Ali Naci (Karacan) |
| Alay | İstanbul | Mizah Gazetesi | Haftalık | Ercüment Ekrem Talu ve Aka Gündüz |
| Asildar | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Asker Hocası | İstanbul | Gazete | 15 günde bir | |
| Aydede | İstanbul | Gazete | Haftalık | |
| Âyine | İstanbul | Mizah dergisi | ||
| Aydınlık | İstanbul | Gazete | Haftalık | |
| Beşer ve Tabiat | İstanbul | Gazete | Haftalık | |
| Bugün | İstanbul | Gazete | Aylık | |
| Büyük Mecmua | İstanbul | Dergi | 15 günde bir | |
| Cadı | İstanbul | Mizah Gazetesi | Haftada iki defa | |
| Ceride-i Havadis | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Ceride-i Şikâyât | İstanbul | Gazete | Haftalık | |
| Dergâh | İstanbul | Dergi | 15 günde bir | |
| Dersaadet | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Diken | İstanbul | Gazete | Haftalık | |
| Edebî Mecmua | İstanbul | Dergi | Haftalık | |
| Efkâr-ı Umumiye | İstanbul | Gazete | Haftada iki defa | |
| Fırtına | İstanbul | Gazete | Haftalık | |
| Güleryüz | İstanbul | Gazete | Haftalık | Sedat Simavi |
| Habl-i Metin | İstanbul | Dergi | Haftalık | |
| Hâdisât | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Halk Sadâsı | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Hukuk-ı Beşer | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| İdrâk | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| İfhâm | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| İkdam | İstanbul | Gazete | Günlük | Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Hüseyin Cahit (Yalçın), Hüseyin Rahmi |
| İleri | İstanbul | Gazete | Günlük | Celal Nuri İleri |
| İstiklâl | İstanbul | Gazete | Süresi belirsiz | |
| Karagöz | İstanbul | Mizah dergisi | Haftada iki defa | II. Meşrutiyet'ten 1955 yılına kadar tam 4785 sayı yayımlandı. Mondros Mütarekesi (1918) sonrasında Kurtuluş Savaşı'nı destekledi. |
| Memleket | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Millî Mecmua | İstanbul | Dergi | 15 günde bir | |
| Minber | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Müşterek Gazete | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Resimli Gazete | İstanbul | Gazete | Haftalık | |
| Sebîlü'rreşâd | İstanbul-Kayseri-Ankara | Dergi | Süresi belirsiz | Mehmet Akif (Ersoy) |
| Servet-i Fünun | İstanbul | Gazete-Dergi | Haftalık | |
| Tanin | İstanbul | Gazete | Günlük | Hüseyin Cahit |
| Tercüman-ı Hakikat | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Tevhid-i Efkâr (Tasvir-i Efkâr) | İstanbul | Gazete | Günlük | İbrahim Şinasi |
| Türk Dünyası | İstanbul | Gazete | Haftalık | |
| Vakit | İstanbul | Gazete | Günlük | Ahmet Emin Yalman, Mehmet Asım Us |
| Vatan | İstanbul | Gazete | Günlük | |
| Yarın | İstanbul | Dergi | Haftalık | |
| Yeni Mecmua | İstanbul | Dergi | Haftalık |
Anadolu basını
[değiştir | kaynağı değiştir]Adana
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ferda | Adana | Gazete | Haftada iki defa | |
| Hayat | Adana | Gazete | Haftada üç defa | |
| Millî Mefkure | Adana | Dergi | 15 günde bir | |
| Tok Söz | Adana | Gazete | Günlük |
Adapazarı
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Adapazarı | Adapazarı | Gazete | Haftalık |
Afyon
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Afyon'da Nur | Afyon | Dergi | Aylık | |
| İkâz | Afyon | Gazete | Günlük | |
| Söz Birliği | Afyon | Gazete | Süresi belirsiz |
Amasya
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Amasya'da Emel | Amasya | Gazete | Haftalık |
Ankara
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ana Türk Yurdu | Ankara | Dergi | 15 günde bir | |
| Anadolu Duygusu | Ankara | Dergi | 15 günde bir | |
