Suudi-Yemen bariyeri
Suudi-Yemen bariyeri (Arapça: الجدار السعودي اليمني), Suudi Arabistan tarafından Yemen ile olan 1.800 kilometrelik (1.100 mil) sınırının bir kısmı boyunca inşa edilen fiziksel bir bariyerdir. Betonla doldurulmuş üç metre (10 ft) yüksekliğinde boru hattından yapılmış, "Yemen ile artık tamamen sınırlandırılmış sınırın bölümleri boyunca bir güvenlik bariyeri"[1][2] görevi gören ve elektronik algılama ekipmanı ile donatılmış bir yapıdır.
Bariyerin inşasına, sızmalara ve terörizme karşı koymak amacıyla Eylül 2003'te başlandı.[3] Suudiler tarafından 75 kilometrelik (47 mil) bariyerin inşası başladığında, Yemen hükûmeti 2000 yılında imzalanan bir sınır anlaşmasını ihlal ettiğini belirterek buna şiddetle karşı çıktı.[3] Bunun üzerine Suudi Arabistan Şubat 2004'te inşaatı durdurmayı kabul etti.
Tarihçesi
[değiştir | kaynağı değiştir]65 yıl kadar süren aralıklı çatışmaların ardından 2000 yılında Yemen ve Suudi Arabistan nihayet 2000 Cidde Sınır Anlaşması'nı imzalayarak sınırların belirlenmesi konusunda anlaşmaya vardı.[4][5]
Başbakan yardımcılığı ve savunma bakanlığı da yapmış olan Veliaht Prens Sultan bin Abdülaziz uzun süredir Yemen portföyünü yönetiyor. Onlarca yıl boyunca Yemenli bağlantılar ve muhbirlerden oluşan bir ağa ödeme yaptı ve bu da Yemen tarafında Suudilerin "müdahalesine" karşı kızgınlık yarattı. Sultan ayrıca 1980'ler ve 1990'lar boyunca Suudi Arabistan'ın Yemen politikasının ve himayesinin ana odağı olarak kalan küçük Yemen İşleri Özel Ofisi'nin de başındaydı. 2000 yılından itibaren bu rol zayıfladı. Yıllık bütçesinin 2000 yılında Cidde Antlaşması imzalanana kadar yılda 3,5 milyar dolar olduğuna inanılıyordu. Ancak 2011 yılının başlarında bile "sübvansiyon aldığı düşünülen kişi sayısı hala binlerle ifade ediliyordu, ancak Nisan ayında alıcılara ödemelerin sonlandırıldığı bildirildi".[6] Suudi Arabistan'ın Yemen merkezi hükûmetini zayıflatmak için[6] desteklediği aşiret elitleri uyuşturucu ticaretinin arkasındadır.[7] Yemen'e göre Suudi Arabistan "Yemenli kaçakçıları terörizmi körüklemekle suçlayarak" haddini aşmıştır çünkü "sınır ötesinden elde edilen silahlarla ya da silahsız, kendi ülkesinde yetişen Suudi teröristler Yemen'i suçlayamaz".[8]
Mısır ve ABD'nin yoğun diplomatik çabalarının ardından Şubat 2004'te Suudi Arabistan, inşaatı durdurma kararı aldı ve Yemen de ortak devriyelere katılmayı ve kaçakçılık ve sızmaları engellemek için gözetleme kuleleri kurmayı kabul etti.[9] Ancak Ekim 2006'da, Suudilerin Irak sınırı boyunca başka bir çit inşa etme planlarının ortaya çıkmasının ardından, Suudilerin "çok daha müreffeh Suudi devletinde iş aramak için her yıl sınırı geçen 400,000 yasadışı göçmeni azaltmak için Yemen ile olan güney sınırı boyunca benzer, ancak daha kısa bir güvenlik bariyeri-çiti inşa ederek göreceli bir başarı elde ettikleri" bildirildi. Suudi yetkililer ayrıca çitin "devrimci İslamcıların Yemen üzerinden sızmasını önleme çabalarını çok daha kolaylaştırdığına" inanıyor.[10] Şubat 2007'de Arab Times, "Suudilerin birkaç yıldır Yemen'le olan gözenekli sınırının tamamını çitle çevirmek için 8.5 milyar dolarlık bir projeyi sessizce sürdürdüğünü" bildirdi.[11]
Ocak 2008'de Suudi yetkililer Harad bölgesinde sınır boyunca bir duvar inşasına başladı. Yerel bir şeyh, duvarın örülmesinin hem Yemen hem de Suudi vatandaşlarının serbestçe dolaşma haklarını belirleyen Cidde sınır anlaşmasını ihlal ettiğini iddia etti. Mareb Press haber sitesi Yemenli bir askeri kaynağa dayandırdığı haberinde, Yemenli sınır muhafızlarının inşaatı engellemeye çalıştığını, ancak Suudilerin harekete geçtiğini ve işe başlayamamaları halinde güç kullanmakla tehdit ettiklerini aktardı. Suudi kentleri Towal, Masfaq ve Khawjarah'ın güneyindeki sınırlar boyunca derin tüneller ve beton kemerler inşa edildi ve dikenli teller döşendi. Harad'daki yerel kaynaklar, akrabalarını ziyaret etmek ve çiftliklerini işlemek için sınırı geçmelerinin engellenmesiyle çıkarlarının zarar göreceğini iddia eden 3,000'den fazla aşiret mensubunun buna karşı toplanarak gösteri yaptığını belirtti.[12]
