Spondiloartropati
Spondiloartropati (SpA), omurgayı tutan bağ dokusu hastalıklarına verilen genel bir addır.[1] Spondiloartropatinin yangıyla beraber görülmesi durumu "spondiloartrit" olarak adlandırılır.
Geniş açıdan ele alınırsa; spondiloartropati terimi vertebral omurganın romatoid artrid ya da osteoartrid gibi hastalıkları da içeren herhangi bir bağ dokusu hastalığıyla tutulmasıdır; fakat terim çoğunlukla aynı belirgin özelliklere sahip olan özgül bir grup hastalık, özellikle de "seronegatif spondiloartropatiler" için kullanılmaktadır.
Spondiloartropatiler, genetik, epidemiyolojik, klinik ve radyolojik ortak özelliklere sahip olan ve öncelikli olarak sakroiliak eklemler ve omurgayı, ayrıca bu eklemlerin dışındaki organları da tutabilen, heterojen türde özellik gösteren romatolojik hastalıklardır. Bu hastalıkların etiyolojileri ve fizyopatolojileri günümüzde tam olarak aydınlatılamamış olsa da; Romatoid faktörün (RF) negatifliği, HLA-B27 doku antijeninin pozitifliği, sakroilit ve spondilit tutulum, öncelikle alt ekstremite eklemlerini tutan periferik oligoartrit, entesopati varlığı, ürogenital sistem ve bağırsak enfeksiyonları, psöriatik deri lezyonları, anterior üveit atakları, özellikle genç yaşlarda başlangıç ve ailesel genetik yatkınlık bu grubun bilinen ortak klinik özelliklerindendir.
Entesopati de bazen seronegatif spondiloartridlerle birlikte ilişkili olarak meydana çıkar. SpA'ların vertebral olmayan belirtileri asimetrik periferal artrit (romatoid artridden ayırıcı özellik), açil tenosinovit, kostokondroit, iritis ve mukokutenöz lezyonlar gibi durumlardır. Bununla birlikte, sırt ağrısı hastalığın gelişiminde en sık görülen ve hareketle azalan belirtilerdendir.
Türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]SpA'ler içinde yer alan hastalıkların tam tanısını koymak sıklıkla gözlenen ortak klinik özellikler nedeniye bazen oldukça zordur. Yine de bu gruptaki hastalıkları şu şekilde gruplamak mümkündür;
- SpA'nın en anlaşılmış prototipi olan Ankilozan spondilit (AS),
- Reiter sendromunu kapsayan Reaktif artrit (ReA),
- Psoriatik artrit (PsA),
- ülseratif kolit, Crohn hastalığı, yangısal bağırsak hastalığı (IBD) gibi grupları da içine alan Enteropatik artrit (EA),
- Jüvenil spondiloartrit (JspA) ve
- Sınıflandırılmayan SpA (SspA).
Bazı kaynaklar seronegatif spondiloartropatilerin içinde Behçet ve Whipple hastalıklarını da almaktadır.[2]
Önceki yıllarda bu gruptaki hastalıklar Romatoid artritin (RA) bir varyantı olarak kabul edilmiş olsalar da, yakın geçmişteki çalışmalar bu hastalıkların RA ile bir takım ortak özelliklere sahip olduğu kadar, farklı klinik özellikler sergilediğini de ortaya koymuştur.
1970'li yıllarda “Spondiloartropati” kavramını ortaya atıldıktan sonraki yıllarda, bu grupta yer alan hastalıkların doku uygunluk antijenlerinden HLA-B27 ile ilişkili olduğu açıklanmıştır.[3] Günümüzde SpA'ların RF ile ilişkisi olmasa da, çeşitli etnik gruplarda ve SpA'ların çeşitli formlarında değişiklik gösteren HLA-B27 ile büyük oranda ilişkili olduğu ve bu genle ailesel genetik yatkınlık gösterdiği bilinmektedir.
Seronegatif spondiloartropatiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Seronegatif spondiloartropati (ya da Seronegatif spondiloartrit) ortak genetik, epidemiyolojik, klinik ve radyolojik belirtilere sahip; öncelikle sakroiliak eklemleri ve omurgayı tutan; eklem belirtileri yanı sıra, eklem dışı organ tutuluşuna yol açan heterojen bir hastalık grubudur.[4] Seronegatif terimi; serolojik testlerden Romatoid faktörün negatif olması durumudur.[5] Bu belirteç genellikle Romatoid artritde pozitif olarak görülür.
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Spondloartritler yavaş ve sinsi bir şekilde oluşurlar. Tedavi edilmedikleri sürece ilerleyici bir nitelikleri vardır. Bu yüzden erken teşhis ve tanı bu hastalıklar için çok önemlidir. Fakat bu hastalıkların insan üzerinde bilinci az olduğu için, genellikle geç tanı alırlar. İyi bir romatolog ve fizyoterapistin gözlemin de bu hastaların durumu değerlendirilip, nasıl bir tedavi uygulanacağına doğru olarak karar verilmelidir. Hasta hastalığı hakkında bilinçlendirilmeli, gerekirse psikologlarında yardımını almalıdır. Bu yüzden sabır ve zahmet isteyen bir tedavisi vardır.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- http://zehirlenme.blogspot.com/2011/10/spondiloartropati-nedir.html 16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ thefreedictionary.com/spondyloarthropathy 2 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. citing:
- Mosby's Medical Dictionary, 8th edition. © 2009
- Miller-Keane Encyclopedia and Dictionary of Medicine, Nursing, and Allied Health, Seventh Edition. © 2003
- Saunders Comprehensive Veterinary Dictionary, 3 ed. © 2007
- ^ [Fever of unknown origin with seronegative spondyloarthropathy: an atypical manifestation of Whipple's disease C Varvolgyi, T Buban, S Szakall, Z Hargitai, L Galuska, C Jeney, G Kakuk, and J Gaal]
- ^ High Association of an HL-A Antigen, W27, with Ankylosing Spondylitis Lee Schlosstein, M.D., Paul I. Terasaki, Ph.D., Rodney Bluestone, M.D., and Carl M. Pearson, M.D.N Engl J Med 1973; 288:704-706 April 5, 1973
- ^ Howe HS, Zhao L, Song YW; ve diğerleri. (Şubat 2007). "Seronegative spondyloarthropathy--studies from the Asia Pacific region" (PDF). Ann. Acad. Med. Singap. 36 (2). s. 135–41. PMID 17364081. 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012.
- ^ "Seronegative Spondyloarthropathies: Joint Disorders: Merck Manual Professional". 27 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2008.