| Anadolu Terbiye Mecmuası | Ankara | Dergi | Aylık | |
| Anadolu'da Peyâm-ı Sabah | Ankara | Gazete | Haftalık | |
| Anadolu'da Yeni Gün | Ankara | Gazete | Günlük | Yunus Nadi Bey (Gazete sonradan Cumhuriyet adını alacaktır) |
| Anavatan Mecmuası | Ankara | Dergi | 15 günde bir | |
| Bozkurt | Ankara | Dergi | Haftalık | |
| Hâkimiyet-i Milliye | Ankara | Gazete | Günlük | TBMM’nin yarı resmi organıdır. Zengin yazar kadrosunda Ruşen Eşref (Ünaydın), Dr. Adnan (Adıvar), Mahmut Esat (Bozkurt), Yusuf Akçora ve Dr. Tevfik Rüştü (Aras) |
| Kavânîn Mecmuası | Ankara | Dergi | Süresi belirsiz | |
| Mefkure | Ankara | Dergi | Haftalık | |
| Millî Ordu | Ankara | Dergi | Aylık | |
| Şark'ın Sesi | Ankara | Gazete | Günlük | |
| Anadolu'da Kalem | Ankara | Gazete | Haftalık |
Ardahan
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Yeşil Yuva | Ardahan | Dergi | Aylık |
Aydın
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Aydın İli | Aydın | Gazete | 2 günde bir |
Bakü
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Azerbaycan | Bakü | Gazete | Süresi belirsiz |
Balıkesir
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Doğru Söz | Balıkesir | Gazete | Haftalık | |
| İzmir'e Doğru | Balıkesir | Gazete | Haftada iki defa | Mustafa Necati Bey (y) |
| Zafer-i Millî | Balıkesir | Gazete | Haftada üç defa |
Batum
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Sadâ-i Millet | Batum | Gazete | Haftada üç defa |
Bolu
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Dertli | Bolu | Gazete | Haftalık | |
| Gamlı | Bolu | Dergi | Haftalık | |
| Millî Gaye | Bolu | Dergi | 15 günde bir | |
| Türkoğlu | Bolu | Gazete | Süresi belirsiz |
Bursa
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Arkadaş | Bursa | Gazete | Süresi belirsiz | |
| Bursa Mecmuası | Bursa | Dergi | 15 günde bir | |
| Ertuğrul | Bursa | Gazete | Haftalık | |
| Hakikat | Bursa | Gazete | Haftada üç defa | |
| İntibah | Bursa | Gazete | Günlük | |
| Kardeş | Bursa | Gazete | Haftalık | |
| Millet Yolu | Bursa | Gazete | Haftada iki defa | |
| Peyâm-ı Sabah | Bursa | Sadece bir sayı çıktı |
Çankırı
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Halk Yolu | Çankırı | Dergi | 15 günde bir |
Daday
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Nazikter | Daday | Gazete | Haftalık |
Diyarbakır
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Küçük Mecmua | Diyarbakır | Dergi | Haftalık |
Edirne
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Arda | Edirne | Gazete | Haftada iki defa | |
| İtilâf | Edirne | Gazete | Günlük | |
| Paşaeli-Trakya | Edirne | Gazete | Haftalık |
Elazığ
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Satvet-i Milliyye | Elazığ | Gazete | Haftalık |
Erzurum
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Albayrak | Erzurum | Gazete | Haftada iki defa | Süleyman Necati (Güneri) |
Eskişehir
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ahrar | Eskişehir | Gazete | Haftalık | |
| Hatif | Eskişehir | Gazete | Süresi belirsiz | |
| İmdad | Eskişehir | Gazete | Süresi belirsiz | |
| İstiklâl | Eskişehir | Gazete | Haftalık | |
| Metanet | Eskişehir | Gazete | Süresi belirsiz |
Giresun
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Gedikkaya | Giresun | Gazete | Haftalık | |
| Işık | Giresun | Dergi | 15 günde bir | |
| Karadeniz | Giresun | Gazete | Haftalık | |
| Yeni Giresun | Giresun | Gazete | Haftada üç defa |
İnebolu
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Güzel İnebolu | İnebolu | Gazete | Haftalık |
İzmir
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ahenk | İzmir | Gazete | Günlük | |