Yemen'e Suudi Arabistan öncülüğünde yapılan müdahale sırasında, Suudi Arabistan'ın 3 Nisan 2015 tarihinde Sa'dah ve Hajjah vilayetleriyle olan sınırı boyunca uzanan Bariyer çitinin bazı bölümlerini kaldırmaya başladığı bildirildi. Kaldırma işleminin amacı hemen anlaşılamadı.[13]
Hükümet tutumları
[değiştir | kaynağı değiştir]Suudi Arabistan'ın endişeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]1990'ların başında Suudi Arabistan'daki terör saldırılarında Yemen'den gelen patlayıcılar kullanıldı. Sınır 1,800 kilometredir (1,100 mil) ve büyük kısmı Rub'al Khali çölü ya da "Boş Mahalle "dedir. Ekim 2010'da The New York Times, Suudi Arabistan ve Yemen arasındaki sınırı "Yemen'den kaynaklanan ve giderek artan küresel tehditlerin bir simgesi: El Kaide savaşçıları, Şii [Husi] isyancılar, uyuşturucu ve silah kaçakçılığı ve dünyanın radarının çok altında, dünyadaki en büyük ekonomik mülteci akışlarından biri" olarak nitelendirdi.[14]
Suudi Arabistan bu bariyerin terörizmden, silah ve yasadışı uyuşturucu kaçakçılığından (Yemen'in en önemli ihracatı olan ve sınır aşiretlerinin yılda 100 milyon sterlin kazandığı söylenen katır) korunmak için gerekli olduğunu iddia etti. Suudi Arabistan özellikle kaçakçıların Suudi Arabistan içindeki radikal İslamcılara silah sağladığını ve 2003 yılında Riyad'da 35 kişinin ölümüne ve yüzden fazla kişinin yaralanmasına neden olan bombalı saldırılarda kullanılan patlayıcıların kaynağı olduğunu iddia ediyordu.[15] 2011'deki Yemen Devrimi'nden iki yıl sonra ülke, Yemen merkezli Arap Yarımadası El Kaidesi'nin "dirençli kaldığı ve hatta yeniden canlandığı" bir "yabancı terör savaşçıları cenneti" haline geldi.[15][16]
2008 yılında Harad Bölgesi'nde bariyerin yeni bir bölümünü inşa etmeye başlayan Suudiler, bariyerin yasadışı göçmen akınını, uyuşturucu ve silah kaçakçılığını engellemek için gerekli olduğunu açıkladı. Yemen kıyılarına gelen çok sayıda Somalili ve Etiyopyalı mülteciden binlercesi her gün Harad Bölgesi üzerinden Suudi Arabistan'a geçiyor. Yemen'deki yoksulluk, çoğu mültecinin Suudi Arabistan'a ya da ithal işgücüne bel bağlayan diğer zengin Körfez ülkelerine gitmesine neden oluyor. Buna ek olarak, son on yılda yüzlerce Yemenli çocuk insan ticaretine maruz kaldı. Sadece 2007 yılında 60,000'den fazla Yemenli Suudi Arabistan'dan sınır dışı edilmiştir..[12]
Yemen muhalefeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Muhalifler bariyerin yerel nüfusu, özellikle de iş aramak için sınırı geçme kabiliyetlerini ciddi şekilde kısıtladığını iddia ediyor. Yemen hükûmeti başlangıçta, her iki tarafta 13 millik (21 km) bir tampon bölgede çobanlar için otlatma hakkı tanıyan ve bu bölge içinde hiçbir silahlı kuvvetin konuşlandırılmamasını öngören 2000 tarihli Cidde sınır anlaşmasını ihlal ettiği gerekçesiyle inşaata karşı çıktı. Bariyerin 42 kilometrelik (26 mil) ilk kısmı sınır hattına 100 metreden daha az bir mesafede inşa edildi. O dönemde Suudi Arabistan sınır muhafızları başkanı bariyerin Suudi toprakları içinde inşa edildiğini savunuyordu.[2]
Yemenliler, Suudi Arabistan'ın Yemen'deki çeşitli aşiret ve siyasi figürlere verdiği desteğin güney komşularını bölünmüş ve zayıf tutmayı amaçladığından şikayet ediyor. Suudi Arabistan'ın Yemen'in merkezi yönetimini ve cumhuriyetçi hükûmetini zayıflatmak için yılda milyarlarca dolar harcadığı bildirildi.[14] Yemenliler, Suudi Arabistan'ın Yemen'deki çeşitli aşiret ve siyasi figürlere verdiği desteğin güney komşularını bölünmüş ve zayıf tutmayı amaçladığından şikayet ediyor. Suudi Arabistan'ın Yemen'in merkezi yönetimini ve cumhuriyetçi hükûmetini zayıflatmak için yılda milyarlarca dolar harcadığı bildirildi. Yemen'deki istikrarsızlık ve terörizm tehdidi giderek artarken, New York Times 2010 yılında Batılı diplomatların Suudi Arabistan'ın Yemen'e ve (Şubat 2012'de istifa eden) uzun süreli devlet başkanı Ali Abdullah Salih'e yaklaşımında bir değişim fark ettiklerini bildirdi.[14]
Karşılaştırmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]İsrail'in Batı Şeria bariyerine
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat 2004'te The Guardian gazetesi Yemenli muhalif gazetelerin bariyeri İsrail'in Batı Şeria'daki bariyerine benzettiğini bildirirken,[2] The Independent gazetesi "Arap dünyasında İsrail'in Batı Şeria'daki 'güvenlik çitini' en çok eleştirenlerden biri olan Suudi Arabistan, Yemen ile olan gözenekli sınırı boyunca bir bariyer inşa ederek sessizce İsrail örneğini taklit ediyor" diye yazdı.[15]
Suudi Arabistan Sınır Muhafızları Başkanı bu karşılaştırmayı reddederek şunları söyledi: "Boru ve betondan oluşan bariyer hiçbir şekilde bir ayrım çiti olarak adlandırılamaz. Yemen sınırımızda inşa edilen şey bir tür perde... sızma ve kaçakçılığı önlemeyi amaçlıyor"[2] dedi. Ancak İsrail bariyerinin sadece %10'u beton duvar, geri kalan %90'ı ise tel örgüdür.[17]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "CIA World Factbook: Saudi Arabia". CIA. 2 Kasım 2022. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d Whitaker, Brian (17 Şubat 2004). "Saudi security barrier stirs anger in Yemen". The Guardian. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2007.
- ^ a b Anthony H. Cordesman (2009). Saudi Arabia: National Security in a Troubled Region. Washington, DC: Center for Strategic and International Studies. ISBN 978-0313380761.
- ^ "Saudi security barrier stirs anger in Yemen". The Guardian. 17 Şubat 2004. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2007. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Askar Halwan Al-Enazy (January 2002). ""The International Boundary Treaty" (Treaty of Jeddah) Concluded between the Kingdom of Saudi Arabia and the Yemeni Republic on June 12, 2000". American Journal of International Law. 96 (1): 161-173. doi:10.2307/2686133.
- ^ a b Bernard Haykel, "Saudi Arabia's Yemen Dilemma: How to Manage an Unruly Client State" 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Foreign Affairs, June 14, 2011; ungated version 29 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at CNN
- ^ F. Gregory Gause (1990). Saudi-Yemeni Relations: Domestic Structures and Foreign Influence. New York: Columbia University Press. s. 4. ISBN 9780231070447.
- ^ "The World's Most Complex Borders: Saudi Arabia/Yemen" 31 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., PBS
- ^ "Riyadh halts work on border barrier after Sanaa agrees to joint patrols". AFP. 19 Şubat 2004.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Sieff, Martin (4 Ekim 2006). "Fencing In Iraq Is Always A Solution". United Press International. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ Dyer, Gwynne (13 Şubat 2007). "Why Walls Are Going Up All Over the World?". Arab News. 13 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2014.
- ^ a b al-Kibsi, Mohammed. "Saudi authorities erect barriers on Yemeni border" 2 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yemen Observer, January 12, 2008
- ^ "Saudi-led airstrikes drive Houthis from Aden". Al Jazeera. 3 Nisan 2015. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2015.
- ^ a b c Robert F. Worth (26 Ekim 2010). "Saudi Border With Yemen Is Still Inviting for Al Qaeda". New York Times. 7 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ a b c Bradley, John (11 Şubat 2004). "Saudi Arabia enrages Yemen with fence". The Independent. 9 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2014.
- ^ Maria Abi-Habib; Hakim Almasmari (20 Ocak 2015). "Uprising in Yemen Fans U.S. Concerns". Wall Street Journal. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- ^ "Response To Common Inaccuracy: West Bank Security Barrier". Anti-Defamation League. 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.