| Akdeniz | İzmir | Gazete | Haftalık | |
| Anadolu | İzmir | Gazete | Günlük | |
| Antalya'da Anadolu | İzmir | Gazete | Günlük | |
| Cumartesi | İzmir | Gazete | Haftalık | |
| Efe | İzmir | Gazete | Süresi belirsiz | |
| Halka Doğru Mecmuası | İzmir | Dergi | 15 günde bir | |
| Hilâl | İzmir | Gazete | Günlük | |
| Hukuk-ı Beşer | İzmir | Gazete | Günlük | |
| Islahat | İzmir | Gazete | Günlük | |
| Sulh ve Selâmet | İzmir | Gazete | Günlük | |
| Şark | İzmir | Gazete | Günlük | |
| Yeni İzmir | İzmir | Dergi | 15 günde bir |
Kastamonu
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Açıksöz | Kastamonu | Gazete | Günlük | Hüsnü Bey, İsmail Hakkı (Uzunçarşılı), İsmail Habib (Sevük) ve Mehmet Akif Ersoy |
| Gençlik | Kastamonu | Dergi | 15 günde bir | |
| Kastamonu | Kastamonu | Gazete | Haftalık |
Kayseri
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Kayseri Gazetesi | Kayseri | Gazete | Haftalık | |
| Misâk-ı Millî | Kayseri | Gazete | Günlük |
Konya
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Babalık | Konya | Gazete | Haftada iki defa | |
| Hak Yolu | Konya | Dergi | 10 günde bir | |
| Halk | Konya | Gazete | Günlük | |
| İntibah | Konya | Gazete | Haftada 6 gün | |
| Öğüt | Konya | Gazete | Günlük | Abdülgani Ahmet (Doyran) |
Manisa
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Wilson | Manisa | Gazete | Süresi belirsiz |
Maraş
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Amâl-i Milliye | Maraş | Gazete | Haftada iki defa |
Merzifon
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Tecelli | Merzifon | Gazete | 15 günde bir |
Moskova
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Kızıl Şark | Moskova | Dergi | Aylık |
Muğla
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Menteşe | Muğla | Gazete | Haftada iki defa |
Ordu
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Azim | Ordu | Gazete | Haftada iki defa | |
| Güneş | Ordu | Dergi | 15 günde bir | |
| Muvaffakiyet-i Milliyye | Ordu | Gazete | Haftada iki defa | |
| Ordu Bucak | Ordu | Gazete | Haftada iki defa |
Pozantı
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Yeni Adana | Pozantı | Gazete | Günlük |
Samsun
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ahâli | Samsun | Gazete | Süresi belirsiz | |
| Aks-i Sadâ | Samsun | Gazete | Haftada üç defa | |
| Fırtına | Samsun | Gazete | Haftalık | |
| Hayat | Samsun | Gazete | Günlük | |
| Samsun'da Hilâl | Samsun | Gazete | Haftada iki defa |
Sarıkamış
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Varlık | Sarıkamış | Gazete | Haftada iki defa |
Selanik
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Nefir | Selanik | Gazete | Haftalık |
Sivas
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Birlik | Sivas | Gazete | Haftalık | |
| Dilek | Sivas | Gazete | 15 günde bir | |
| Gaye-i Milliye | Sivas | Gazete | Günlük | |
| İrâde-i Milliye | Sivas | Gazete | Günlük | Kurucusu: Mustafa Kemal.Masar Müfit (Kansu) |
Sofya
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ahâli | Sofya | Gazete | Günaşırı |
Trabzon
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Fecir | Trabzon | Dergi | 15 günde bir | |
| Güzel Trabzon | Trabzon | Gazete | Haftada üç defa | |
| Hak | Trabzon | Gazete | Süresi belirsiz | |
| İkbâl | Trabzon | Gazete | Haftada iki defa | |
| İstikbal | Trabzon | Gazete | Haftada iki defa | |
| Zafer | Trabzon | Dergi | Haftalık |
Millî Mücadele'nin karşısında olan basın
[değiştir | kaynağı değiştir]İstanbul basını
[değiştir | kaynağı değiştir]Mondros Mütarekesi sırasında Millî Mücadele aleyhinde yayın yapan basına Mütareke Basını da deniyordu.
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Alemdar | İstanbul | Gazete | 1909-1922. İngiltere yanlısı. Yazarları Refi Cevat (Ulunay), Rıza Tevfik | |
| Peyam-ı Sabah | İstanbul | Gazete | 1913-1922. İngiliz yanlısı. Başyazarı Ali Kemal | |
| İstanbul | İstanbul | Gazete | Sait Molla | |
| Ümit | İstanbul | Dergi | Refik Halit (Karay), Tarık Mümtaz |
Anadolu basını
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Ferda | Adana | Fransız yanlısı. 1918-1921 arasında çıktı. Sahibi Ali İlmî.[6] | ||
| Adana Postası | Adana | Gazete | Günlük | Kurucusu Giritli İlhami. Fransızlar gidince gazete de kapandı.[7] |
| Rehber | Adana | Gazete | Haftalık | Selanikli Ata Derviş tarafından yayımlandı. Fransızlar finanse ediyordu.[7] |
| Selamet | Trabzon | Ömer Fevzi.[8] | ||
| İrşat | Balıkesir | İmtiyaz sahibi Kadızade Hulusi. Trabzon'da "Selamet" gazetesini çıkartan Ömer Fevzi oradan kaçarak geldiği Balıkesir'de işgâl komutanlığının himayesinde "İrşat"ı da çıkarmaya başladı.[8] | ||
| Köylü | İzmir | Mehmet Refet, Mehmet Sezai. Gazete başlangıçta ulusalcı çizgideyken, Yunan işgâli sonrasında önce kapatıldı sonra işgâl yanlısı yayın yapma şartıyla tekrar çıkartılmasına izin verildi. Halk arasında "Jurnal Köylü" adı takılmıştı.[8] | ||
| Zafer | Kastamonu | İstanbul Hükûmeti yanlısı gazete, Kastamonu vilayetinin Kuvâ-yi Milliye’ye tam destek verme kararının ardından yayınını durdurmuştur.[9] |
Azınlıkların kontrolündeki basın
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu topraklarında yaşayan azınlıkların ilk kez kendi dillerinde gazete çıkarmaları 1831 yılına rastlar. İlk gazete "Takvimi Vahayi"dir. 1839 yılında Tanzimat'ın ilân edilmesiyle bu yayınların sayısı çok artmıştır. Bu gazeteler Ermenice, Rumca, eski İspanyolca (Museviler çıkartıyordu) dışında Arapça, Farsça ve Fransızca olarak da yayımlanmışlardır. 1908'de İkinci Meşrutiyet'in ilânından sonra bu yayınlardaki hareketlilik daha da artmıştır. Genelde kendi cemaatleri ile ilgili haberlere ve kültürel faaliyetlere yer veren bu gazeteler arasında belli ideolojilerin sözcülüğünü yapanlar olsa da genellikle bu yayın organları Mondros Mütarekesi'ne kadar Osmanlı siyasetinden ayrılmadılar. Mütareke döneminde hem İstanbul hem de Anadolu'da çıkan azınlık gazeteleri İmparatorluğun parçalanması için çaba gösterdiler, İmparatorluk topraklarının işgâlini alkışladılar, manda yönetimini desteklediler, Kuvva-yı Milliye'yi 'çeteler' olarak nitelendirdiler.[2]
Tamamı Millî Mücadele'nin karşısında olan azınlık basını şunlardır:
İstanbul
İstanbul'daki Rum gazeteleri Türklerin İstanbul'dan çıkarılması gerektiğini yazıyorlardı.
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Pontos | İstanbul | Gazete | 1919'da çıkmaya başlayan Rumca gazete Trabzon'da bir Rum devletinin kurulmasını destekliyordu. | |
| Rönesans | İstanbul | Gazete | Ermenice gazete. Sadece Orta Anadolu Türklere ait olabilir diyordu. Osmanlı Hükûmeti'nin sözcülüğünü yapıyor, Kuvâ-yi Milliye'yi 'sorumsuz çeteler' olarak nitelendiriyordu. | |
| Journal d'Orient (Doğu Gazetesi) | İstanbul | Gazete | Albert Karasu'nun çıkardığı Musevi gazetesi. Musevilerin azınlık hakları korunmak kaydıyla herhangi bir manda yönetimine evet diyordu. |
İzmir
İzmir'de çıkan Rum gazeteleri Aydın Vilayeti'nin Yunanistan'a bırakılması için kampanyalar açtılar.
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| Telgrafos | İzmir | Gazete | ||
| Patris | İzmir | Gazete | ||
| Amolthia Kozmoz | İzmir | Gazete | ||
| Estia | İzmir | Gazete |
Trabzon
Trabzon'da çıkan Rum gazeteleri İzmir'in işgâline alkış tuttular.
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro/notlar |
|---|---|---|---|---|
| E pota | Trabzon | Gazete | Rum gazetesi. | |
| Pharos İanadolis (Anadolu Feneri) | Trabzon | Gazete | Rum gazetesi. |
Adana
Ermeniler tarafından yayımlanan gazetelerin tamamı 1921 yılında kapanmıştır. Bunların bir tanesi ("Adana") Ermeni harfleriyle Türkçe basılırken diğerleri Ermenice basılıyordu.
| Yayının adı | Merkezi | Türü | Sıklık | Kurucusu/kadro |
|---|---|---|---|---|
| Toros | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Kilikya | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Hayistan | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Azadamard | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Adana | Adana | Gazete | Ermeni harfleriyle Türkçe | |
| Davros | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Haygagan Tsayn | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Art | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Sakank | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Ararat | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Nor Aşharn | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Kilikya Surhantay | Adana | Gazete | Ermenice | |
| Nor Serunt | Adana | Gazete | Ermenice |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]İlgili kitaplar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Kuvayi Milliye'den Günümüze Türk Basını" (70. Yılında Cumhuriyet Basını), Orhan Koloğlu, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993, Ankara. ISBN 9751713560.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Milli Mücadele Başlangıcında Basın ve Mustafa Kemal Paşa'nın Basınla İlişkileri". www.isteataturk.com/. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013.
- ^ a b "Azınlıklar Milli Mücadele ve Sonrası Ekonomik, Eğitim-Kültür, Basın Faaliyetleri". www.filozof.net. 31 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.(alıntı:Türkiye 1923 - 1973 Ansiklopedisi)
- ^ a b c d "Kurtuluş Savaşı'nda Türk Basını". www.ataturkdevrimleri.com. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2013.
- ^ a b c d Özel, Mehmet (1992). Cephelerden Kurtuluş Savaşına, İmparatorluktan Cumhuriyete. T.C.Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Yayınları. ss. 348-349. ISBN 975-17-1044-8.
- ^ a b c d Koloğlu, Orhan (1993). Kuvayi Milliye'den Günümüze Türk Basını. T.C.Kültür Bakanlığı Yayınları. ISBN 975-17-1356-0.
- ^ İbrahim İslam. "Milli Mücadele'ye Muhalif Bir Gazete "Ferdâ"" (PDF). www.zgefdergi.com. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013.
- ^ a b c Gülseren Akalın. "Kurtuluş Savaşı'nda Adana Basını". turkoloji.cu.edu.tr. 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.
- ^ a b c "Milli mücadelede mütareke basını". milliyet.com.tr. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013.
- ^ Hüsnü Özlü. "Milli Mücadele yıllarında Kastamonu'da Müdafaa- Hukuk faaliyetlerinin doğuşu" (PDF). deu.edu.tr. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.